Θα προστρέξει η Αμερική στην άμυνα της Ταϊβάν;

Η Δύση κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο χωρίς να ρίξει ούτε έναν πυροβολισμό, αλλά η εντεινόμενη σύγκρουση με την Κίνα μπορεί να μην έχει τόσο καλό τέλος. Ο αριθμός ρεκόρ των κινεζικών στρατιωτικών αεροσκαφών που πετούσαν κοντά στην Ταϊβάν την περασμένη εβδομάδα σήμανε συναγερμό – και προκάλεσε ερωτήματα.

Για δεκαετίες οι ηγέτες της Κίνας «ροκάνιζαν» το χρόνο, γνωρίζοντας ότι μια στρατιωτική σύγκρουση με τις ΗΠΑ θα τελείωνε άσχημα. Αλλά τον τελευταίο τέταρτο του αιώνα, η Κίνα αύξησε σταθερά τις επενδύσεις της στον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό. Μεταξύ 2010 και 2020, οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 76% και η πολεμική ικανότητα του ΛΑΣ έχει βελτιωθεί σημαντικά. Τα τελευταία χρόνια, το Πεντάγωνο διοργάνωσε πολλές πολεμικές ασκήσεις δοκιμάζοντας την ικανότητα των ΗΠΑ να καταβάλλουν μια κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν. Η αμερικανική πλευρά έχασε σχεδόν όλες αυτές τις ασκήσεις.

Αυτή η αύξηση των δυνατοτήτων της Κίνας συνέπεσε με μια μετατόπιση στις σχεδιαζόμενες μελλοντικές προοπτικές. Οι δηλώσεις του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ και άλλων Κινέζων ηγετών χαρακτηρίζουν τις ΗΠΑ ως μια παρακμάζουσα δύναμη βυθισμένη στο διχασμό και τη δυσλειτουργία. Αμφιβάλλουν για τη βούληση της Αμερικής να χρησιμοποιήσει βία στο εξωτερικό, μια νοοτροπία που δεν αποθαρρύνεται από την άτακτη απόσυρσή των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Το Πεκίνο πιστεύει ότι η Κίνα είναι κοντά στο να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη.

Σε αυτό το πλαίσιο, ένα κάποτε αδιανόητο γεγονός -μια επιτυχημένη κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν- έχει καταστεί δυνατό, ίσως και πιθανό. Ανώτεροι αξιωματούχοι του αμερικανικού ναυτικού έχουν εκφραστεί ειδικά πάνω σε αυτό το θέμα. «Για εμάς, είναι μόνο θέμα χρόνου, όχι αν», δήλωσε νωρίτερα φέτος ο Αντιπλοίαρχος Μάικλ Στούντεμαν, διευθυντής πληροφοριών της διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει μια συζήτηση σε πολλά μέτωπα για το μέλλον των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι η Κίνα έχει περισσότερα να χάσει παρά να κερδίσει από μια στρατιωτική κατάκτηση της Ταϊβάν – και ότι οι ηγέτες του Πεκίνου το κατανοούν αυτό. Το διεθνές εμπόριο, που εξακολουθεί να είναι ο αιμοδότης της οικονομίας τους, θα πληγεί και οι χώρες που έχουν παραμείνει στο περιθώριο θα πάρουν το μέρος της Αμερικής.

Οι απαισιόδοξοι ανταποκρίνονται ότι ο κ. Σι ενέπνευσε μια νέα αίσθηση του επείγοντος για την επανένωση της χώρας του και ότι δεν θα είναι εύκολο να υποχωρήσει ο εθνικισμός που έχει διασπείρει.

Για δεκαετίες οι ΗΠΑ έχουν διατηρήσει τη «στρατηγική ασάφεια» σχετικά με την απάντησή τους σε μια μελλοντική κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν. Μια δημόσια ανακοίνωση ότι οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν την Ταϊβάν θα τινάξει στον αέρα τους όρους της ανακοίνωσης της Σαγκάης που ξεκίνησε τη διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας το 1972 και της κοινής ανακοίνωσης που επανέφερε τις διπλωματικές σχέσεις το 1979.

Από την άλλη πλευρά, η δήλωση ότι η Αμερική θεωρεί αυτό το ζήτημα ως εσωτερικό ζήτημα θα ενθάρρυνε τους ηγέτες της Κίνας να αντιμετωπίσουν την Ταϊβάν ως «αποσχιστική επαρχία» και να επανενώσουν τη χώρα τους με κάθε δυνατό μέσο.

Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η πολιτική στρατηγικής ασάφειας έχει ξεπεράσει την ωφέλιμη ζωή της και θα πρέπει να αντικατασταθεί με μια σκληρή εγγύηση για την υπεράσπιση της Ταϊβάν από επίθεση. Άλλοι απαντούν ότι ο τερματισμός της πολιτικής θα φουντώσει τα εθνικιστικά συναισθήματα και στις δύο πλευρές του Στενού της Ταϊβάν και θα ενθαρρύνει το Πεκίνο να κλιμακώσει την κατάσταση.

Αυτή είναι μια σκληρή επιλογή που βασίζεται στην εκτίμηση των προθέσεων του κ. Σι. Εάν εξετάζει τη στρατιωτική δράση με την πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ δεν θα έρθουν σε βοήθεια της Ταϊβάν, μια ρητή δήλωση της δέσμευσής των ΗΠΑ για την ασφάλεια της Ταϊβάν θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Από την άλλη πλευρά, εάν ο κ. Σι μπλοφάρει ανακινώντας το εθνικιστικό συναίσθημα για εσωτερικούς σκοπούς, μια ρητή εγγύηση ασφάλειας θα μπορούσε να τον κάνει να χάσει τον έλεγχο των συναισθημάτων που έχει δημιουργήσει.

Η ανησυχητική έκβαση των πολεμικών ασκήσεων του Πενταγώνου έχει πυροδοτήσει μια άλλη συζήτηση: Εάν οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν επαρκή στρατό για να αποτρέψουν την Κίνα από την εισβολή στην Ταϊβάν, τι πρέπει να κάνουν γι ‘αυτό; Εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, το ναυτικό της Κίνας θα είναι πιο μοντέρνο και σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό της Αμερικής έως το 2030.

Ο Σεθ Κρόπσεϊ του Ινστιτούτου Hudson χαρακτήρισε λανθασμένη την τρέχουσα στρατηγική του Ναυτικού των ΗΠΑ για «εκποιήσεις για επενδύσεις»: Η μείωση του στόλου παλαιότερων, μεγαλύτερων σκαφών για την κατασκευή μικρότερων, πολυπληθέστερων θα μας αφήσει επικίνδυνα εκτεθειμένους στα μέσα αυτής της δεκαετίας, τη στιγμή που πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι ο κίνδυνος για την Ταϊβάν θα είναι στο απόγειο του.

Αντ ‘αυτού, υποστηρίζει ο κ. Κρόπσεϊ, θα πρέπει να διατηρήσουμε το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος στόλου επιφανείας και να τον συμπληρώσουμε με σκάφη που μπορούμε να φτιάξουμε – ή να αγοράσουμε από συμμάχους – αρκετά γρήγορα ώστε να κάνει τη διαφορά, μια στρατηγική που θα απαιτούσε ετήσια αύξηση περίπου 30% στον προϋπολογισμό νέων ναυπηγήσεων του Ναυτικού. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μπορούν να βελτιώσουν τις αμυντικές δυνατότητες της Ταϊβάν και η Ταϊβάν μπορεί να κάνει περισσότερα για να αμυνθεί.

Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θέλει πόλεμο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, αλλά ένας συνδυασμός συγκρούσεων φιλοδοξιών, λανθασμένων στρατηγικών υπολογισμών και αμοιβαίων λανθασμένων αντιλήψεων θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε ένα πόλεμο, ιδιαίτερα εάν η Αμερική δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να πείσει τον κ. Σι ότι δεν είμαστε αυτό που πιστεύει ότι είμαστε — μια φθίνουσα δύναμη που στερείται των μέσων και της θέλησης να υπερασπιστούμε τους φίλους μας.