Το τελευταίο ευρωπαϊκό «ταγκό» της Άνγκελα Μέρκελ

Την Τρίτη, κατά την «ανάκριση» που υπέστη στην Ευρωβουλή ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε τρεις επιλογές για την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Βαρσοβίας, η οποία κατηγορείται ότι παραβιάζει συστηματικά τις αρχές της ΕΕ. Άφησε δε να εννοηθεί ότι το μόνο που μένει είναι να πατηθεί το κουμπί για να εκκινήσουν οι σχετικές διαδικασίες.

Αρκετά μέλη του σώματος, όμως, θεωρούν πως η Κομισιόν καθυστερεί πολύ και αδικαιολόγητα να αντιδράσει, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση της Πολωνίας να αποθρασύνεται. Έτσι, την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Ευρωβουλής, Νταβίντ Σασόλι, έδωσε εντολή στις νομικές της υπηρεσίες να ετοιμάσουν προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της… Κομισιόν, εγκαλώντας τη για τη στάση της στο συγκεκριμένο θέμα.

Σήμερα, λοιπόν, που οι ηγέτες των «27» θα συναντηθούν δια ζώσης στις Βρυξέλλες για την τακτική φθινοπωρινή σύνοδο κορυφής της ΕΕ, είναι βέβαιο ότι μεγάλο μέρος των συζητήσεων θα περιστραφεί γύρω από την Πολωνία και το μέλλον της στην Ένωση. Επί της ουσίας, δηλαδή, για το μέλλον της ίδιας της ΕΕ, καθώς είναι φανερό ότι τα σενάρια του Polexit, που ακούγονται όλο και πιο δυνατά, αντιπροσωπεύουν μια θανάσιμη απειλή γι’ αυτήν.

107 σύνοδοι κορυφής!

Το κλίμα, λοιπόν, δεν σηκώνει πολλές εθιμοτυπίες ούτε αφήνει περιθώρια για συναισθηματισμούς. Κι αυτό αφορά κυρίως την Ανγκελα Μέρκελ, για την οποία αυτή η σύνοδος – η 107^η κατά τη 16ετή παρουσία της στην καγκελαρία της Γερμανίας – θα είναι (εκτός απροόπτου) η τελευταία.

Υπό διαφορετικές συνθήκες, εάν τα πράγματα έβαιναν ομαλά και η ατζέντα δεν ήταν τόσο φορτωμένη, η Μέρκελ θα αφιέρωνε αρκετό χρόνο στους αποχαιρετισμούς – ενώ το ίδιο θα έκαναν και οι υπόλοιποι ηγέτες. Η κατάσταση, όμως, της επιβάλει να παίξει για μια ακόμη φορά τον ρόλο του «ισορροπιστή» και να αξιοποιήσει το πολιτικό της βάρος και την εμπειρία της ώστε να αποτραπεί η ρήξη ή ακόμη και κινήσεις που θα τη φέρουν πιο κοντά.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η ίδια φρόντισε να πάρει σαφείς αποστάσεις από τις πιέσεις εκείνων που ζητούν από τις Βρυξέλλες να στήσουν στον τοίχο την Πολωνία – μαζί της δε και την Ουγγαρία. «Νομίζω ότι τώρα είναι ώρα να συνομιλίες σε βάθος με την κυβέρνηση της Πολωνίας, για τον τρόπο με τον οποίο θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες (…) Έχουμε μεγάλα προβλήματα, αλλά η συμβουλή μου είναι να τα επιλύσουμε με διάλογο, να βρούμε συμβιβασμούς», είπε, εκφράζοντας παράλληλα τη διαφωνία και την ανησυχία της για το γεγονός ότι ολοένα περισσότερες πολιτικές διαφορές καταλήγουν στα δικαστήρια.

Συμβιβασμοί αντί για λύσεις

Αυτή είναι η γνωστή σε όλους Μέρκελ! Η πολιτικός που επιλέγει τον συμβιβασμό αντί για τις τολμηρές αποφάσεις κυριολεκτικά μέχρι την τελευταία στιγμή – όπως έχει κάνει σε όλες τις μεγάλες κρίσεις τις οποίες έχει κληθεί να αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα. Συνεχίζοντας, δηλαδή, την τακτική η οποία έχει κάνει πολλούς να την κατηγορήσουν ότι όχι απλώς δεν έχει κάνει καλύτερη τη Γερμανία και την Ευρώπη, αλλά έχει ανοίξει τον δρόμο ώστε να οπισθοχωρούν γιαβάς-γιαβάς.

Αυτός είναι και ο λόγος που θα κληροδοτήσει στον διάδοχό της και στην κυβέρνηση της οποίας ηγείται το σύνολο των προβλημάτων που η ίδια αντιμετώπισε, καθώς κανένα δεν έχει λυθεί ριζικά και με βιώσιμο τρόπο. Από το χάσμα Βορρά και Νότου στην ΕΕ και την ευρωζώνη μέχρι την εκκρεμότητα της τραπεζικής ένωσης και της ενιαίας φορολογίας, από το μεταναστευτικό-προσφυγικό και την πανδημία και την κλιματική κρίση και το ενεργειακό.

Το τελευταίο μέτωπο, μάλιστα, αποτελεί ένα ακόμη αυτά που αναμένεται να απασχολήσουν τους «27» κατά τη σύνοδο κορυφής που ξεκινά σήμερα το μεσημέρι και θα ολοκληρωθεί αύριο. Οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, με τη συνακόλουθη έκρηξη της ακρίβειας στα είδη πρώτης ανάγκης και τις ελλείψεις στην αγορά, δημιουργούν ένα περιβάλλον που ευνοεί την εκδήλωση νέων αντιθέσεων και συγκρούσεων.

Σε θέση μάχης και για την ενέργεια

Είναι χαρακτηριστικό ότι, για μια ακόμη φορά, τα αντίπαλα μπλοκ Βορρά και Νότου βρίσκονται σε θέση μάχης, καθώς το πρώτο απορρίπτει το αίτημα του δεύτερου για συλλογική αντιμετώπιση της κρίσης (μαζί και την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αποθεμάτων αερίου), προβάλλοντας το επιχείρημα ότι αυτή είναι προσωρινή και θα αντιμετωπιστεί από τους μηχανισμούς της αγοράς.

Παράλληλα, η Γαλλία με τους συμμάχους της (στους οποίους περιλαμβάνονται Πολωνία και Ουγγαρία) εντείνει τις πιέσεις ώστε να αναγνωριστεί η ατομική ενέργεια ως «καθαρή μορφή», ενώ άλλες χώρες (με την Πολωνία να πρωταγωνιστεί και πάλι) απαιτούν να παραταθεί το χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από τον γαιάνθρακα και συνολικά τα ορυκτά καύσιμα.

Φυσικά, η Μέρκελ δεν θέλει και δεν πρόκειται να λύσει τίποτε από όλα αυτά. Θα προσπαθήσει, απλώς, να αποφύγει τα χειρότερα – τουλάχιστον μέχρι να πει το οριστικό της αντίο.