Ένα πλούσιο Ταμείο χωρίς …ρευστό

Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα. Ορισμένες φορές, όμως, εξαρτάται από το πώς τους διαβάζει κανείς. Για παράδειγμα, τα διαθέσιμα του Πράσινου Ταμείου που είχαν συγκεντρωθεί ως τις 31 Ιουλίου 2021 ανέρχονται περίπου στο ποσό των 4 δισ. ευρώ – για την ακρίβεια 3.943.505.127 ευρώ.

Σε μια πρώτη ανάγνωση, με ένα τέτοιο κονδύλι θα μπορούσε να υποστηριχθεί η πλειονότητα των προγραμμάτων, των μέτρων και των παρεμβάσεων που απαιτούνται για την ανάδειξη και αποκατάσταση του φυσικού και του αστικού περιβάλλοντος της χώρας καθώς και για παρεμβάσεις που απαιτούνται για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι στην κλιματική αλλαγή.

Επειδή, όμως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, ή στα ….ψιλά γράμματα των μνημονιακών δεσμεύσεων της χώρας, απαιτείται μια δεύτερη ανάγνωση. Έτσι, παρά τα 4 δισ. ευρώ των διαθέσιμων του Ταμείου, ο φετινός προϋπολογισμός που εκτελείται ανέρχεται σε μόλις 133 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το ποσό των 30,4 εκατ. ευρώ υποχρεωτικά κατευθύνεται σε δράσεις απολιγνιτοποίησης.

Και αυτό, διότι από το 2012, η «ξεχασμένη» σήμερα «Τρόικα», είχε βάλει …χέρι και στον κουμπαρά του Πράσινου Ταμείου. Ειδικότερα, εδώ και μια δεκαετία μόνο τα 2,5% των διαθέσιμων, μπορεί να …ξοδέψει το Ταμείο για τους σκοπούς του. Τα υπόλοιπα εξαφανίζονται στη «μαύρη τρύπα» του κρατικού προϋπολογισμού.

Παρόλα αυτά, η Διοίκηση του Ταμείου, αν και με μικρό …πορτοφόλι, «τρέχει» περί τα 20 προγράμματα. Ειδικά για το Πρόγραμμα Προστασίας, Αναβάθμισης και Προστασίας Δασών,  δεσμεύονται 10 εκατ. ευρώ ετησίως, για την εκτέλεση των έργων αντιπυρικής προστασίας που προτείνουν οι 213 δασικές υπηρεσίες της χώρας.

Ωστόσο, ακόμη και αυτοί οι περιορισμένοι πόροι δεν απορροφώνται στο σύνολό τους. Για παράδειγμα, από τον Νοέμβριο 2019 έως τις αρχές Αυγούστου 2021, δηλαδή σε 21 μήνες, από το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχουν καταβληθεί στους δικαιούχους 9,4 εκατ. ευρώ.

Βεβαίως, η κατάσταση είναι βελτιωμένη σε σύγκριση με τους προηγούμενους 21 μήνες (από 2/2018 έως 11/2019), οπότε η απορρόφηση ήταν ακόμη χαμηλότερη, δηλαδή στο 6,1 εκατ. ευρώ.

Ειδικότερα, σύμφωνα με διαβιβαστικό έγγραφο προς τη Βουλή της διευθύντριας του Ταμείου κυρίας Καλλιόπης Φουσκοκολάκη, οι απορροφήσεις ανά έτος για το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχουν ως εξής: 1,9% το 2015, 62,28% το 2016. 35,40% το 2017, 62,3% το 2018 (έως Ιούλιο 2019) και 77,3% το διάστημα Οκτωβρίου 2019 – Φεβρουαρίου 2021.

Για το 2021, έχει εγκριθεί χρηματοδοτικό πρόγραμμα και για «Δράσεις Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου», ύψους 23.2 εκατ. ευρώ για την προστασία, αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, την εξισορρόπηση της επιβάρυνσης που προκαλείται από τη διατήρηση αυθαίρετων κατασκευών και αλλαγών χρήσης, καθώς και  για χρηματοδότηση παρεμβάσεων με στόχο την αναβάθμιση και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των πόλεων.

Επίσης, προσφάτως ξεκίνησε δράση για τη στήριξη  και ενίσχυση  μικρομεσαίων επιχειρήσεων στους ενεργειακούς δήμους της χώρας _  Κοζάνη , Φλώρινα και  Μεγαλόπολης  _ στο πλαίσιο της δίκαιης μετάβασης σε μια ουδέτερη οικονομία, μετά το «λουκέτο» στις λιγνιτικές μονάδες.

Το νέο πρόγραμμα αρχικά προβλέπει επιδοτήσεις ύψους 10 εκατ. ευρώ και θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών για το 2018 συνολικού ποσού 31.391.474 ευρώ, που έχουν δεσμευτεί για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος στις περιοχές Δίκαιης Μετάβασης.

Επιπλέον, έχει παραταθεί έως το τέλος του έτους (31- 12-2021) η προθεσμία για το πρόγραμμα «Απόκτηση ελεύθερων Κοινόχρηστων Χώρων στις πόλεις 2019» προκειμένου οι Δήμοι να έχουν χρονικό περιθώριο να υποβάλλουν τις προτάσεις τους.

Το συγκεκριμένο  χρηματοδοτικό πρόγραμμα, προϋπολογισμού 15 εκατ. ευρώ, έχει ως στόχο τη χρηματοδότησή τους για την απόκτηση αμιγώς κοινοχρήστων χώρων και χώρων πρασίνου που προβλέπονται σε εγκεκριμένα Ρυμοτομικά Σχέδια, οι οποίοι έχουν ιδιαίτερη πολεοδομική σημασία και των οποίων η εξασφάλιση αποζημίωσης έχει επείγοντα χαρακτήρα, διότι διαφορετικά θα χαθούν.

Άλλα 15 εκατ. ευρώ είχαν προϋπολογιστεί για αντίστοιχο πρόγραμμα του 2018 προκειμένου να επανεπιβληθεί η απαλλοτρίωση αμιγώς Κοινοχρήστων Χώρων και χώρων πρασίνου, το οποίο επίσης έχει παραταθεί έως το τέλος του έτους.

Και από τα δύο προγράμματα, συνολικού προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ, έως σήμερα έχουν εκταμιευθεί, εγκριθεί και δεσμευθεί 10,1 εκατ. ευρώ για 8 δήμους της χώρας, με τα μεγαλύτερα κονδύλια να αφορούν τον Δήμο Αθηναίων (3,1 εκατ. ευρώ) και τον Δήμο Θεσσαλονίκης (3,1 εκατ. ευρώ), ενώ στη λίστα ακολουθεί ο Δήμος Σερρών (1 εκατ. ευρώ). Οι παρατάσεις και για τα δύο προγράμματα δόθηκαν διότι η διαδικασία των απαλλοτριώσεων είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και συχνά «κολλάει» σε δικαστικές προστριβές, οπότε οι δήμοι δεν προλαβαίνουν να ανταποκριθούν.

Μεταξύ των 20 προγραμμάτων που είναι ανοιχτά αυτήν την περίοδο στο Πράσινο Ταμείο, υλοποιείται και η δράση «Φυσικό Περιβάλλον & Καινοτόμες Δράσεις 2021», ύψους 13.000.000 ευρώ.

Είναι αξιοσημείωτο ότι στα χρήματα που συγκεντρώνονται υπέρ του Πράσινου Ταμείου (ασχέτως εάν τελικά καταλήγουν στον κρατικό προϋπολογισμό) περιλαμβάνονται τα πρόστιμα από τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων και από διάφορες περιβαλλοντικές παραβάσεις, οι πόροι του Ειδικού Φορέα Δασών, πόροι από τις εισφορές των διανομέων ενέργειας, των διαχειριστών δικτύων διανομής και των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης ενέργειας  κ.λπ.