Ορίζων Ευρώπη – Πέντε νέες αποστολές για την υγεία, το κλίμα και το περιβάλλον

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε σήμερα πέντε νέες αποστολές της ΕΕ, έναν νέο και καιντόμο τρόπο συνεργασίας και βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων στην Ευρώπη και πέραν αυτής.

Οι αποστολές της ΕΕ αποσκοπούν στην αντιμετώπιση μεγάλων προκλήσεων στους τομείς της υγείας, του κλίματος και του περιβάλλοντος, και στην επίτευξη φιλόδοξων και εμπνευσμένων στόχων σε αυτούς τους τομείς.

Στο πλαίσιο των αποστολών, που είναι μια καινοτομία του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», καθώς και μια πρωτότυπη έννοια της πολιτικής της ΕΕ, θα συνεργάζονται περισσότερες υπηρεσίες της Επιτροπής υπό την εποπτεία εννέα μελών του Σώματος των Επιτρόπων. Οι αποστολές θα στηρίξουν την έρευνα για την υλοποίηση των βασικών προτεραιοτήτων της Επιτροπής και την εξεύρεση απαντήσεων σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα: την καταπολέμηση του καρκίνου, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την προστασία των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων, τη διαβίωση σε πιο πράσινες πόλεις και την εξασφάλιση υγιούς εδάφους και υγιεινών τροφίμων.

Πρόκειται για ένα νέο εργαλείο που περιλαμβάνει δέσμη δράσεων, όπως έργα έρευνας και καινοτομίας, μέτρα πολιτικής και νομοθετικές πρωτοβουλίες, για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων με μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο και εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος. Πέντε αποστολές θα έχουν ως στόχο την εξεύρεση λύσεων σε βασικές παγκόσμιες προκλήσεις έως το 2030:

• Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: στήριξη τουλάχιστον 150 ευρωπαϊκών περιφερειών και κοινοτήτων ώστε να καταστούν ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή έως το 2030·
• Καρκίνος: συνεργασία με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου με στόχο τη βελτίωση της ζωής άνω των 3 εκατομμυρίων ανθρώπων έως το 2030 μέσω της πρόληψης, της θεραπείας και της εξεύρεσης λύσεων για παράταση και βελτίωση της ζωής·
• Αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων μας έως το 2030·
• 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030·
• Μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος: 100 «ζωντανά εργαστήρια» και «φάροι» θα ηγηθούν της μετάβασης σε υγιή εδάφη έως το 2030.

Η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε σχετικά: «Σήμερα, δρομολογήσαμε πέντε νέες αποστολές. Η αποστολή είναι ένα νέο και καινοτόμο εργαλείο, ένας νέος τρόπος συνεργασίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Οι εν λόγω αποστολές αποτελούν επίσης πρωτότυπη έννοια της πολιτικής της ΕΕ. Οι αποστολές είναι δεσμεύσεις για την επίλυση ορισμένων από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα: την καταπολέμηση του καρκίνου, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την προστασία των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων, τη διαβίωση σε πιο πράσινες πόλεις και την εξασφάλιση υγιούς εδάφους και υγιεινών τροφίμων. Πρόκειται για δέσμη δράσεων που περιλαμβάνει έργα έρευνας και καινοτομίας, μέτρα πολιτικής και νομοθετικές πρωτοβουλίες, καθώς και συμμετοχή των πολιτών, για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων με μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο. Θέλουμε να προσφέρουμε λύσεις σε βασικές παγκόσμιες προκλήσεις έως το 2030!»

Η Μαρίγια Γκαμπριέλ, επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, δήλωσε σχετικά: «Η αντίδραση στην πανδημία του κορονοϊού έδειξε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα μεγαλύτερα προβλήματα μόνο με συλλογική προσπάθεια που βασίζεται στην έρευνα και την καινοτομία. Αυτό είναι επίσης το σημείο εκκίνησης των τολμηρών και φιλόδοξων αποστολών της ΕΕ. Οι αποστολές αυτές θα κινητοποιήσουν το τεράστιο δυναμικό της ΕΕ και θα συνενώσουν τα μέσα και τις πολιτικές για την επίτευξη σημαντικών στόχων. Και όλα αυτά μαζί με τους πολίτες, οι οποίοι συμμετέχουν από την αρχή έως το τέλος.»

Η Επιτροπή με την ανακοίνωσή της για τις αποστολές της ΕΕ που εκδόθηκε σήμερα, τους δίνει το πράσινο φως, μετά την έγκριση των επιμέρους σχεδίων των αποστολών το φετινό καλοκαίρι.

Αποστολές της ΕΕ στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και πέραν αυτού

Οι αποστολές συνιστούν νέα συνεργατική προσέγγιση για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις κύριες προκλήσεις της εποχής μας. Οι εν λόγω αποστολές παρέχουν εντολή για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος. Επίσης, θα αποφέρουν αποτελέσματα δίνοντας νέο ρόλο στην έρευνα και την καινοτομία, σε συνδυασμό με νέες μορφές διακυβέρνησης και συνεργασίας, καθώς και με νέο τρόπο συμμετοχής των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των νέων.

Για παράδειγμα, η αποστολή για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σχεδιάζει να διαθέσει 100 εκατ. EUR για επιδείξεις μεγάλης κλίμακας με στόχο την αντιμετώπιση μεγάλων κινδύνων που προκαλούνται από το κλίμα, όπως πλημμύρες, προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες. Η αποστολή για τον καρκίνο σχεδιάζει τη δημιουργία νέου μοντέλου κοινής διακυβέρνησης για να διασφαλιστεί η συστηματική και αποτελεσματική ενσωμάτωση των εξελίξεων στην έρευνα, την καινοτομία και την πολιτική στον τομέα της καταπολέμησης του καρκίνου στην Ευρώπη. Η αποστολή για τους ωκεανούς και τα ύδατα θα δημιουργήσει ένα δίκτυο «φάρων» σε θαλάσσια κλίμακα και σε κλίμακα λεκάνης απορροής ποταμού για την υλοποίηση της αποστολής και την επέκταση των δικτύων προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών. Στο πλαίσιο της αποστολής για τις κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις, επιλεγμένες πόλεις θα επιδιώξουν τη συμμετοχή των πολιτών τους στην κατάρτιση «συμβάσεων πόλης για το κλίμα», ώστε να συμβάλουν στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2030. Επίσης, η αποστολή για τη συμφωνία για το έδαφος θα ενθαρρύνει τις πρωτοβουλίες συμμετοχής των πολιτών στο επιστημονικό έργο για τη συλλογική βελτίωση της υγείας του εδάφους.

Οι αποστολές πηγάζουν από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», αλλά η υλοποίησή τους θα υπερβεί κατά πολύ την έρευνα και την καινοτομία με στόχο την ανάπτυξη νέων λύσεων και τη βελτίωση της ζωής των Ευρωπαίων. Η καινοτομία και η προστιθέμενη αξία τους οφείλεται στο ότι λειτουργούν ως χαρτοφυλάκιο δράσεων που περιλαμβάνει διάφορα μέσα, επιχειρηματικά μοντέλα, καθώς και δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η στήριξη από άλλα ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα θα είναι ζωτικής σημασίας για να επιτύχουν οι αποστολές. Κάθε αποστολή θα διαθέτει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και προϋπολογισμό ανάλογα με την πρόκληση και το σχέδιο υλοποίησής της.

Οι αποστολές της ΕΕ συνδέονται άμεσα με τους πολίτες, δεδομένου ότι αυτοί συμμετέχουν στον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθησή τους. Τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα θα συμμετάσχουν ώστε να συμβάλουν στην εξασφάλιση βιώσιμων αποτελεσμάτων για όλους τους πολίτες της ΕΕ.

Οι αποστολές υποστηρίζουν τις προτεραιότητες της Επιτροπής, όπως τις εξής: Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή, Ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, Μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων και Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους. Για παράδειγμα, η αποστολή για το κλίμα αποτελεί ήδη συγκεκριμένο στοιχείο της νέας στρατηγικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή —όπως και η αποστολή για τον καρκίνο του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου— ενώ η αποστολή για το έδαφος αποτελεί εμβληματική πρωτοβουλία του μακροπρόθεσμου οράματος για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ.

Η Επιτροπή δημοσίευσε Ειδικό Ευρωβαρόμετρο για την επιστήμη και την τεχνολογία στις 23 Σεπτεμβρίου. Τα αποτελέσματα της έρευνας σε όλη την ΕΕ μαρτυρούν ότι οι πολίτες υποστηρίζουν την επιστήμη και την καινοτομία για την εξεύρεση λύσεων στις προκλήσεις που προσδιορίστηκαν από τις αποστολές. Για παράδειγμα, οι Ευρωπαίοι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, θεωρούν την υγεία και την πράσινη ενέργεια ως τους τομείς στους οποίους η επιστήμη και η καινοτομία θα έχουν θετικό αντίκτυπο στη ζωή τους τα επόμενα 20 χρόνια.

Επόμενα βήματα

Σήμερα, δρομολογείται το στάδιο πλήρους εφαρμογής των αποστολών της ΕΕ. Το πρώτο πρόγραμμα εργασίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2021-22, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 16 Ιουνίου, περιλαμβάνει μια σειρά δράσεων που προετοιμάζουν το έδαφος για την υλοποίησή τους. Έως το τέλος του έτους, θα επικαιροποιηθεί με ένα πλήρες θεματολόγιο για την έρευνα και την καινοτομία. Παράλληλα, οι αποστολές θα συνεργάζονται με τις συμμετέχουσες περιφέρειες, πόλεις και οργανισμούς, καθώς και με τους πολίτες των κρατών μελών.

Ιστορικό

Με βάση τις προτάσεις που υπέβαλαν στην Επιτροπή κορυφαίοι εμπειρογνώμονες των συμβουλίων των αποστολών τον Σεπτέμβριο του 2020, προσδιορίστηκαν πέντε αποστολές στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» παρέχει αρχική χρηματοδότηση για αποστολές ύψους έως 1,9 δισ. EUR έως το 2023. Τον Οκτώβριο του 2020, η Επιτροπή ενέκρινε τις πέντε προτεινόμενες αποστολές, οι οποίες μπήκαν σε προπαρασκευαστική φάση, ώστε να καταρτιστούν πέντε λεπτομερή σχέδια εφαρμογής, με τους στόχους, τους τρόπους επίτευξής τους και τους δείκτες για τη μέτρηση των επιδόσεων. Η Επιτροπή αξιολόγησε τα εν λόγω σχέδια με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.