Σκληρό γεωπολιτικό πόκερ με τον Nord Stream 2

Σκληρό γεωπολιτικό και οικονομικό παιχνίδι εξακολουθεί να παίζεται με το νέο αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου Nord Stream 2 από τη Ρωσία στην Ευρώπη, εν μέσω ξέφρενου ράλι στις τιμές που έφτασαν ακόμη και τα 160 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Σε μια χρονική περίοδο που η Ευρώπη χρειάζεται μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου από ποτέ, τόσο για θέρμανση ενόψει του χειμώνα όσο και για τις μεταφορές αλλά και για την παραγωγή ρεύματος όπου οι τιμές έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ, οι προκλήσεις παραμένουν εν μέσω της πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης.

Η ρυθμιστική αρχή για θέματα ενέργειας της Γερμανίας έχει εκτιμήσει ότι για να δοθεί η άδεια λειτουργίας, η εταιρεία του αγωγού Nord Stream 2 θα πρέπει να αποδείξει πως δεν θα μπορεί να παραβιάζει την κείμενη νομοθεσία περί ανταγωνισμού. Για να γίνει αυτό, η αρχή ζητά να μην μπορεί να περιορίζει η Nord Stream 2 ποιοι προμηθευτές χρησιμοποιούν τον αγωγό, σύμφωνα με το Reuters. Η γερμανική ρυθμιστική αρχή Bundesnetzagentur (BNetzA) ανέφερε ότι είχε ζητήσει από την εταιρεία διαχείρισης του αγωγού, την ελβετική Nord Stream 2 AG, να δηλώσει ότι πληροί όλες τις κανονιστικές προϋποθέσεις πριν να ξεκινήσει η μεταφορά φυσικού αερίου.

Όμως νομικός σύμβουλος στέλεχος του Ανώτατου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (EU Court of Justice -CJEU) ανέφερε ότι η ελβετική θυγατρική της Gazprom, η Nord Stream 2 AG που διαχειρίζεται τον αγωγό, μπορεί να αντικρούσει τον κανονισμό της ΕΕ που απαιτεί από οποιαδήποτε εταιρεία παραγωγής φυσικού αερίου να είναι διαφορετική από την εταιρεία που ελέγχει τον αγωγό μεταφοράς.

Την ίδια ώρα η Ουκρανία και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης κατηγορούν το Κρεμλίνο ότι χρησιμοποιεί τον αγωγό και γενικότερα τις προμήθειες φυσικού αερίου ως όπλο για να κερδίσει από τη Γερμανία και την Κομισιόν έγκριση με γρήγορες διαδικασίες και λιγότερες δεσμεύσεις προκειμένου να ξεκινήσει η κανονική λειτουργία του Nord Stream 2. Κατά του αγωγού έχουν ταχθεί και οι ΗΠΑ για λόγους γεωπολιτικής στρατηγικής. Όλα αυτά μπορούν να καθυστερήσουν το επίσημο «άνοιγμα» του αγωγού για μεταφορές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ακόμη και μήνες.

Ο Nord Stream 2, με επικεφαλής την Gazprom η οποία έχει το μονοπώλιο στις εξαγωγές φυσικού αερίου από τους ρωσικούς αγωγούς, θα μεταφέρει το φυσικό αέριο κάτω από τη Βαλτική, παρακάμπτοντας την Ουκρανία, η οποία έχει εμπλακεί σε μια μακροχρόνια εδαφική διαμάχη με τη Μόσχα. Η κατασκευή του αγωγού έχει ολοκληρωθεί και αυτός έχει αρχίσει να γεμίζει με αέριο από την πλευρά της Ρωσίας για δοκιμές, ωστόσο οι αντιδράσεις παραμένουν. Οι ΗΠΑ και ορισμένες χώρες της ΕΕ υποστηρίζουν ότι ο αγωγός θα κάνει την Ευρώπη να εξαρτάται υπερβολικά από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών αναγκών.

Μειωμένες ροές

Την ίδια στιγμή η Gazprom έχει περιορίσει τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη καθώς αναπληρώνει τα αποθέματα για το χειμώνα, συγκεντρώνοντας επικρίσεις ότι με τον τρόπο αυτό προσπαθεί να αναγκάσει την ΕΕ να δώσει ταχύτερη έγκριση για τον Nord Stream 2. Η ρωσική εταιρεία από την πλευρά της ανακοινώνει ότι πληροί όλες τις συμβατικές της υποχρεώσεις. Με την πιστοποίηση να απέχει όμως ακόμη και μήνες ακόμη και με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει τον χειμώνα με τα χαμηλότερα επίπεδα επάρκειας φυσικού αερίου εδώ και μια δεκαετία, έχει δημιουργηθεί όπως όλα δείχνουν ανησυχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι ο Nord Stream 2 μπορεί να αρχίσει να προμηθεύει τη Γερμανία και την Ευρώπη με φυσικό αέριο χωρίς τις απαραίτητες εγκρίσεις.

Ευρωβουλευτές έχουν ζητήσει ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ασκήσει όλες τις εξουσίες της για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση της Nord Stream 2 με το δίκαιο της ΕΕ. Ομάδα Ευρωβουλευτών μάλιστα αμφισβήτησε τη συμμόρφωση της Nord Stream 2 με τη νομοθεσία της ΕΕ και ζήτησε από την ΕΕ να λάβει προσωρινά μέτρα εναντίον της Gazprom εάν ο Nord Stream 2 αρχίσει να λειτουργεί πριν λάβει τις απαραίτητες κανονιστικές εγκρίσεις των Βρυξελλών, όπως ανέφερε το Bloomberg. Σε επιστολή τους προς την Επίτροπο Ενέργειας της Κομισιόν Κάντι Σίμσον, μέλη του Κοινοβουλίου που εκπροσωπούν πέντε από τις μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες ανέφεραν ότι «Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε οποιεσδήποτε λύσεις που θα παρακάμψουν το δίκαιο της ΕΕ που θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Ένωσης», ανέφερε το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο.

Η Gazprom ανακοίνωσε αυτήν την εβδομάδα ότι άρχισε να αντλεί φυσικό αέριο στον αγωγό για δοκιμές, την ώρα που η κρίση των τιμών ωθούσε το ευρωπαϊκό ενεργειακό κόστος στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν τριπλασιαστεί φέτος καθώς η αυξημένη ζήτηση συνέπεσε με τη μείωση των αποθεμάτων.

Ο Nord Stream 2, που κατασκευάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο στη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, χρειάζεται έγκριση από την ρυθμιστική αρχή ενέργειας του Βερολίνου για να ξεκινήσει να λειτουργεί για εμπορικούς σκοπούς. Η εταιρεία υπέβαλε αίτηση στις 8 Σεπτεμβρίου για πιστοποίηση ως ανεξάρτητου φορέα φυσικού αερίου στα πλαίσια διαδικασίας που μπορεί να διαρκέσει έως και τέσσερις μήνες. Μόλις λάβουν απόφαση οι γερμανικές αρχές, θα σταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για γνωμοδότηση. Ο Nord Stream 2 δεν πληροί επί του παρόντος τα κριτήρια διαχωρισμού της ΕΕ ως ανεξάρτητου φορέα εκμετάλλευσης λόγω της σύνδεσής του με την Gazprom, έναν κορυφαίο προμηθευτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σύμφωνα με την επιστολή των Ευρωβουλευτών. Επίσης αναφέρουν ότι με την ΕΕ αδυνατεί να εγγυηθεί ανεξάρτητη ρυθμιστική εποπτεία για την εταιρεία.