Κι αν ο Ερντογάν επιλέξει Πούτιν; – Τα 6 σοκ που θα υποστούν ΗΠΑ και Δύση

«Ούτε βήμα πίσω» δεν προτίθεται να κάνει η Τουρκία αναφορικά με τους S-400 και την παραλαβή από τη Ρωσία και της δεύτερης συστοιχίας την οποία έχει αγοράσει και πληρώσει. Αυτό δήλωσε κατηγορηματικά ο Ταγίπ Ερντογάν στους δημοσιογράφους, κατά την επιστροφή του από το Σότσι, όπου είχε μια τρίωρη και πολύ σημαντική κατά τα φαινόμενα, συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν – την πρώτη δια ζώσης μετά τον Μάρτιο του 2020.

Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έμεινε όμως εκεί, αλλά επέλεξε να μπήξει πιο βαθιά το… μαχαίρι στα πλευρά του Τζο Μπάιντεν, με τον οποίο ισχυρίζεται πως θα συναντηθεί στις 30-31 Οκτωβρίου. Και το έκανε αφήνοντας να εννοηθεί ότι Άγκυρα και Μόσχα εξετάζουν σοβαρά τη διεύρυνση της στρατιωτικής τους συνεργασίας, με τη συμπαραγωγή κινητήρων αεροσκαφών, υποβρυχίων και άλλων οπλικών συστημάτων.

Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ο Ερντογάν έχει επιλέξει να εγκαταλείψει το στρατόπεδο της Δύσης και τον παραδοσιακό σύμμαχο της Τουρκίας, τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να πέσει στην «αγκαλιά» του Πούτιν. Παρ’ όλα αυτά, είναι φανερό ότι πρόκειται για κάτι που, αν μη τι άλλο, του περνάει από το μυαλό – ή, για να το διατυπώσουμε με πιο διπλωματικούς όρους, πρόκειται για ένα σενάριο που υπάρχει στο συρτάρι του.

Μέχρι πότε «ανατολίτικο παζάρι»;

Για την ώρα, ο «σουλτάνος» έχει υιοθετήσει τη γνωστή τακτική του «ανατολίτικου παζαριού», με την κλασική επιδίωξη: Να πατάει ταυτόχρονα σε δύο βάρκες, με σκοπό να αποσπάσει και από την Ουάσιγκτον και από τη Μόσχα τα μέγιστα δυνατά οφέλη.

Η ιστορία, όμως, έχει διδάξει ότι αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι δεν μπορεί να συνεχιστεί αενάως. Κάποια στιγμή θα φανεί ότι το σκοινί έχει τεντωθεί τόσο πολύ που κινδυνεύει να σπάσει και τότε, ο Ερντογάν θα κληθεί να πάρει τη μεγάλη απόφαση, που θα κρίνει το μέλλον της χώρας του και πολλά ακόμη: Με ποιους να πάει και ποιους να αφήσει.

Δικαιούμαστε, λοιπόν, να θέσουμε από σήμερα το ερώτημα: Τι θα σημάνει για τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και συνολικά τη Δύση ενδεχόμενη επιλογή του Ερντογάν να συμπορευτεί στρατηγικά με τη Ρωσία;

Πρακτικά, θα πρόκειται για ένα πολλαπλό σοκ, που θα επιφέρει τουλάχιστον έξι σημαντικές αλλαγές, ενώ μπορεί να επιδράσει καθοριστικά και στον ρου της ιστορίας του 21^ου αιώνα.

Ιδού ποιες είναι αυτές οι έξι αλλαγές. Ο καθένας μπορεί να τις διαβάσει, να τις κρίνει – και να κρίνει τι μπορεί να σημαίνουν.

1. Το τέλος του ΝΑΤΟ

Η αλλαγή στρατοπέδου εκ μέρους της Τουρκίας, η οποία αποτέλεσε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους του ΝΑΤΟ και της στρατηγικής των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, θα σημάνει την οριστική και αμετάκλητη κατάρρευσή του. Οι ήδη υπάρχουσες αντιθέσεις θα οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες διαλυτικές τάσεις, ενώ ουδείς θα μπορέσει να δώσει διέξοδο στην βαθιά κρίση ταυτότητας.

Εκτός των άλλων, μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει και τη διάβρωση των δομών του Βορειοατλαντικού Συμφώνου από τους Ρώσους, με τις επιπτώσεις να είναι σοβαρότατες και μη αναστρέψιμες.

2. Σε κλοιό πολέμου η ΝΑ Μεσόγειος

Μια στρατηγική συμμαχία Ρωσίας και Τουρκίας θα μεταφέρει, αντικειμενικά, τη γραμμή αντιπαράθεσης στην νοτιοανατολική Μεσόγειο. Όλες οι κυβερνήσεις και τα καθεστώτα της περιοχής θα αναγκαστούν να επιλέξουν στρατόπεδο, η συγκέντρωση δυνάμεων θα είναι δραματική και η απειλή πολέμου θα αυξηθεί εκθετικά.

Όπως είναι δε προφανές, μια τέτοια εξέλιξη αφορά άμεση και την Ελλάδα, καθώς πλέον η μορφή που θα λαμβάνει η αντιπαράθεση με την Τουρκία δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά ή κυρίως από τα δικά της χέρια και τις δικές της επιλογές.

3. «Αποχαιρετισμός» στην κεντρική Ασία

Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του «ανατολικού μπλοκ», η Ουάσιγκτον κατάφερε να πατήσει γερά το πόδι της στην κεντρική Ασία – από τον Καύκασο μέχρι το Αφγανιστάν. Για να το πετύχει δε, βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στη βοήθεια, την «τεχνογνωσία» και τις ιστορικές-θρησκευτικές συγγένειες των Τούρκων, με πιο χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα το Αζερμπαϊτζάν.

Η οριστική ρήξη μαζί τους, λοιπόν, θα στερήσει τους Αμερικανούς από έναν από τους βασικούς τους συμμάχους στην συγκεκριμένη ζώνη που έχει στρατηγική σημασία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Με δεδομένη, μάλιστα, και την απώλεια του Αφγανιστάν, η αλλαγή θα είναι μεγάλη.

4. Παντοδυναμία της Κίνας

Δεν χωράει αμφιβολία ότι η χώρα που θα… πανηγυρίσει μια τέτοια εξέλιξη, περισσότερο ίσως και από την ίδια τη Ρωσία, είναι η Κίνα. Το καθεστώς του Πεκίνου, έχοντας ήδη στενές σχέσεις με τη Μόσχα και δεσμούς με την Άγκυρα, θα αρπάξει την ευκαιρία για να μετατρέψει τον νέο Δρόμο του Μεταξιού σε μια τεράστια λεωφόρο, η οποία θα φτάνει πλέον χωρίς κανένα εμπόδιο στη Μεσόγειο.

Από εκεί δε, θα είναι σε θέση πολύ πιο εύκολα να «πολιορκεί» τους Ευρωπαίους, προσφέροντάς τους μάλιστα μια ορατή και ελκυστική εναλλακτική απέναντι στις ΗΠΑ – τόσο οικονομικά όσο και γεωπολιτικά.

5. Η Ευρώπη στο χείλος του γκρεμού

Με τους Κινέζους προ των πυλών, τους Ρώσους να έχουν αποκτήσει ένα πανίσχυρο σύμμαχο και τους Τούρκους να είναι σε θέση να απαιτούν και να εκβιάζουν πολύ πιο αποτελεσματικά, η Ευρώπη των «27» θα βρεθεί σε μειονεκτική και εξαιρετικά δύσκολη θέση. Τα διλήμματα που ήδη αντιμετωπίζει θα γίνουν επιτακτικά, οι ρωγμές που την απειλούν και σήμερα θα καταστούν αγεφύρωτες και η θέση της στον κόσμο επίφοβη.

Με άλλα λόγια: Μια στρατηγική συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας (με την προαναφερθείσα διάσταση της Κίνας) θα αναγκάσει τις ηγεσίες της να πάρουν τις αποφάσεις που διαρκώς αναβάλλουν. Με δύο πιθανά σενάρια – να πέσουν άνευ όρων στην αγκαλιά των ΗΠΑ ή να προσπαθήσουν να παίξουν το (άκρως επικίνδυνο) χαρτί της ουδετερότητας.

6. Η Τουρκία θα αποκτήσει πυρηνικά;

Πούτιν και Ερντογάν αναφέρθηκαν εκτενώς, κατά τη συνάντησή τους στο Σότσι, στη διμερή ενεργειακή συνεργασία. Μια συνεργασία η οποία, όπως είναι γνωστό, εκτός από το φυσικό αέριο περιλαμβάνει και την κατασκευή τριών πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ενέργειας.

Φυσικά, η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι αυτός είναι ο αποκλειστικός της σκοπός. Το ίδιο, όμως, κάνει και η Τεχεράνη, την οποία οι ΗΠΑ και το Ισραήλ κατηγορούν ότι στοχεύει να αποκτήσει ατομικές βόμβες. Γιατί να μην ισχύσει το ίδιο και με την Τουρκία στην περίπτωση που «τακιμιάσει» με τους Ρώσους (που έχουν αναλάβει την κατασκευή των αντιδραστήρων της) και τους Κινέζους;