Οι έφηβοι εμφανίζουν τικ. Οι γιατροί λένε ότι, ίσως, να φταίει το TikTok.

Έφηβοι από όλο τον κόσμο πηγαίνουν στους γιατρούς, από τις αρχές της πανδημίας, γιατί εμφάνισαν τικ – σωματικές σπασμωδικές κινήσεις και παραγωγή ανεξέλεγκτων ήχων.

Στην αρχή, οι γιατροί που ασχολούνται με θέματα κινητικών διαταραχών έμειναν άφωνοι. Δεν είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο τα κορίτσια να εμφανίζουν τικ, και αυτές οι έφηβες ξεκίνησαν, ξαφνικά, να εμφανίζουν ασυνήθιστα πολλά. Μετά από μήνες που εξέταζαν τους ασθενείς και μελετούσαν τα περιστατικά, ενώ, παράλληλα, συμβουλεύονταν ο ένας τον άλλον, ειδικοί σε κορυφαία παιδιατρικά νοσοκομεία στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακάλυψαν ότι, τελικά, τα περισσότερα κορίτσια είχαν κάτι κοινό: το TikTok.

Σύμφωνα με μια σειρά από πρόσφατα άρθρα σε ιατρικά περιοδικά, οι γιατροί λένε ότι τα κορίτσια παρακολουθούσαν βίντεο από influencers στο TikTok που δήλωσαν ότι είχαν σύνδρομο Tourette, διαταραχή του νευρικού συστήματος, κατά την οποία οι πάσχοντες προβαίνουν σε επαναλαμβανόμενες, ακούσιες κινήσεις ή παράγουν ανεξέλεγκτους ήχους.

Κανείς δεν έχει ασχοληθεί με τα περιστατικά αυτά σε εθνικό επίπεδο, αλλά τα παιδιατρικά κέντρα για κινητικές διαταραχές στις ΗΠΑ αναφέρουν πολλές περιπτώσεις κοριτσιών με παρόμοια τικ. Ο Ντόναλντ Γκίλμπερτ, νευρολόγος στο Ιατρικό Κέντρο του Παιδικού Νοσοκομείου του Σινσινάτι, ο οποίος ειδικεύεται στις κινητικές διαταραχές που εμφανίζουν τα παιδιά και στο σύνδρομο Tourette, έχει φτάσει σε σημείο να εξετάζει περίπου 10 εφήβους με τικ το μήνα, από τον Μάρτιο του 2020 και έπειτα. Πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, τέτοια περιστατικά στην κλινική περιορίζονταν το πολύ σε ένα κάθε μήνα.

Ειδικοί σε άλλα μεγάλα ιδρύματα έχουν, επίσης, αναφέρει παρόμοιες αυξήσεις στα περιστατικά με τικ. Από τον Μάρτιο του 2020, το Νοσοκομείο Παιδιών στο Τέξας ανέφερε ότι είδε περίπου 60 εφήβους με τέτοια τικ, ενώ οι γιατροί εκεί εξέτασαν ένα ή δύο περιστατικά το χρόνο πριν από την πανδημία. Στο Κέντρο Tourette του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, το 10% έως 20% των παιδιατρικών ασθενών έχουν περιγράψει συμπεριφορές που προκαλούν οξεία εμφάνιση τικ, περισσότερο από 2% έως 3% σε σχέση με ένα χρόνο πριν από την πανδημία, σύμφωνα με τον Joseph McGuire, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς του Πανεπιστημίου. Μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου, φέτος, το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush, στο Σικάγο, ανακοίνωσε ότι εξέτασε 20 ασθενείς με τέτοια τικ, περισσότερους από 10 σε σχέση με έναν χρόνο πριν.

Οι γιατροί αναφέρουν ότι οι περισσότεροι έφηβοι είχαν διαγνωσθεί, προηγουμένως, με άγχος ή κατάθλιψη, που προκλήθηκε ή επιδεινώθηκε από την πανδημία. Τα σωματικά συμπτώματα του ψυχολογικού άγχους εκδηλώνονται, συχνά, με τρόπους που οι ασθενείς έχουν ήδη δει σε άλλους, είπε ο Δρ Γκίλμπερτ. Στο παρελθόν, ανέφερε ότι είχε ασθενείς που εκδήλωσαν μη επιληπτικές κρίσεις και οι οποίοι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ήταν παρόντες σε κρίσεις επιληψίας συγγενών.

Υπάρχουν πολλές συμπεριφορές που μοιάζουν με τικ στο TikTok. Όταν οι γιατροί στο Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν να μελετούν το φαινόμενο, τον Ιανουάριο, τα βίντεο που περιέχουν το hashtag #tourettes είχαν περίπου 1,25 δισεκατομμύρια προβολές, σύμφωνα με την έκθεσή τους – αριθμός που έκτοτε έχει αυξηθεί σε 4,8 δισεκατομμύρια.

«Η ασφάλεια και η ευημερία της κοινότητάς μας είναι η προτεραιότητά μας, ενώ μιλάμε και με ειδικούς του κλάδου για να κατανοήσουμε καλύτερα τι ακριβώς συμβαίνει», δήλωσε εκπρόσωπος του TikTok.

Μερικοί γιατροί δεν θεωρούν ότι το TikTok είναι αυτό που φταίει για την εμφάνιση τέτοιων περιστατικών και υποστηρίζουν ότι, παρόλο που ο αριθμός των ασθενών που εξετάζουν είναι πολύ μεγαλύτερος από πριν, δεν είναι τόσο έντονο φαινόμενο όσο θεωρείται.

Και πολλοί γιατροί αμφισβητούν αυτό που υποστηρίζουν ορισμένες TikTokers και προσθέτουν ότι οι συμπεριφορές που εμφανίζουν αυτές οι influencers στα βίντεό τους -πολλαπλά σύνθετα κινητικά και λεκτικά τικ- οι οποίες τυχαίνει να είναι στην πλειοψηφία τους γυναίκες, δεν τους μοιάζουν με το σύνδρομο Tourette. Το σύνδρομο Tourette επηρεάζει πολύ περισσότερο τα αγόρια παρά τα κορίτσια και τείνει να αναπτύσσεται, σταδιακά, με την πάροδο του χρόνου από νεαρή ηλικία. Επίσης, το εν λόγω σύνδρομο μπορεί να αντιμετωπιστεί και με φαρμακευτική αγωγή.

Ανεξάρτητα από τους ισχυρισμούς των TikTokers, ο Δρ Gilbert είπε ότι τα συμπτώματα των εφήβων που παρακολουθούν είναι πραγματικά και πιθανότατα αντιπροσωπεύουν λειτουργικές νευρολογικές διαταραχές, μια κατηγορία ενοχλήσεων που περιλαμβάνει ορισμένα φωνητικά τικ και ανώμαλες κινήσεις του σώματος, που δεν συνδέονται με κάποια υποκείμενη ασθένεια. Για να μην συνεχίσουν να έχουν αυτά τα τικ, οι γιατροί συνιστούν γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και λένε στους ασθενείς να μην μπουν στο ΤikTok για ορισμένες εβδομάδες.

Ψάχνοντας για απαντήσεις

Η Κάιλα Τζόνσεν, 17χρονη μαθήτρια λυκείου από το Σούγκαρ Λάντ, στο Τέξας, εμφάνισε τικ, τον περασμένο Νοέμβριο, αφού διαγνώστηκε με κληρονομική διαταραχή, η οποία επηρεάζει τους συνδετικούς ιστούς. Η σοβαρότητα και η συχνότητα των τικ επιδεινώθηκαν αφού άρχισε να παίρνει φάρμακα για να αντιμετωπίσει τη διαταραχή και, έπειτα, εμφάνισε νέα τικ.

Μια μέρα, είχε τόσο έντονους σπασμούς στην πλάτη που οι γονείς της την μετέφεραν στα επείγοντα. Ένας γιατρός εκεί ανέφερε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να πάσχει από λειτουργική νευρολογική διαταραχή. Όταν η Κάιλα βγήκε από το νοσοκομείο, είπε, ο γιατρός στα επείγοντα τής πρότεινε να επισκεφθεί έναν θεραπευτή και έναν ψυχίατρο.

Η Κάιλα-η οποία χρόνια νωρίτερα είχε διαγνωστεί με άγχος και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας- άρχισε να πηγαίνει κάθε εβδομάδα σε θεραπευτή και, κάποια στιγμή, ακολούθησε πέντε εβδομάδες εντατικής θεραπείας. Της είχαν συνταγογραφήσει φάρμακα για τη θεραπεία τόσο του άγχους όσο και των τικ, χωρίς, ωστόσο, κάποιο αποτέλεσμα.

Τελικά, παραπέμφθηκε σε ειδικό για κινητικές διαταραχές στο Νοσοκομείο Παιδιών στο Τέξας. Όταν πήγε στον ειδικό αυτό, τον περασμένο μήνα, τον ρώτησε για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είπε ότι κατά τη διάρκεια των εξ αποστάσεως μαθημάτων στο σχολείο, το περασμένο φθινόπωρο, δεν μπορούσε να οργανώνεται εύκολα και έψαξε στο YouTube να βρει βίντεο άλλων μαθητών με ΔΕΠΥ για να δει πώς  αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις.

Αυτό την οδήγησε σε βίντεο στο TikTok με έφηβους με ΔΕΠΥ ή άγχος, οι οποίοι είχαν, επίσης, εκδηλώσει κάποιο τικ. Ένα από τα βίντεο, θυμήθηκε, έδειχνε μία γυναίκα η οποία έψηνε και είχε τόσο άσχημα τικ που πέταξε τα αυγά στον τοίχο, ενώ ένα άλλο, έδειχνε μία κοπέλα που δεν μπορούσε να ελέγξει τις κινήσεις των χεριών της και χτύπησε τους ανθρώπους γύρω της.

Η μητέρα της Κάιλα, Μπράντι Τζόνσεν, προσέθεσε ότι ο νευρολόγος τής είπε ότι οι γιατροί προσπαθούν να βρουν τη σχέση μεταξύ των τικ των ασθενών τους και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

«Αυτά τα παιδιά προσπαθούν να βρουν από κάπου υποστήριξη για το άγχος τους και για άλλα προβλήματά τους, και καταφεύγουν στο TikTok και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να βρουν βοήθεια, αλλά καταλήγουν να γίνονται χειρότερα», είπε η κ. Τζόνσεν.

«Πιστεύω ότι τα τικ μπορεί να μου προκλήθηκαν από αυτά τα βίντεο και μετά, απλώς, θέριεψαν», ανέφερε η Κάιλα.

«Υπάρχουν μερικά παιδιά που περνούν αρκετό χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εκδηλώνουν τικ και μερικά άλλα που δεν έχουν καμία πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επίσης εμφανίζουν τικ», δήλωσε ο Δρ ΜακΓκουάιρ. «Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στο να εμφανίσει κάποιος τικ, όπως το άγχος, η κατάθλιψη και το στρες».

Συνδέοντας τις τελείες

Περίπου 30 έφηβοι που παραπέμφθηκαν στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush, το προηγούμενο έτος, εκδήλωσαν ακούσιες ενέργειες, όπως σπασμωδικές κινήσεις χεριών, εκφορά βρισιών, σπασμούς στο κεφάλι και τον αυχένα. Η αυτοτραυματική συμπεριφορά ήταν κοινή σε όλους, σύμφωνα με ορισμένους γιατρούς, με πολλούς ασθενείς να εμφανίζουν μώλωπες και εκδορές. Η Κάρολαιν Ολβέρα, γιατρός για κινητικές διαταραχές, παρατήρησε ότι πολλοί έφηβοι έλεγαν τη λέξη «beans» («φασόλια»), συχνά με βρετανική προφορά. Ακόμα και ασθενείς που δεν μιλούσαν Αγγλικά έλεγαν την ίδια λέξη με την προφορά αυτή. Μερικοί ασθενείς ανέφεραν ότι είχαν δει βίντεο στο TikTok από άλλους χρήστες που είχαν εμφανίσει τικ.

Η Δρ Ολβέρα άνοιξε λογαριασμό στο TikTok και άρχισε να παρακολουθεί βίντεο εφήβων και ενηλίκων που δήλωσαν ότι είχαν σύνδρομο Tourette. Ανακάλυψε ότι μία από τις καλύτερες influencers για το σύνδρομο Tourette ήταν μία Βρετανίδα που συχνά έλεγε τη λέξη «beans».

Η Δρ Ολβέρα, που μελέτησε 3.000 τέτοια βίντεο στο TikTok, στο πλαίσιο της έρευνας που διεξήγαγε, διαπίστωσε, επίσης, ότι 19 από τους 28 influencers για το Tourette στο TikTok ανέφεραν ότι ανέπτυξαν νέα τικ, επειδή έβλεπαν βίντεο από άλλους χρήστες του TikTok.

Παρόμοιες διαταραχές που μοιάζουν με τικ έχουν υπάρξει και στο παρελθόν, όπως η γνωστή περίπτωση, πριν από μια δεκαετία, κατά την οποία αρκετοί έφηβοι στα βόρεια της Νέας Υόρκης εμφάνισαν τικ που διαγνώστηκαν ως «μαζική ψυχογενής ασθένεια».

Τέτοιες περιπτώσεις περιορίζονταν, κυρίως, σε συγκεκριμένες γεωγραφικές τοποθεσίες, αλλά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να δίνουν τη δυνατότητα γρήγορης εξάπλωσης των ψυχολογικών διαταραχών σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση της Mariam Hull, παιδονευρολόγο στο Νοσοκομείο Παιδιών στο Τέξας, η οποία ειδικεύεται στη διάγνωση παιδικών διαταραχών.

Ομάδα ερευνητών ανέφερε ένα παρόμοιο φαινόμενο που αφορά έναν δημοφιλή YouTuber, στη Γερμανία, ο οποίος δημοσίευσε βίντεο σχετικά με το σύνδρομο Tourette. Ωστόσο, ως επί το πλείστον, η ιατρική κοινότητα έχει επικεντρωθεί στο TikTok, το οποίο αναπτύχθηκε γρήγορα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Νωρίτερα, αυτόν τον μήνα, η εταιρεία εκτίμησε ότι οι μηνιαίοι χρήστες της ξεπέρασαν το 1 δισεκατομμύριο και ότι ήταν η εφαρμογή με τα περισσότερα downloads, αν εξαιρέσουμε τις εφαρμογές με παιχνίδια, για τον Αύγουστο.

Το TikTok είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους εφήβους, όντας, βάσει ερευνών, η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης της επιλογής τους. Πολλά από τα βίντεο που δείχνουν άτομα με τικ είναι ανάλαφρα και δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να ψήσετε ή να πείτε την αλφαβήτα, ενώ κάνετε ανεξέλεγκτες σωματικές κινήσεις ή παράγετε ανεξέλεγκτους ήχους.

Και μόλις οι θεατές κάνουν κλικ στα βίντεο που εμφανίζονται στη σελίδα τους στην επιλογή «Για εσάς», ενδέχεται να δουν παρόμοια βίντεο, καθώς επιλέγονται από έναν αλγόριθμο που βασίζει τις αποφάσεις του στον χρόνο που ξοδεύουν οι χρήστες σε οποιοδήποτε συγκεκριμένο περιεχόμενο.

Για να εμφανίσετε κάποιο τικ, πιθανότατα, θα πρέπει να δείτε περισσότερα από ένα βίντεο, είπε ο Δρ Χαλ. «Μερικά παιδιά έβγαλαν τα τηλέφωνά τους και μου έδειξαν το TikTok τους, και είναι γεμάτο από προκλήσεις Tourette για το μαγείρεμα και την αλφαβήτα»

Προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τα τικ

Όταν ο νευρολόγος της Κάιλα Τζόνσεν στο Νοσοκομείο Παιδιών στο Τέξας επιβεβαίωσε τη διάγνωση του ιατρού στα επείγοντα για λειτουργική νευρολογική διαταραχή, της εξήγησε, επίσης, ότι, παρόλο που δεν εκδηλώνει επίτηδες τα τικ, μπορεί να μάθει να τα ελέγχει.

Η σωστή διάγνωση και η γνώση ότι η ίδια έχει τη δύναμη να καταφέρει να σταματήσει να εμφανίζει τα τικ, την βοήθησε αρκετά στο να τα μειώσει, είπε η ίδια, αλλά πρέπει να μάθει και τεχνικές για να μην τα εμφανίζει καθόλου. Κάνει ασκήσεις από ένα βιβλίο που ο νευρολόγος συνέστησε για να την βοηθήσει να αναγνωρίσει σκέψεις και συναισθήματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν επεισόδια τικ και να διαμορφώσουν καλύτερες στρατηγικές αντιμετώπισης.

Πρόσφατα, μερικοί από τους φίλους από το σχολείο της Κάιλα εμφάνισαν, επίσης, τικ. Η Κάιλα δεν είναι σίγουρη αν ανέπτυξαν τα τικ εξ αιτίας της ή επειδή παρακολουθούσαν βίντεο στο TikTok, αλλά, ανησυχεί για αυτούς.

Η Κάιλα ανέφερε ότι συνεχίζει να παρακολουθεί βίντεο ADHD στο TikTok, αλλά έχει σταματήσει να παρακολουθεί βίντεο με τικ. Ανέφερε, ακόμη, ότι προσπαθεί να παραμείνει αισιόδοξη.

«Υιοθέτησα μια νέα φράση αφού ξεκίνησαν τα τικ: “Είναι απλά ένα ακόμη πράγμα που θα ξεπεράσω”», ανέφερε η Κάιλα. «Με όλο αυτό το άγχος που είχα για χρόνια και τα συμπτώματα που είχα από την κληρονομική ασθένεια, έχω ήδη περάσει αρκετά. Κάθε φορά που τα τικ μου χειροτέρευαν, έλεγα: “Είναι απλά ένα ακόμη πράγμα που θα ξεπεράσω”. Αυτή είναι η απάντηση που έδινα κάθε φορά που κάποιος με ρωτούσε πώς είμαι, γιατί αν το σκεφτόμουν πραγματικά, θα κατέρρεα».

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Οι γιατροί που ειδικεύονται στη θεραπεία λειτουργικών νευρολογικών διαταραχών λένε ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς, εάν παρατηρήσουν ότι το παιδί τους εμφανίζει ξαφνικά νέα τικ.

Κάντε ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι γιατροί προτείνουν να ρωτάτε τα παιδιά σχετικά με το τι βίντεο που μπορεί να έχουν δει στο TikTok ή σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να σταματήσουν να βλέπουν βίντεο με άτομα που εμφανίζουν τικ για μερικές βδομάδες. Χρησιμοποιώντας την επιλογή “family pairing” στο TikTok, οι γονείς μπορούν να συνδέσουν τον λογαριασμό τους στο TikTok με τον λογαριασμό των παιδιών τους, ώστε να ενεργοποιήσουν περιορισμούς στο περιεχόμενο.

Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού. Εάν τα τικ είναι αρκετά σοβαρά, ώστε να μπορέσουν να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή του παιδιού, προσπαθήστε να κλείσετε ραντεβού σε έναν γιατρό που ειδικεύεται στις κινητικές διαταραχές σε παιδιά. Η έγκαιρη παρέμβαση και η σωστή διάγνωση μπορούν να βοηθήσουν στην ταχύτερη επίλυσή τους. Η Ένωση Tourette της Αμερικής συνιστά ορισμένα νοσοκομεία και κλινικές για τη θεραπεία των τικ.

Ακολουθήστε μία κανονική ρουτίνα. «Το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να καθίσετε στο σπίτι και να σκέφτεστε τα συμπτώματά σας», είπε ο Δρ Γκίλμπερτ. Τα τικ μπορούν να αυξηθούν κατά τη διάρκεια των μεταβατικών περιόδων, οπότε είναι προτιμότερο για ένα παιδί να επισκεφθεί τη νοσοκόμα του σχολείου, κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, παρά να επιστρέφει στο σπίτι του και να μένει εκεί για μία μέρα, προσέθεσε η ίδια.

Μην αντιδράτε με υπερβολικό τρόπο. Οι γονείς, συχνά, βρίσκονται, συνεχώς, πάνω από τα παιδιά που εκδηλώνουν ανεξέλεγκτες σωματικές κινήσεις, ώστε να  μπορέσουν να αποτρέψουν οποιοδήποτε κακό μπορεί να συμβεί, ενώ, συχνά, θα αντιδράσουν αρνητικά, εάν τα παιδιά βρίσουν. Κάτι τέτοιο, όμως, ενθαρρύνει τη συμπεριφορά τους αυτή, είπε ο Δρ Γκίλμπερτ. «Μην τους δίνετε τόση προσοχή», είπε. «Η προσοχή αυτή δεν σταματά τέτοιες συμπεριφορές, τις τροφοδοτεί».

Ασκηθείτε. «Πάντα ενθαρρύνω τους ασθενείς μου να κάνουν ένα άθλημα ή γιόγκα – κάποια άσκηση, δηλαδή, που να ενεργοποιεί και το μυαλό και το σώμα», ανέφερε ο Δρ Γκίλμπερτ. «Δεν βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία αυτό που λέω, αλλά έχουν οι ασθενείς να ασχοληθούν με κάτι και να ξεχαστούν».