Ο Ψηφιακός μετασχηματισμός και φορολογικοί έλεγχοι – Αλλαγή μοντέλου στις ελεγκτικές διαδικασίες

Η δεκαετία 2020-2030 χαρακτηρίζεται ως δεκαετία του ψηφιακού μετασχηματισμού με κύρια χαρακτηριστικά τον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημοσίου αλλά και των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Την δεκαετία 2020-2030 σύμφωνα με την έρευνα της McKinsey θα επενδυθούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό παγκόσμια περισσότερα από 15,5 τρις δολάρια που σημαίνει ότι θα επενδυθούν περισσότερο από 12-15% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Δίνεται σήμερα η ευκαιρία για τον ριζικό ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο των κρατικών όσων και των ιδιωτικών επιχειρήσεων αλλά δίνεται επίσης η ευκαιρία για αποτελεσματικούς κρατικούς ελέγχους όσο αφορά την φοροδιαφυγή τόσο των επιχειρήσεων όσο και των φυσικών προσώπων.

Οι άξονες που πρέπει να αναπτυχθούν ιδιαίτερα στις κρατικές ελεγκτικές υπηρεσίες (ΑΑΔΕ) είναι τέσσερις.

Ο πρώτος άξονας αναφέρεται στις υπηρεσίες αποθήκευσης (Cloud) οι οποίες πρέπει να αναπτυχθούν σε μεγάλο όγκο τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Οι υπηρεσίες αποθήκευσης παρέχουν τα εξής πλεονεκτήματα:

Α) συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό δεδομένων και ιδιαίτερα λογιστικές πληροφορίες απαραίτητες τόσο για τους εσωτερικούς χρήστες όσο και για τους εξωτερικούς, χωρίς η ελεγκτική υπηρεσία να έχει δικό της κέντρο συλλογής δεδομένων.
Ιδιαίτερα στην εποχή της πανδημίας παγκόσμια οι υπηρεσίες cloud έδωσαν λύσεις στους εργαζόμενους και στους διοικούντες που λαμβάνουν αποφάσεις διευθύνοντας απομακρυσμένη πρόσβαση εκτός γραφείου.

Β) Το δεύτερο πλεονέκτημα αναφέρεται στην ασφάλεια των δεδομένων η όποια είναι υψηλής αποτελεσματικότηατς.

Γ) Το τρίτο πλεονέκτημα αφορά στην βελτίωση του συγχρονισμού των δεδομένων διότι οι διαφορές ελεγκτικές υπηρεσίες θα έχουν όλα τα στοιχεία των λογιστικών πληροφοριών συγκεντρωμένα σε μια εφαρμογή αποθήκευσης.

Η ανάπτυξη υπηρεσιών αποθήκευσης (cloud) δίνει ακόμη το πλεονέκτημα στις ελεγκτικές υπηρεσίες να αναγνωρίσουν αυτόματα χρηματοοικονομικά δεδομένα, όπως ανάλυση από pdf έγγραφα (π.χ συμβόλαια αγοράς και πώλησης), να ελαχιστοποιούν τον χρόνο εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων και να ανταποκρίνονται θετικά σε οποιαδήποτε αλλαγή της φορολογικής νομοθεσίας και τελικά να μειώνει το κόστος της διαχείρισης της πληροφορίας κατά περίπου 60%.

Επιπρόσθετα, το σύστημα αποθήκευσης μπορεί αυτόματα να λαμβάνει πληροφορίες τόσο από αγορές όσο και από πωλήσεις και μπορεί συγχρόνως αυτόματα να διαχειρίζεται τους λήπτες τιμολογίων. Υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι υπήρξε μείωση κατά 90% των εργατοωρών που χρειάστηκαν για τον έλεγχο των πληρωμών μέσω των πιστωτικών καρτών.

Συμπερασματικά οι υπηρεσίες αποθήκευσης δεν είναι μόνο μια τεχνολογική καινοτομία είναι μια τάση η οποία οδηγεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό σε πλήρη έλεγχο όλων των φορολογικών-λογιστικών πληροφοριών.

Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και στις λειτουργίες της, όπως ο μηχανισμός μάθησης (machine learning) και η διαδικασία ανώτατης μάθησης (Deep learning). Η Tεχνητή Nοημοσύνη αναλύει με γρήγορες ταχύτητες τα λογιστικά δεδομένα και χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα συνδέει την ελεγκτική στρατηγική της υπηρεσίας (ΑΑΔΕ) με όλες τις άλλες ελεγκτικές υπηρεσίες του κράτους. Μπορεί επίσης να ανακαλύψει παράνομες συναλλαγές, λάθη αλλά και να βελτιώσει τον έλεγχο των δεδομένων προτού εμφανιστούν τα προβλήματα.

Η Ν.Κορεα έχει ήδη εφαρμόσει εκτενεστέρα την Τεχνική Νοημοσύνη για την αντιμετώπιση της λογιστικής απάτης. Η πρώτη εφαρμογή των ελέγχων των Κορεάτικων υπηρεσιών πραγματοποιήθηκε στην εύρεση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων οι οποίες είναι χειραγωγημένες οι οποίες τροφοδότησαν την λειτουργία της Τεχνητής Nοημοσύνης(AI) όπως την λειτουργία μάθησης (machine learning).

Η δεύτερη εφαρμογή είναι η χρησιμοποίηση αδόμητων και ημιδομημένων δεδομένων. Τα περισσότερα συστήματα ελέγχου, χρησιμοποιούν δομημένα αριθμητικά δεδομένα όπως πχ τα χρηματοοικονομικά δεδομένα. Όμως η χρησιμοποίηση και η αναγνώριση δεδομένων όπως τα προφορικά δεδομένα και τα δεδομένα από κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιήθηκαν για τον έλεγχο της φοροδιαφυγής.

Ο τρίτος άξονας αναφέρεται στην διαχείριση των μεγάλων δεδομένων (Big Data). Ο έλεγχος των φορολογικών δηλώσεων αλλά και ιδιαίτερα ο έλεγχος των δεδομένων όπως από μη νόμιμες συναλλαγές, παλαιότερες πληρωμές φόρων, πληρωμή πιστωτικών καρτών, δηλώσεις ακινήτων, αγορές πολυτελών καταναλωτικών αγαθών (πχ ακριβών αυτοκίνητων, σκαφών κ.α) απόκτηση πληροφοριών από χώρες του εξωτερικού, συναλλαγές μέσω τραπεζών, στοιχεία από κοινωνικά δίκτυα, στοιχεία από ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, έρευνα μέσω διαδικτύου κτλ., δίνουν την δυνατότητα να συγκρίνονται με τα στοιχεία από τις προηγούμενες φορολογικές υποχρεώσεις.

Ένα παράδειγμα διαχείρισης των μεγάλων δεδομένων (Big Data) εφαρμόστηκε στην Ν. Κορέα όπου οι τοπικές ελεγκτικές αρχές εφαρμόζουν την συλλογή δεδομένων μέσω drone τα οποία σαρώνουν τις περιοχές και αναφέρουν τα πραγματικά στοιχεία με αεροφωτογραφίες των τετραγωνικών μέτρων των ακινήτων.

Έτσι διασταυρώνονται με τις δηλώσεις περί ακινήτων των φορολογούμενων και επιβάλεται ο αναλογούν φόρος.

Η διαχείριση των μεγάλων δεδομένων προσφέρει και άλλα πλεονεκτήματα στους ελεγκτές διότι μπορούν μέσω της επεξεργασίας να χρησιμοποιούν χρηματοοικονομικά και μη χρηματοοικονομικά δεδομένα και να μειωθεί ο κίνδυνος λάθους.

Ο τέταρτος άξονας αναφέρεται στις πλατφόρμες (Block chain) οι οποίες έγιναν γνωστές ως πλατφόρμες για κρυπτονομίσματα. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες μπορούν να χρησιμοποιούν διάφορες πλατφόρμες (Block chain) λόγω του υψηλού επίπεδου κρυπτογράφησης σε εργασίες που αφορούν τον έλεγχο των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και την αποφυγή της απάτης. Συμπερασματικά, η ανάπτυξη των πλατφορμών (block chain) μπορεί να δώσουν λύσεις εάν λάβουμε υπόψη την μείωση του κόστους σε ελεγκτικές διαδικασίες, στην αύξηση της αποδοτικότητας, στην προφύλαξη από άπατες κ.α.

Συμπερασματικά, η ανάπτυξη των τεσσάρων αξόνων θα προσδώσει συγκριτικά πλεονεκτήματα τόσο στον έλεγχο της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, θα μειώσει το κόστος σε ανθρώπινο δυναμικό και πόρους και θα αυξήσει την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση δίνει το έναυσμα για την εφαρμογή και στην χώρας μας ενός hitech συστήματος φορολογικού ελέγχου ικανού να δώσει τους απαιτούμενους πόρους στα κρατικά ταμεία.

Δρ. ΚΑΡΤΑΛΗΣ Δ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ