Πληροφόρηση για το διανοητικό κεφάλαιο των Πανεπιστημίων στις ιστοσελίδες τους

Οι σελίδες των πανεπιστημίων στο διαδίκτυο είναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, ο καθρέφτης τους. Οι φοιτητές και άλλοι ενδιαφερόμενοι ενημερώνονται και αντλούν πληροφορίες για το προσωπικό, τα προγράμματα, τις δράσεις και τα επιτεύγματά τους με ευκολία αφιερώνοντας άλλοτε περισσότερο ή λιγότερο χρόνο. Μήπως όπως οι πληροφορίες που παρουσιάζονται σε αυτές τις ιστοσελίδες έχουν και βαθύτερη σημασία; Μήπως αντανακλούν μια συγκεκριμένη στάση επικοινωνίας του πανεπιστημίου προς το εξωτερικό περιβάλλον; Τα πανεπιστήμια είναι πολύπλοκοι οργανισμοί με πολλαπλούς στόχους και μεγάλο αριθμό μηχανισμών για να αντλήσουν οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Η επιτυχία τους συνήθως αξιολογείται μέσω της επίτευξης τριών αποστολών, της διδασκαλίας, της έρευνας και της συνεισφοράς τους στην κοινωνία. Τα βασικά περιουσιακά τους στοιχεία είναι οι γνώσεις, οι σχέσεις, καθώς και οι ανθρώπινοι και λοιποί άυλοι πόροι. Άρα αποτελούν ένα κατάλληλο πλαίσιο για την ανάπτυξη διανοητικού κεφαλαίου (intellectual capital).

Μέσω των ιστοσελίδων τους, τα πανεπιστήμια μπορεί να επικοινωνήσουν πληροφορίες για τα στοιχεία του διανοητικού τους κεφαλαίου και ειδικότερα το ανθρώπινο κεφάλαιο, το εσωτερικό κεφάλαιο και το εξωτερικό (σχεσιακό) κεφάλαιο. Ως ανθρώπινο κεφάλαιο θα μπορούσε να οριστεί η γνώση που οι ανθρώπινοι πόροι (καθηγητές, ερευνητές, διδακτορικοί φοιτητές και διοικητικό προσωπικό) θα μπορούσαν να πάρουν μαζί τους φεύγοντας από το πανεπιστήμιο. Ως εσωτερικό κεφάλαιο ορίζεται η γνώση που υπάρχει εντός τους οργανισμού στο τέλος της ημέρας. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων αρχές διοίκησης, διοικητικές διαδικασίες, πρωτόκολλα λειτουργίας, την κουλτούρα του πανεπιστημίου, βάσεις δεδομένων, πνευματικά δικαιώματα. Τέλος, στο εξωτερικό κεφάλαιο περιλαμβάνονται οι σχέσεις με εξωτερικά μέρη όπως είναι οι φοιτητές, οι προμηθευτές, οι συνεργάτες στην έρευνα και το κράτος.

Μια πρόσφατα μελέτη έδειξε ότι η πληροφορία που υπάρχει στις ιστοσελίδες των πανεπιστημίων σχετικά με το διανοητικό τους κεφάλαιο σχετίζεται και με τις διεθνείς αξιολογήσεις τους. Με άλλα λόγια τα πανεπιστήμια που επιλέγουν να παρουσιάζουν περισσότερες πληροφορίες για το διανοητικό τους κεφάλαιο στις ιστοσελίδες του και επομένως επιδεικνύουν μια διάθεση εξωστρέφειας και επικοινωνίας των εν λόγω στοιχείων, κατατάσσεται υψηλότερα στις λίστες αξιολόγησης. Μέσω των σχετικών παρουσιάσεων τα πανεπιστήμια προσφέρουν ενδείξεις για τις επιδόσεις τους και ενδεχομένως προσπαθούν να κλείσουν το κενό αναφορικά με την ασυμμετρία στην πληροφόρηση που υπάρχει με τους εν δυνάμει ενδιαφερόμενους εκτός του πανεπιστημίου.

Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα που έγινε με στοιχεία του 2017 στις ιστοσελίδες 128 πανεπιστημίων στην Ελλάδα (22 πανεπιστήμια), την Ιταλία (58 πανεπιστήμια) και την Ισπανία (48 πανεπιστήμια) αναζητώντας δημοσιευμένες πληροφορίες για είκοσι πέντε στοιχεία διανοητικού κεφαλαίου παρουσίασε τα εξής ευρήματα.

· Τα πανεπιστήμια παρόλο που δεν υιοθετούν τον ίδιο τρόπο παρουσίασης του διανοητικού τους κεφαλαίου, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην παρουσίαση πληροφοριών για το ανθρώπινο και το εσωτερικό κεφάλαιο.

· Τα μεγαλύτερα, σε όρους αριθμού φοιτητών, πανεπιστήμια έχουν την τάση να αποκαλύπτουν στις ιστοσελίδες τους περισσότερες πληροφορίες για το διανοητικό τους κεφάλαιο

· Υπάρχει θετική σχέση μεταξύ της παρουσίασης πληροφοριών για το διανοητικό κεφάλαιο και της αξιολόγησης σε διεθνείς λίστες αξιολόγησης (Webometrics Ranking of World Universities).

Επομένως, η ύπαρξη ιστοσελίδων πλούσιων σε πληροφορίες σχετικές με το διανοητικό κεφάλαιο προσφέρει ενδείξεις μιας εξωστρεφούς φιλοσοφίας, μιας τάσης αλληλεπίδρασης με στόχο τη μείωση της ασυμμετρίας στην πληροφόρηση με τους εκτός πανεπιστημίου ενδιαφερόμενους και την ισχυροποίηση της θέσης του πανεπιστημίου στα μάτια της κοινωνίας, διαστάσεις που συνάδουν με τις αρχές λειτουργίας και αξιολόγησης οργανισμών που είναι εντάσεως-γνώσης. Βάσει των ανωτέρω προκύπτει ότι τα πανεπιστήμια θα μπορούσαν να παρουσιάζουν πιο εντατικά πληροφορίες για το διανοητικό τους κεφάλαιο στις ιστοσελίδες τους προκειμένου να ανταγωνιστούν διεθνώς για την προσέλκυση φοιτητών και ερευνητών.

* Η Σάνδρα Κοέν είναι Καθηγήτρια Λογιστικής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων

Brusca, I., Cohen, S., Manes-Rossi, F. and Nicolò, G. (2019), “Intellectual capital disclosure and academic rankings in European universities: Do they go hand in hand?”, Meditari Accountancy Research, Vol. 28 No. 1, pp. 51-71.