Ανθρωπιστική και οικονομική κρίση προ των πυλών στο Αφγανιστάν

Υπό διάλυση βρίσκεται η οικονομία του Αφγανιστάν λίγες μόνο εβδομάδες μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Τα προβλήματα προϋπήρχαν και ήταν πολλά, αλλά φαίνεται ότι το κλείσιμο της στρόφιγγας σε αμερικανική βοήθεια και ειδικά σε ρευστό, οι αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι, οι εκκαθαρίσεις του νέου καθεστώτος και η διεθνής απομόνωση προκαλούν πλέον πολύ πιο σοβαρά προβλήματα. Έχουν αρχίσει να εντείνονται οι ελλείψεις σε τρόφιμα όχι μόνο σε αγροτικές αλλά και σε αστικές περιοχές, ενώ η χώρα δυσκολεύεται ακόμη και να πληρώσει τους λογαριασμούς για την εισαγωγή ρεύματος με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να μείνουν στο σκοτάδι όσα νοικοκυριά έχουν απομείνει με πρόσβαση σε ηλεκτρικό. Όλα αυτά αρχίζουν να στήνουν σκηνικό για οικονομική και ανθρωπιστική κρίση.

Σε μια χώρα της οποίας το οικονομικό σύστημα βασίστηκε τα είκοσι σχεδόν τελευταία χρόνια σε δολάρια λόγω της εμπλοκής των ΗΠΑ, η έλλειψη δολαρίων φαίνεται πλέον πολύ. Εργαζόμενοι μένουν απλήρωτοι, εταιρείες αναγκάζονται να κλείσουν και τράπεζες χρειάζεται να επιβάλλουν πλαφόν σε αναλήψεις μετρητών ή άλλες μεταφορές κεφαλαίων όπως δείχνουν νέα στοιχεία του Bloomberg. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν επίσης έχουν απαγορέψει στους πολίτες της χώρας να βγάζουν δολάρια έξω από το Αφγανιστάν και έχουν επιβάλλει κεφαλαιακούς ελέγχους (capital controls) στις αναλήψεις ώστε να μην ξεπερνούν τα 200 δολάρια την εβδομάδα κατ’ άτομο.

Τα νέα μεγάλα προβλήματα ξεκίνησαν όταν η νέα κυβέρνηση έχασε την πρόσβαση σε ρευστό 9 δις δολ που ήταν τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας του Αφγανιστάν, καθώς η Ουάσιγκτον πάγωσε το ποσό αυτό στα μέσα Αυγούστου. Το παράδειγμα του Τζο Μπάιντεν ακολούθησαν κι άλλες κυβερνήσεις, ενώ για τον ίδιο λόγο έχει παγώσει και η χρηματοδότηση από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Πρώην στελέχη της κεντρικής τράπεζας της χώρας τα οποία το έχουν τώρα σκάσει στις ΗΠΑ εκτιμούν ότι τα δύο τρίτα των καταθέσεων στη χώρα ήταν σε δολάρια. Σε αμερικανικό νόμισμα έχουν συναφθεί επίσης τα μισά δάνεια που έχουν χορηγηθεί.

Μεγάλη απειλή η πείνα

Η πείνα έχει αρχίσει να κάνει ξανά παντού την εμφάνισή της στη χώρα. Πρώτη επλήγησαν αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές λόγω των συγκρούσεων όπου οι αγρότες δεν μπόρεσαν να μαζέψουν τις σοδειές ή αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε άλλα μέρη. Όλοι επίσης πλήττονται από την πρωτοφανή ξηρασία λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πλέον έχει αρχίσει να επηρεάζει και όσους κατοίκους ζουν στις πόλεις καθώς το πάγωμα χρηματοδοτήσεων και η έλλειψη ρευστού δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Ήδη οι τιμές των τροφίμων και των πρώτων υλών έχουν φτάσει στα ύψη, η εργασία και τα εισοδήματα είναι πλέον λιγοστά και αυξάνονται οι φόβοι για ανθρωπιστική κρίση. Μόνο το 5% των αφγανικών νοικοκυριών ανέφεραν ότι είχαν αρκετό φαγητό για να φάνε, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων του ΟΗΕ. Για πρώτη φορά στην ιστορία υπάρχουν παρόμοια επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας τόσο μεταξύ των Αφγανών στις πόλεις όσο και των Αφγανών στις αγροτικές περιοχές που πλήττονται από την ξηρασία, ανέφερε η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ.

Κίνδυνος και για μπλακάουτ

Η κατάσταση είναι τέτοια που η κρατική εταιρεία ενέργειας του Αφγανιστάν κάλεσε αντιπροσωπεία υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών να δοθούν στη χώρα 90 εκατ. δολάρια σε διεθνή βοήθεια για να καλυφθούν απλήρωτοι λογαριασμοί προς προμηθευτές της Κεντρικής Ασίας. Σε διαφορετική περίπτωση είπαν μπορεί να διακοπεί η παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για τη χώρα, δεδομένου ότι οι καθυστερήσεις έχουν φτάσει πλέον στους τρεις μήνες. Από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν τον έλεγχο του Αφγανιστάν από τα μέσα Αυγούστου, οι λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας δεν έχουν πληρωθεί στις γειτονικές χώρες οι οποίες καλύπτουν περίπου το 80% των αναγκών του Αφγανιστάν σε ενέργεια. Το Αφγανιστάν πληρώνει συνήθως για το λόγο αυτό από 20 έως 25 εκατομμύρια δολάρια το μήνα συνολικά στο Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ιράν και τώρα οι λογαριασμοί ανέρχονται στα 62 εκατομμύρια δολάρια, δήλωσε στο Bloomberg ο Σαφιουλάχ Αχμαντζάι, ο εκτελεστικός διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κοινής ωφέλειας Da Afghanistan Breshna Sherkat. Αυτές οι χώρες μπορεί να κόψουν την παροχή ρεύματος «όποτε θέλουν», πρόσθεσε. «Ζητήσαμε από την UNAMA (ΟΗΕ) στην Καμπούλ να βοηθήσει τους πολίτες του Αφγανιστάν να πληρώσουν τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας ως μέρος της ανθρωπιστικής τους βοήθειας», δήλωσε ο Αχμαντζάι στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο αναφερόμενος στην αποστολή βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών στο Αφγανιστάν. Ο Αχμαντζάι είπε επίσης ότι μόλις το 38% των 38 εκατομμυρίων ανθρώπων του Αφγανιστάν έχουν σήμερα πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια.