Το παιχνίδι του καλαμαριού, τα big data, η τεχνητή νοημοσύνη και η Δημοκρατία

Ο τίτλος σε ένα άρθρο που βρήκα στο διαδίκτυο μου τράβηξε το ενδιαφέρον. “3 Marketing Lessons We Can Learn From Netflix’s ‘Squid Game’” –  σε ελεύθερη απόδοση: Τρία Μαθήματα Marketing που μπορείς να μάθεις από τη σειρά του Netflix Το παιχνίδι του καλαμαριού. Το άρθρο στο Entrepreneur Europe υπογράφεται από τον Pierre Subeh, ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της X Network.

Τα 3 μαθήματα – μόνο ως επικεφαλίδες συμπερασμάτων- είναι τα εξής: 1. Το από στόμα σε στόμα είναι πολύ επιτυχημένη μέθοδος και από τις πιο καλοπληρωμένες μεγάλες διαφημιστικές καμπάνιες.

2. Όταν το brand σας μπορεί να γίνεται viral  στο TikTok, η επιτυχία είναι σίγουρη.

3. Δεν γνωρίζουμε τι πραγματικά θέλουν οι καταναλωτές μέχρι να μας το δείξουν εκείνοι…

Και όλα αυτά από ένα τηλεοπτικό δράμα επιβίωσης που παίζεται στη πλατφόρμα του Netflix. Η σειρά είναι στη πρώτη θέση του ελληνικού Top10. «Εκατοντάδες απένταροι παίκτες δέχονται μια παράξενη πρόσκληση να συναγωνιστούν σε παιδικά παιχνίδια. Μέσα, τους περιμένει ένα δελεαστικό έπαθλο- μοιραία επικίνδυνο». Η περίληψη που συνοδεύει τη σειρά στη πλατφόρμα μαζί με άλλες λεπτομέρειες – αριθμός επεισοδίων κλπ.

Αλλά, «Το παιχνίδι του Καλαμαριού» δεν είναι απλά μια τηλεοπτική σειρά – έχει ξεφύγει από αυτά το στενό συνδρομητικό πλαίσιο της πλατφόρμας και αναμετράται στο πεδίο ενός κοινωνικού πειράματος σχετικά με τις  ανθρώπινες συμπεριφορές, την εξουσία και το χρήμα, τη βία, το αίμα και την απαξίωση της ζωής.

Και από εκεί, από αυτό το πεδίο «το Καλαμάρι» φθάνει μέχρι το Μarketing και ακόμη παραπέρα, στην Πολιτική… Τις υποθέσεις της επιρροής και της ισχύος.

Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε μια ανάρτηση του στο facebook γράφει: « Είναι οδυνηρό να αντιμετωπίζεις την οδύνη χωρίς λύπη, να βλέπεις τόση βαναυσότητα χωρίς να υποφέρεις. Ίσως αυτή η μορφή σύγχρονης μετα-μαζικής και ολικής τέχνης να είναι το καλύτερο θερμόμετρο μιας ολόκληρης εποχής. Δεν έχει σημασία στην πραγματικότητα αν μας αρέσει ή όχι, το Squid game πλέον υπάρχει». Ο Παναγιωτόπουλος αναδεικνύει μια πτυχή του «δράματος επιβίωσης» που αρχίζει να καθορίζει και συμπεριφορές στη καθημερινότητα των ανθρώπων, στις σχέσεις τους, στις συναλλαγές τους, στις επιλογές του.

Δεν ξέρω αν ο καθηγητής Yuval Noah Harari έχει προλάβει να ασχοληθεί με το φαινόμενο ή σκέφτεται κάτι να γράψει. Αλλά, σε κάθε περίπτωση το … Καλαμάρι είναι το νέο απάνθρωπο πρόσωπο μιας Κοινωνίας που αποθεώνει τα games και εγκαθιδρύει μια κουλτούρα «πολύχρωμης και παιχνιδιάρικης σκλαβιάς».

Πριν από λίγο καιρό ο Ισραηλινός ιστορικός, συγγραφέας και καθηγητής Ιστορίας στο Hebrew University of Jerusalem συμμετέχοντας σε εκδήλωση στην Αθήνα χτύπησε καμπανάκια για το ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης, ένα τεχνολογικό εργαλείο που με τον τρόπο που μπορεί να λειτουργήσει είναι βούτυρο στο ψωμί απολυταρχικών καθεστώτων. Ο Harari πιστεύει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που βοηθά να συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες σε ένα μέρος, σε ένα κέντρο λήψης αποφάσεων, οπότε σε απολυταρχικά καθεστώτα ο έλεγχος της πληροφορίας περνά δίχως περιττές διαδικασίες διαφύλαξης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων στους φορείς της εξουσίας ( του Κόμματος, του «Θεού», του Ηγέτη…). Στην ίδια εκδήλωση του Athens Democracy Forum ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης έσπευσε να προειδοποιήσει ότι «η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη» σε καμία των περιπτώσεων και ότι η επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν να αξιοποιήσει «τη δύναμη της (για) να βοηθήσει στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, (…)να περιορίσει τις ανισότητες και να βοηθήσει άτομα με αναπηρίες να έχουν ίση πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, (…) να ενισχύσει την εμπιστοσύνη πολιτών στην διαφάνεια υπηρεσιών αλλά και να φέρει πιο κοντά στο κράτος πολίτες που κατοικούν στο εξωτερικό».

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στην εναρκτήρια εκδήλωση του forum «Η Ελλάδα το 2040» επεσήμανε μεταξύ άλλων τα εξής: «(…)η ψηφιακή ανάπτυξη από τη μία γίνεται εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής προόδου αλλά γίνεται και πεδίο που ήδη σήμερα δοκιμάζονται κοινωνικά δικαιώματα αλλά και η ίδια η υφή της σύγχρονης δημοκρατίας.

Η τεχνητή νοημοσύνη, η ανάλυση μεγάλων δεδομένων, τα υπερσύγχρονα δίκτυα της επόμενης γενιάς, οι απίστευτες δυνατότητες που θα προσφέρουν οι νέοι υπολογιστές νέας γενιάς, αυτό που λέγεται quantum computing, θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή μας. Όμως, όσο πιο γρήγορα και δυναμικά θα αναπτύσσονται, τόσο θα βαθαίνει το χάσμα μεταξύ εκείνων με πρόσβαση σε αυτά και εκείνων που θα μείνουν πίσω.

Γιατί η πρόσβαση στην τεχνολογία δεν μπορεί να αποτελεί, προνόμιο των ελίτ. Συνιστά, ήδη, βασικό αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα, όπως θεωρείται ήδη η πρόσβαση στο καθαρό νερό ή στην ηλεκτρική ενέργεια».

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα αναρωτηθούν τι σχέση μπορεί να έχει ένα τηλεοπτικό δράμα επιβίωσης από την Δημοκρατία της Κορέας (από την οποία κατάγονται ορισμένα από τα τεχνολογικά μεγαθήρια της υφηλίου) με τη Δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών. Μπορεί και να μην  έχουν άδικο μιας και το Παιχνίδι του Καλαμαριού μπορεί άνετα να διεκδικήσει την εφαρμογή του στη πραγματική ζωή και πριν από αυτό θα έχει φροντίσει να διαμορφώσει μια νέα κουλτούρα μαζικής απαξίωσης της έννοιας του Πολίτη έτσι όπως τον γνωρίζουμε στη Δύση.