Προώθηση των ελληνικών θέσεων μέσω ψηφιακής κοινοβουλευτικής διπλωματίας

Το 2019 η Τουρκία σύναψε συμφωνία (μνημόνιο) με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, με την οποία καθόρισαν θαλάσσια όρια στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, η διμερής συμφωνία γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος σε μια ζωτική για τα ελληνικά συμφέροντα περιοχή καταστρατηγεί καταφανώς το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας εις βάρος της Ελλάδας. Η αντίδραση της Ελληνικής Κυβέρνησης διά της επίσημης διπλωματικής οδού υπήρξε σφοδρή, σε μία ακόμη διαμάχη με τους εξ ανατολών γείτονες μας, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

Πέρα όμως από την αντίδραση της Κυβέρνησης, κυρίως διά του Υπουργείου Εξωτερικών, υπήρξαν και δημόσιες παρεμβάσεις από θεσμούς του Κράτους που συστηματικά και αθόρυβα ευαισθητοποίησαν και ενημέρωσαν μεγάλη μερίδα πολιτών, πολιτικών και φορέων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένας τέτοιος θεσμός είναι και η Βουλή των Ελλήνων. Στο ταχέως μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, η ψηφιακή διπλωματία αποκτά ολοένα και σημαντικότερο ρόλο, λαμβάνοντας θέση δίπλα στην παραδοσιακή διπλωματία των μονίμων αποστολών, των τακτικών διαβουλεύσεων και των επίσημων ανακοινώσεων. Όταν, δε, τα κοινοβούλια αναλαμβάνουν διπλωματικές πρωτοβουλίες, γίνεται λόγος για κοινοβουλευτική διπλωματία.

Εν προκειμένω, σε πρόσφατη δημοσίευση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου (Hellenic Observatory) του London School of Economics, ενός εκ των κορυφαίων ερευνητικών κέντρων για θέματα που σχετίζονται με την Ελλάδα και την Κύπρο, μετρήθηκε για πρώτη φορά με επιστημονικό τρόπο η ψηφιακή αντίδραση της Βουλής των Ελλήνων σε ένα σημαντικό γεγονός, όπως το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Οι μελετητές Δρ Φώτης Φυτσιλής (Επιστημονική υπηρεσία, Βουλή των Ελλήνων) και Δρ Στέλιος Σταυρίδης (ARAID/Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα, Ισπανία) έθεσαν το ακόλουθο ερευνητικό ερώτημα: Έκανε η Βουλή των Ελλήνων και σε ποιο βαθμό χρήση των νέων τεχνολογιών για την προώθηση των θέσεων της Χώρας; Το χρονικό πλαίσιο της έρευνας καλύπτει την περίοδο από τα τέλη Νοεμβρίου του 2019 (χρόνος σύναψης της συμφωνίας) μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2021, οπότε και η πανδημία οδήγησε στη διακοπή της κοινοβουλευτικής λειτουργίας.

Για την προσέγγιση του θέματος, εξετάστηκαν πρώτα τα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας και τα αντίστοιχα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της η Βουλή. Στη συνέχεια αναλύθηκε η θεσμική απόκρισή της στην εν λόγω συμφωνία. Η αντίδραση που καταγράφηκε λαμβάνει τη μορφή ανακοινώσεων ή δηλώσεων στα επίσημα ψηφιακά μέσα του κοινοβουλίου. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, κατά βάσει, δεν εξετάστηκαν μεμονωμένες αντιδράσεις Βουλευτών, αλλά επίσημων εκπροσώπων και οργάνων της Βουλής, όπως ο Πρόεδρος και οι Αντιπρόεδροι, Πρόεδροι επιτροπών και αντιπροσωπείες σε διεθνείς κοινοβουλευτικές ενώσεις και συνελεύσεις.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ισορροπημένες παρεμβάσεις μεταξύ των επιπέδων εκπροσώπησης, ενώ η χρονική τους κατανομή μπορεί να χαρακτηριστεί ως εμπροσθοβαρής. Στο πολιτικό επίπεδο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η κοινή «εθνική γραμμή» μεταξύ κυβέρνησης (ΝΔ) και τμημάτων της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ).

Η ψηφιακή πύλη της Βουλής των Ελλήνων εμφανίζεται ως το σημαντικότερο κανάλι ψηφιακής επικοινωνίας, με το Twitter να έπεται σημαντικά, χωρίς όπως να εμπεριέχει πρωτογενή πληροφορία. Αν και η Βουλή των Ελλήνων διαθέτει πλήθος ψηφιακών καναλιών στη διάθεσή της, λ.χ. το περιοδικό «Επί του… Περιστυλίου» και την ιστοσελίδα «Global Hellenism News» με νέα για τον Ελληνισμό της διασποράς, κατά την περίοδο που ερευνήθηκε, δεν φάνηκε να έγινε χρήση αυτών για την προώθηση των ελληνικών θέσεων. Η βασική γλώσσα των μηνυμάτων είναι η ελληνική. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, μόνο ο τίτλος των δελτίων τύπου μεταφράζεται σε αγγλικά και γαλλικά, γεγονός που καταδεικνύει τη βασική επικοινωνιακή στόχευση στο κοινό του άξονα Ελλάδας-Κύπρου και τη διασπορά.

Η δημοσίευση παρουσίασε μια σειρά προκαταρτικών ευρημάτων σε ένα πεδίο εμφανώς ανεξερεύνητο. Συνεπώς, μπορεί να αποτελέσει το βασικό πλαίσιο για περαιτέρω μελέτη στο περιεχόμενο και τις μεθόδους της κοινοβουλευτικής διπλωματίας που ασκεί η Βουλή των Ελλήνων. Εν κατακλείδι, υπάρχει σημαντικό περιθώριο για τη συστηματοποίηση της κοινοβουλευτικής απόκρισης σε σημαντικά για τον Ελληνισμό ζητήματα. Μια ολοκληρωμένη στρατηγική ψηφιακής επικοινωνίας και, ίσως, ένας εξειδικευμένος κώδικας δεοντολογίας Βουλευτών σε εθνικά θέματα θα μπορούσαν να συνδράμουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Η αναφερόμενη μελέτη είναι ελεύθερα διαθέσιμη μέσω του συνδέσμου: https://www.lse.ac.uk/Hellenic-Observatory/Assets/Documents/Publications/GreeSE-Papers/GreeSE-No163.pdf

* Δρ Φώτης Φυτσιλής , Επιστημονική υπηρεσία, Βουλή των Ελλήνων

* Δρ Στέλιος Σταυρίδης , ARAID/Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα, Ισπανία