Οταν ο Καμίγ Σαιν-Σανς διηύθυνε στο Ηρώδειο

Στην πρώτη συνεργασία του με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ο πρώτος αρχιμουσικός της Εθνικής Οπερας της Οδησσού Βιατσεσλάβ Βόλιτς θα διευθύνει μεταξύ άλλων τη Συμφωνία αρ. 3 σε ντο ελάσσονα του Καμίγ Σαιν-Σανς. Με αυτόν τον τρόπο η ορχήστρα ανοίγει ένα ευρύτερο αφιέρωμα στον μεγάλο γάλλο συνθέτη, από τον θάνατο του οποίου συμπληρώνεται εφέτος ένας αιώνας. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η χώρα μας τιμά τον καλλιτέχνη. Το έχει κάνει πολλά χρόνια πριν, παρουσία του, σε μια σειρά εκδηλώσεων που σήμερα είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό. Ο Σαιν-Σανς επισκέφθηκε την Αθήνα την άνοιξη του 1920 έπειτα από πρόσκληση του Ωδείου Αθηνών. Παρά τη μεγάλη ηλικία του (ήταν 85 ετών) έπαιξε τη μουσική του για το εδώ κοινό και απήλαυσε ιδιαίτερα τις συναντήσεις του με τους έλληνες θαυμαστές του. Ανέβηκε μάλιστα και στην Ακρόπολη, για να αναφωνήσει ενθουσιασμένος, όπως αναφέρει ο Τύπος της εποχής: «Επί τέλους επραγματοποίησα το όνειρόν μου! Ανερριχήθην εις τον ιερόν λόφον και έψαυσα τα θεία μάρμαρα!».

Το χρονικό εκείνων των ημερών έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Θερμότατη υποδοχή

Την πρόσκληση απηύθυνε προς τον συνθέτη ο εξαιρετικά δραστήριος διευθυντής του Ωδείου Αθηνών Γεώργιος Νάζος, «με την πρόθεση να οργανώσει πανηγυρική συναυλία προς τιμήν του», όπωςσημειώνει η έφορος του Ιστορικού Αρχείου του Ωδείου Αθηνών Στέλλα Κουρμπανά, στη δημοσίευσή της «Ενα αυτόγραφο του Saint-Saëns – Από το αρχείο του Ωδείου Αθηνών» («Μουσικός Ελληνομνήμων», 2014): Τελικά «η τιμητική συναυλία μετατράπηκε σε κύκλο εκδηλώσεων – σε “φεστιβάλ Saint-Saëns” – με τη συμμετοχή του ίδιου του συνθέτη στο πιάνο αλλά και στο πόντιουμ της ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών. Η επίσκεψή του στην Αθήνα αποτέλεσε ένα σημαντικό γεγονός στο οποίο συμμετείχε σύσσωμη η πολιτεία, η οποία επεφύλαξε στον γάλλο συνθέτη θερμότατη υποδοχή».Ο ίδιος στο σημείωμα που άφησε στο βιβλίο επισκεπτών του Ωδείου Αθηνών μετέγραψε πρόχειρα τα πρώτα μέτρα από το «Γαλλικό στρατιωτικό εμβατήριο» που περιλαμβάνεται στο έργο του «Αλγερινή σουίτα» και έγραψε: «Εμβατήριο από την “Αλγερινή Σουίτα” που εκτελέστηκε με αξιοθαύμαστο τρόπο από την Ορχήστρα του Ωδείου».Την οποία ορχήστρα γνώρισε παρακολουθώντας την στις πρόβες αλλά και συνεργαζόμενος μαζί της σε συναυλία μουσικής δωματίου και σε μεγάλη συναυλία την οποία διηύθυνε στο Ηρώδειο.

«Εντυπώσεις από την Αθήνα»

«Αι μουσικαί εορταί Saint-Saëns», διαβάζουμε στο περιοδικό «Μουσική επιθεώρησις» (Οκτώβριος 1921), «αι δικαίως χαρακτηρισθείσαι ως ζωηρά εκδήλωσις της αναγεννώμενης παρ’ ημίν καλλιτεχνίας και η αναβίωσης του αρχείου ελληνικού πνεύματος, είναι μέγας τίτλος τιμής διά το Ωδείον Αθηνών, η δε θαυμάσια τάξις μεθ’ ης διεξήχθησαν αι εορταί εκείναι αποδεικνύει διά μίαν ακόμη φοράν ότι ο κ. Νάζος είναι μέγα οργανωτικόν πνεύμα και δύναται ό,τι δήποτε αναλαμβάνει να το φέρη εις αίσιον πέρας κατά τρόπον τιμώντα και το Ωδείον και τον τόπον μας». Το περιοδικό αναδημοσιεύει και άρθρο του ίδιου του Σαιν-Σανς που δημοσιεύτηκε στον γαλλικό Τύπο υπό τον τίτλο «Impressions d’ Athènes» και όπου μεταξύ άλλων διαβάζουμε: «Η υποδοχή αυτή, αι τιμαί αι οποίαι μοι απεδόθησαν, υπερηκόντισαν τόσον τας ελπίδας μου, ώστε δεν τολμώ να επεκταθώ επί του προκειμένου. (…) Τέλος, από μουσικής απόψεως έσχον την μεγαλυτέραν ικανοποίησιν. Υπό την διεύθυνσιν του κ. Μαρσίκ (ανεψιού του ομώνυμου καλλιτέχνου, όστις είναι πολύ γνωστός εν Παρισίοις) η ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών έκανε θαύματα. Εσχον την τιμήν να την διευθύνω ο ίδιος εις μιαν εορτήν η οποία εδόθη προς χάριν μου εις το θέατρον Ηρώδου του Αττικού, εις τους πρόποδας της Ακροπόλεως, εορτήν κατά την οποίαν ο κ. υπουργός των Εξωτερικών μοι προσέφερε την μεγάλην ταινίαν του Τάγματος του Σωτήρος ενώπιον απείρου πλήθους».

Με την πένα του Δροσίνη

Στην επίσκεψη αναφέρεται εκτενώς και ο Γεώργιος Δροσίνης στο βιβλίο του «Ο Γεώργιος Νάζος και το Ωδείον Αθηνών», παραθέτοντας ενδιαφέρουσες πληροφορίες: Ο συνθέτης έλαβε την πρόσκληση του Ωδείου Αθηνών στο Αλγέρι, όπου περνούσε τον χειμώνα του απολαμβάνοντας το ήπιο κλίμα. Εφτασε στον Πειραιά στις 24 Απριλίου 1920 με το ελληνικό ατμόπλοιο «Ανδρος» «εκτελούντος την γραμμήν Μασσαλίας». Τον υποδέχθηκαν ο Νάζος, οι καθηγητές του Ωδείου Αθηνών και του Ωδείου Πειραιώς και ο δήμαρχος Πειραιώς. Φιλοξενήθηκε στο σπίτι της οικογένειας Νάζου. Την επομένη της αφίξεώς του αδιαθέτησε, γεγονός που προξένησε μεγάλη ανησυχία. Ο γιατρός διέγνωσε «βρογχικήν προσβολήν» και συνέστησε να μείνει προφυλαγμένος στο δωμάτιό του. Ομως, ο 85χρονος καλλιτέχνης το μεσημέρι της ίδιας ημέρας σηκώθηκε από το κρεβάτι του. Παρά τις αδιαθεσίες που κατά διαστήματα ένιωθε (τρομάζοντας τους οικοδεσπότες του), μελετούσε καθημερινά στο πιάνο και συμμετείχε στις προγραμματισμένες συναυλίες ως απλός θεατής αλλά και παίζοντας και διευθύνοντας. Οταν πια είχε φύγει από την Ελλάδα σε επιστολή του προς τον κύριο και στην κυρία Νάζου, την οποία παραθέτει μεταφρασμένη στα ελληνικά ο Δροσίνης, έγραφε: «Ηξερα καλά ότι θα μου έλειπαν το σπίτι σας, οι περιποιήσεις όσο οι δικές σας όσο και της τόσο ωραίας και καλής κυρίας Νάζου! Αλλά δεν μπορούσα να προβλέψω ότι θα μου έλειπαν τόσο πολύ! Πέρασα στην Αθήνα τις τελευταίες ημέρες της πολύ μακράς ύπαρξής μου. Ενα μέρος της καρδιάς μου έμεινε και θα μείνει μαζί σας». Ο Καμίγ Σαιν-Σανς πέθανε λίγο μετά, στις 16 Δεκεμβρίου 1921, στο Αλγέρι.

Εντυπη έκδοση ΤΟ ΒΗΜΑ