Ο περίεργος θάνατος της συντηρητικής Αμερικής

Project Syndicate

Eάν ανησυχείτε για την ευημερία των Ηνωμένων Πολιτειών και ενδιαφέρεστε για το τι θα μπορούσε να κάνει η χώρα προκειμένου να βοηθήσει τον εαυτό της, διαβάστε το υπέροχο βιβλίο του ιστορικού Τζέφρι Καμπασέρβις: «Κυβέρνηση και ερείπια: η κατάρρευση της μετριοπάθειας και η καταστροφή του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος – από τον Αϊζενχάουερ στο Τσάι Πάρτι». Για να καταλάβετε γιατί, επιτρέψτε μου ένα σύντομο ιστορικό ιντερλούδιο.

Μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα, οι άνθρωποι έπρεπε γενικά να ανατρέξουν πίσω στον χρόνο για να βρουν αποδείξεις ανθρώπινου μεγαλείου. Η ανθρωπότητα είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της σε πολύ μακρινούς χρυσούς αιώνες ημίθεων, μεγάλων στοχαστών και τεράστιων κατασκευών. Οταν οι άνθρωποι έβλεπαν στο μέλλον την υπόσχεση για έναν καλύτερο κόσμο, επρόκειτο για κάποιο θρησκευτικό όραμα – μια πόλη του Θεού, όχι του ανθρώπου. Οταν κοιτούσαν τη δική τους κοινωνία, είδαν ότι ήταν ως επί το πλείστον ίδια με το παρελθόν, με τον Ερρίκο ΗIII και τη συνοδεία του να βρίσκονται στο επίκεντρο με τον ίδιο τρόπο που ήταν ο Αγαμέμνονας, ο Τιβέριος Καίσαρας ή ο Αρθούρος.

Ομως, γύρω στα 1600, οι άνθρωποι στη Δυτική Ευρώπη παρατήρησαν ότι η ιστορία κινείται σε μεγάλο βαθμό προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, λόγω της επέκτασης των τεχνολογικών ικανοτήτων της ανθρωπότητας. Απαντώντας στο νέο δόγμα των Ευρωπαίων του 17ου αιώνα για την πρόοδο, οι συντηρητικές δυνάμεις έχουν εκπροσωπήσει μια ευρέως διαδεδομένη άποψη για το πώς οι κοινωνίες πρέπει να ανταποκρίνονται στις πολιτικές επιπτώσεις της τεχνολογικής και κοινωνικής αλλαγής. Με αυτόν τον τρόπο, εκφράστηκαν σε τέσσερα διαφορετικά είδη πολιτικών κομμάτων.

Το πρώτο περιλαμβάνει αντιδραστικούς: εκείνους που θέλουν απλώς να παραμείνουν στην ιστορία «φωνάζοντας ΣΤΟΠ», όπως το έθεσε περίφημα ο Ουίλιαμ Μπάκλεϊ. Οι αντιδραστικοί θεωρούν ότι βρίσκονται σε πόλεμο με ένα δυστοπικό «ένοπλο δόγμα» στο οποίο ο συμβιβασμός δεν είναι ούτε δυνατός ούτε επιθυμητός. Στον αγώνα εναντίον αυτού του εχθρού, καμία συμμαχία δεν πρέπει να απορριφθεί, ακόμη και αν πρόκειται για φατρίες που διαφορετικά θα θεωρούντο κακές.

Το δεύτερο είδος βλέπει ότι η τεχνολογική και κοινωνική αλλαγή μπορεί να μετατραπεί σε ανθρώπινο πλεονέκτημα, υπό την προϋπόθεση ότι οι αλλαγές καθοδηγούνται από σημαντικούς και εμπνευσμένους ηγέτες.

Ο τρίτος τύπος συντηρητικού κόμματος βρίσκεται κυρίως (αλλά όχι αποκλειστικά) στην Αμερική. Αναδύεται ως προσαρμογή σε μια κοινωνία που θεωρεί τον εαυτό της νέο και φιλελεύθερο. Δεν είναι ένα κόμμα παράδοσης και κληρονομικού καθεστώτος, αλλά μάλλον πλούτου και επιχειρήσεων. Στις τάξεις του βρίσκονται συντηρητικοί οι οποίοι θέλουν να άρουν τα εμπόδια που επιβάλλει η κυβέρνηση στην τεχνολογική καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα. Είναι βέβαιοι ότι η ελεύθερη αγορά έχει το κλειδί για τη δημιουργία πλούτου και ευημερίας.

Τέλος, υπάρχουν οι φοβισμένοι και οι απατεώνες που τους εκμεταλλεύονται. Αυτό το κομμάτι του εκλογικού σώματος περιλαμβάνει όλους εκείνους που πιστεύουν ότι θα καταστραφούν από τις διαδικασίες της ιστορικής αλλαγής. Νιώθουν (ή οδηγούνται στο να πιστεύουν) ότι περιβάλλονται παντού από εχθρούς, εσωτερικούς ή εξωτερικούς, οι οποίοι είναι πιο ισχυροί από αυτούς και είναι πρόθυμοι να τους «αντικαταστήσουν» ή να τους «ακυρώσουν».

Οταν κοιτώ τη σημερινή πολιτική σκηνή στην Αμερική, βλέπω ελάχιστα συστατικά των κατηγοριών 2 και 3 στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και όσα μένουν εξαφανίζονται γρήγορα. Οι ρεπουμπλικανοί πολιτικοί σήμερα απεγνωσμένα προσπαθούν να ενδυθούν τον μανδύα του Τραμπ, ο οποίος αναμφίβολα υπήρξε ένας από τους χειρότερους προέδρους στην ιστορία των ΗΠΑ. Προφανώς, αυτή η επικίνδυνη και ενοχλητική τάση πρέπει να αντιστραφεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα και πλήρως. Αυτή τη στιγμή πάντως, δεν έχω ιδέα πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο.

Ο J. Bradford DeLong είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ. Είχε διατελέσει αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών επί προεδρίας Κλίντον.