Facebook – Πώς και γιατί κράσαρε, το περίεργο timing και ποιοι βγήκαν κερδισμένοι

Πολλά ερωτήματα έχει προκαλέσει το πολύωρο μπλάκαουτ των εφαρμογών Facebook, Instagram, Messenger και Whatsapp, με τους χρήστες τους να αντιμετωπίζουν προβλήματα σύνδεσης και να «πανικοβάλλονται», καθώς, στη σημερινή εποχή, έχουμε μάθει να είμαστε διαρκώς «συνδεδεμένοι».

Tι ήταν, όμως, αυτό που πραγματικά συνέβη και θα μπορούσε να αποφευχθεί κάτι παρόμοιο μελλοντικά;

Τα προβλήματα λειτουργίας του Facebook και των υπόλοιπων εταιρειών, που ανήκουν στη Facebook, όπως το Messenger, το Instagram και το Whatsapp, οφείλονται σε τεχνικά προβλήματα, που αντιμετώπισε η εταιρεία, σε προσπάθεια αναβάθμισης του λογισμικού της, με τη Cloudflare (σ.σ. δίκτυο παράδοσης περιεχομένου, το οποίο κατέχει και διαχειρίζεται ένα τεράστιο δίκτυο διακομιστών, επιταχύνονει τους ιστότοπους και τους προστατεύει από κακόβουλα λογισμικά) να προβαίνει σε περαιτέρω εξηγήσεις σχετικά με το τι συνέβη.

Πιο αναλυτικά, προκειμένου να λειτουργεί σωστά το Internet, χρειάζεται να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία του Συστήματος Ονομάτων του Τομέα (Domain Name System -DNS) και του πρωτοκόλλου εξωτερικής δρομολόγησης (Broader Gateway Protocol – BGP). Τα δύο αυτά συστήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς, μέσω του DNS, οι χρήστες μπορούν να κατευθυνθούν στην κατάλληλη διεύθυνση, προκειμένου να βρουν τις πληροφορίες που χρειάζονται, ενώ, μέσω του BGP, εξασφαλίζεται το ότι θα βρεθεί ο πιο αποτελεσματικός και γρήγορος τρόπος εύρεσης της εν λόγω διεύθυνσης.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, το χθεσινό πολύωρο πρόβλημα, σύμφωνα με την Cloudflare, έγκειται στο ότι δεν λειτουργούσε σωστά το λογισμικό DNS, ώστε να μπορέσουν οι χρήστες να κατευθυνθούν στην πληροφορία που επιθυμούσαν.

a bunch of friends have texted me asking for a basic explanation as to what the hell happened to knock off all of Facebook so:

— alex hern (@alexhern) October 4, 2021

Confirmed: The DNS records that tell systems how to find https://t.co/qHzVq2Mr4E or https://t.co/JoIPxXI9GI got withdrawn this morning from the global routing tables. Can you imagine working at FB right now, when your email no longer works & all your internal FB-based tools fail?

— briankrebs (@briankrebs) October 4, 2021

Πονοκέφαλος το BGP

Πιο συγκεκριμένα, οι διαδρομές BGP, όπως αναφέρεται και στο techaradar, είναι οι διαδρομές που ακολουθούν τα αιτήματα των χρηστών του διαδικτύου, μέσω διακομιστών και υπολογιστών, για να φτάσουν στον προορισμό τους και να ανακτήσουν την επιθυμητή πληροφορία. Οι διαδρομές BGP, όμως, του Facebook αποσύρθηκαν από το διαδίκτυο, ενώ γινόταν προσπάθεια αναβάθμισής τους, και οι ιστότοποι, που ήταν συνδεδεμένοι με αυτές τις διαδρομές (όπως το Cloudflare), κατέρρευσα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι ιστότοποι και οι υπηρεσίες του Facebook , που χρησιμοποιούν τις διαδρομές αυτές, να είναι απρόσιτες.

Το πρόβλημα δεν κατέστη εφικτό να λυθεί άμεσα, καθώς η συγκεκριμένη ζημιά δεν μπορούσε να λυθεί εξ αποστάσεως και οι εργαζόμενοι στο Facebook δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στο κτίριο, δεδομένου του ότι οι κάρτες εισόδου τους είχαν μπλοκάρει. Η εν λόγω ανακοίνωση επιβεβαιώθηκε και από tweet δημοσιογράφου από τους NYT, στο οποίο αναφερόταν ότι μία μικρή ομάδα υπαλλήλων προσπαθούσαν να μπουν στο κέντρο δεδομένων του Facebook, στη Σάντα Κλάρα, στην Καλιφόρνια, ώστε να επαναφέρουν χειροκίνητα τους server της εταιρείας.

From trusted source: Person on FB recovery effort said the outage was from a routine BGP update gone wrong. But the update blocked remote users from reverting changes, and people with physical access didn’t have network/logical access. So blocked at both ends from reversing it.

— briankrebs (@briankrebs) October 4, 2021

Κι αν συμβεί ξανά κάτι τέτοιο;

H αλήθεια είναι πως κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δεν θα ξαναέρθουμε αντιμέτωποι με ανάλογη κατάσταση. Εξάλλου, παρόμοια μπλακάουτ έχουν συμβεί και στο παρελθόν, με την Cloudflare να βγαίνει εκτός λειτουργίας, το 2020, και τη Fastly, τον περασμένο Ιούνιο.

Ωστόσο, στη σημερινή εποχή, η καθημερινότητάς μας εξαρτάται κατά πολύ από τις πλατφόρμες αυτές, καθώς δεν τις χρησιμοποιούμε μόνο ως μέσο επικοινωνίας, αλλά και για λόγους εργασίας, όπως και για τις υπηρεσίες που μας παρέχουν (π.χ. αγορά προϊόντων). Συνεπώς, ένα παρόμοιο μπλακάουτ θα μπορούσε να μας «αδρανοποιήσει» και να μας «πανικοβάλλει». Μία τέτοια κατάσταση, όμως, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει τροφή για σκέψη για την καθημερινότητά μας;

Περίεργο timing, όμως, έτσι δεν είναι;

Πράγματι, οι συγκυρίες στις οποίες συνέβη αυτό θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν περίεργες.

Την προηγούμενη εβδομάδα, το Facebook ανακοίνωσε ότι δεν θα λανσάρει την πλατφόρμα Instagram για παιδιά, αφού πρώτα διέρρευσε εσωτερική έρευνα, στην οποία αναφερόταν ότι η εν λόγω πλατφόρμα θα μπορούσε να βλάψει την ψυχική υγεία των κοριτσιών στην εφηβεία.

Παράλληλα, την Κυριακή, η πρώην διευθύντρια παραγωγής του Facebook, Φράνσις Χόγκεν, προέβη σε συγκλονιστικές αποκαλύψεις ότι η εταιρεία προδίδει «τις αρχές της Δημοκρατίας», δίνοντας προτεραιότητα στο κέρδος και την ανάπτυξη της και όχι στην προστασία των χρηστών της.

Η συγνώμη της εταιρείας

Τελικά, μετά από ώρες, και έπειτα από τις ενέργειες που προαναφέρθηκαν, το πρόβλημα αποκαταστάθηκε, με τις πλατφόρμες να «φορτώνουν» κανονικά και τους χρήστες τους να μπορούν και πάλι να συνδεθούν.

Μόλις ξεκίνησε το πρόβλημα, ο διευθυντής επικοινωνίας του Facebook, Andy Stone, ανέβασε ένα tweet , στο οποίο ανέφερε ότι η εταιρεία γνωρίζει για το εν λόγω πρόβλημα και εργάζεται για την αποκατάστασή του.

We’re aware that some people are having trouble accessing our apps and products. We’re working to get things back to normal as quickly as possible, and we apologize for any inconvenience.

— Andy Stone (@andymstone) October 4, 2021

Μετά από τέσσερις ώρες που το πρόβλημα πρόσβασης στις πλατφόρμες συνέχιζε να υφίσταται, ο τεχνολογικός διευθυντής της εταιρείας, Mike Schroepfer, ανέβασε, επίσης, ένα tweet, ζητώντας συγνώμη από τους χρήστες για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, επισημαίνοντας ότι κάνουν το καλύτερο δυνατό για την άμεση αποκατάστασή τους.

*Sincere* apologies to everyone impacted by outages of Facebook powered services right now. We are experiencing networking issues and teams are working as fast as possible to debug and restore as fast as possible

— Mike Schroepfer (@schrep) October 4, 2021

Το κρασάρισμα του Facebook και των πλατφορμών που του ανήκουν, επηρέασε, σύμφωνα με το techradar, κι άλλες λειτουργίες, με τη data miner (συλλέκτη δεδομένων και πληροφοριών), Jane Manchun Wong, να προειδοποιεί, μέσω Tweet, τους χρήστες να μην κάνουν επανεκκίνηση στις συσκευές oculus (σ.σ. συσκευές με τεχνολογία VR που συνδέουν ασύρματες συσκευές με smartphones), καθώς υπάρχει περίπτωση να χάσουν την πρόοδό τους στα ηλεκτρονικά τους παιχνίδια, με τον σχεδιαστή λογισμικού, Julien Dorra, να δημοσιεύει ένα βίντεο, στο οποίο φαίνεται πώς είναι ανεβάζεις Oculus εν μέσω διακοπής λειτουργίας των υπηρεσιών του Facebook.

Facebook brought Oculus down with them 🙁 pic.twitter.com/rfapj1yaSU

— Julien Dorra (@juliendorra) October 4, 2021

Ο CEO της εταιρείας, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ζήτησε συγνώμη, από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, μετά την αποκατάσταση της βλάβης. Στη δημοσίευσή του αυτή ανέφερε: «Συγγνώμη για την αναστάτωση, σήμερα. Ξέρω πόσο βασίζεστε στις υπηρεσίες μας, ώστε να παραμένετε συνδεδεμένοι με τους ανθρώπους για τους οποίους νοιάζεστε».

Η οικονομική διάσταση του μπλάκαουτ

Ακριβείς υπολογισμοί σχετικά με το πόσο κόστισε η εν λόγω βλάβη στις εταιρείες δεν υπάρχουν, ακόμη. Ωστόσο, σε συνδυασμό με τα γεγονότα της Κυριακής, το πρόβλημα λειτουργίας των πλατφορμών οδήγησε σε πτώση τιμής μετοχής κατά 4,9%. Ωστόσο, σύμφωνα με το Bloomberg, η μετοχή αυξήθηκε κατά 1,5% στα 331.20 δολάρια στις 4:30 π.μ., στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων πριν το άνοιγμα της αγοράς.

Στροφή στο Signal, το Telegram αλλά και το Viber

Με το κρασάρισμα των εφαρμογών του Messenger, Instagram και Whatsapp, οι χρήστες τους δεν παρέμειναν αδρανείς, περιμένοντας, απλώς, να επιλυθεί το πρόβλημα, αλλά στράφηκαν σε άλλες εφαρμογές μηνυμάτων για την επικοινωνία τους.

Όπως αναφέρεται και στο Bloomberg, τεράστια αύξηση στα downloads και στις εγγραφές σημειώθηκε για τις εφαρμογές Telegram και Signal, με το Telegram να δέχεται εκατομμύρια νέες εγγραφές, όσο το WhatsApp βρισκόταν εκτός λειτουργίας, και να ανεβαίνει 55 θέσεις στα iPhone download chart των ΗΠΑ.

Παράλληλα, πολλοί χρήστες στράφηκαν στην πλατφόρμα του Twitter, με τον CEO του, Τζακ Ντόρσεϊ, να προωθεί, μέσω tweet του, την εφαρμογή μηνυμάτων, Signal, ως εναλλακτική στο WhatsApp. Ταυτόχρονα, πολλοί χρήστες χρησιμοποίησαν και την εφαρμογή Clubhouse, όπου, αποκλειστικά μέσω ηχογραφήσεων (σ.σ. στην  εφαρμογή αυτή οι χρήστες μπορούν να μοιράζονται αποκλειστικά ηχητικά κλιπ και όχι κείμενα) συζητούσαν για τη βλάβη στις εν λόγω εφαρμογές.

Μεγάλος κερδισμένος από το χθεσινό κρασάρισμα των εφαρμογών θεωρείται και το Viber, καθώς, σύμφωνα με δηλώσεις της Chief Growth Officer της Rakuten Viber, Anna Znamenskaya, «Το Viber είδε πενταπλασιασμό στον αριθμό των ενεργοποιήσεων, φτάνοντας ως και δεκαπλασιασμό στις ώρες αιχμής. Επίσης, είχαμε αύξηση 75% στον αριθμό των μηνυμάτων και διπλασιασμό του αριθμού των κλήσεων»