Στα άκρα η σύγκρουση ΕΕ-Πολωνίας – Η ρήξη πλησιάζει

«Δεν μπορούμε και δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να διακυβευθούν οι κοινές μας αξίες», ξεκαθάρισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας ενώπιον της Ευρωβουλής στο Στρασβούργο – σε μια συνεδρίαση η οποία είχε τη μορφή ανοιχτής δίκης με κατηγορούμενη την Πολωνία και την κυβέρνησή της.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, μάλιστα, αφού δήλωσε «βαθιά ανήσυχη», έκανε ευθέως λόγο για κυρώσεις σε βάρος της Βαρσοβίας, η οποία βρίσκεται στο στόχαστρο μετά και την απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου της ότι η εθνική νομοθεσία υπερτερεί της ευρωπαϊκής. Παρουσίασε δε τρία σενάρια αναφορικά με την απάντηση που θα δοθεί από τις Βρυξέλλες.

Τρία σενάρια για κυρώσεις

Το πρώτο είναι η νομική προσφυγή κατά της παραπάνω ετυμηγορίας, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην επιβολή προστίμου. Το δεύτερο αφορά στην ενεργοποίηση του μηχανισμού που συνδέει την εκταμίευση των κοινοτικών κονδυλίων – ανάμεσά τους και των 36 δισ. ευρώ περίπου που αναλογούν στην Πολωνία από το Ταμείο Ανάκαμψης – με τον σεβασμό των νόμων και των αρχών της ΕΕ. Όσο για το τρίτο, είναι η εφαρμογή του Άρθρου 7 της Συνθήκης, που τελικά (αν και δύσκολα, μιας και απαιτείται ομοφωνία των υπολοίπων κρατών-μελών) μπορεί να οδηγήσει στη στέρηση του δικαιώματος ψήφου της Πολωνίας στα συμβούλια.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι επικεφαλής των περισσότερων πολιτικών ομάδων της Ευρωβουλής, καθώς και επικεφαλής ή εκπρόσωποι κυβερνήσεων των «27». «Είναι ανάγκη να συζητήσουμε, όμως δεν βλέπω να υπάρχει περιθώριο για συμβιβασμούς», σημείωσε από την πλευρά του ο Γερμανός υπουργός, Μίκαελ Ροτ, απορρίπτοντας κάθε «ειδική συμφωνία» με ορισμένα κράτη-μέλη, κάτι που για το Βερολίνο θα συνιστούσε απαράδεκτη διάκριση και επικίνδυνο προηγούμενο.

Βέμπερ: «Έμμεσο Polexit»

«Η Ευρώπη δεν θα ανεχθεί το τέλος της έννομης τάξης. Θα πέθαινε από μια τέτοια εξέλιξη», τόνισε από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν. Μάλιστα, ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, δεν δίστασε να ισχυριστεί ότι η αμφισβήτηση της έννομης τάξης και της πρωταρχικότητας της νομοθεσίας της ΕΕ ισοδυναμεί με «έμμεση έξοδο» από την Ένωση – δίνοντας, έτσι, τροφή στα σενάρια περί Polexit.

«Ένας ο οποίος χαίρεται περισσότερο από όλους είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Για τον λόγο αυτό, οφείλουμε να ρωτήσουμε τους Πολωνούς φίλους μας: Είναι πράγματι αυτή η πρόθεσή σας; Μήπως δεν θέλουμε να μείνουμε μαζί, ώστε να ανταποκριθούμε από κοινού στα καθήκοντα της εποχής μας;».

Ανυποχώρητη και η Βαρσοβία

Ούτε η Βαρσοβία δείχνει, όμως, πρόθεση υπαναχώρησης από τις θέσεις της. Κι αυτό αποδείχθηκε τόσο από την παρέμβαση του πρωθυπουργού της, Ματέους Μοραβιέτσκι – η οποία προκάλεσε έντονες αποδοκιμασίες μόλις τελείωσε από αρκετούς ευρωβουλευτές – όσο και από την επιστολή του προς τους επικεφαλής των υπόλοιπων 26 κυβερνήσεων ενόψει της χθεσινής συνεδρίασης.

«Οι αρμοδιότητες της ΕΕ έχουν συγκεκριμένα όρια και δεν πρέπει να μένουμε σιωπηροί όταν αυτά παραβιάζονται. Έτσι, λέμε ναι στον ευρωπαϊκό οικουμενισμό, αλλά όχι στον ευρωπαϊκό συγκεντρωτισμό», είπε από το βήμα της Ευρωβουλής, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά τις κατηγορίες και αιτιάσεις που περιλαμβάνει η επιστολή του.

«Δυστυχώς, σήμερα βιώνουμε ένα πολύ επικίνδυνο φαινόμενο, όπου μια σειρά θεσμοί της ΕΕ κάνουν χρήση εξουσιών τις οποίες δεν διαθέτουν με βάση τις Συνθήκες και επιβάλλουν τη θέλησή τους στα κράτη-μέλη», σημειώνει σε αυτήν. Την ίδια στιγμή, Πολωνός αξιωματούχος έκανε λόγο για «ανοιχτό εκβιασμό» από τις Βρυξέλλες και διεμήνυσε πως η χώρα του και η κυβέρνησή της δεν θα κάνουν πίσω.

Τι ελπίζουν οι Βρυξέλλες

Έτσι, όλα δείχνουν ότι η αντιπαράθεση οδηγείται στα άκρα. Οι επόμενες κινήσεις της κάθε πλευράς αναμένονται πλέον με ενδιαφέρον και αγωνία, καθώς μπορεί να σηματοδοτήσουν μια νέα κρίση στην ΕΕ – όπου επίσης το μέτωπο δεν είναι ενιαίο και αρκετές χώρες θα κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν μια ολική ρήξη. Όπως η Γερμανία, αλλά και η Γαλλία, η οποία πρόσφατα συνήψε με την Πολωνία (και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης) μια «πυρηνική συμμαχία» στη μάχη της ενέργειας.

Πάντως, είναι αλήθεια ότι πολλά θα κριθούν και από τις εσωτερικές εξελίξεις στην Πολωνία. Εκεί όπου φαίνεται να διαμορφώνεται ένα ισχυρό μέτωπο με σύνθημα «Μένουμε Ευρώπη», που έχει στόχο να αφαιρέσει την εξουσία από το PiS και τον ισχυρό άνδρα του, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι.

Σε αυτό φαίνεται να ελπίζουν και οι Βρυξέλλες – όπως συμβαίνει και στις περιπτώσεις δύο άλλων «κακών παιδιών» της ΕΕ, της Ουγγαρίας και της Τσεχίας.