Κλιματική κρίση – «Το κλιματικό άγχος ήρθε για να μείνει στους νέους» – Τι λέει η καθηγήτρια Λιζ Μαρκς

Οκτώ στους δέκα νέους αγωνιούν για την κλιματική αλλαγή – φοβούνται, λυπούνται, ανησυχούν, θυμώνουν και νιώθουν προδομένοι από τις κυβερνήσεις τους. Δύο στους τρεις πιστεύουν ότι «το μέλλον είναι τρομακτικό». Περισσότεροι από τους μισούς φοβούνται ότι τα σημαντικά γι’ αυτούς πράγματα θα καταστραφούν λόγω κλιματικής κρίσης, ενώ αντίστοιχο ποσοστό θεωρεί ότι, για τον ίδιο λόγο, η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη.

Προφανώς για αυτό οι 4 στους 10 διστάζουν να αποκτήσουν οι ίδιοι παιδί. Αυτά και άλλα εξίσου εντυπωσιακά είναι τα συμπεράσματα έρευνας που διενεργήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Μπαθ σε 10.000 άτομα από 10 χώρες από όλο τον κόσμο. Ισως η έρευνα αυτή να δίνει και μια εξήγηση για τη μαζικότητα του κινήματος Fridays for Future, που ξεκίνησε η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που το θέμα απασχολεί τους επιστήμονες, όμως η έρευνα που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο του Μπαθ μελετά για πρώτη φορά σε παγκόσμια κλίμακα το φαινόμενο.

«Το Βήμα» επικοινώνησε με το Πανεπιστήμιο του Μπαθ και συζήτησε με τη δρα Λιζ Μαρκς, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας (η οποία είναι εκ των συγγραφέων της έρευνας), για τα εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Τι εννοούμε με τον όρο «κλιματικό άγχος»;

«Κλιματικό άγχος είναι η απάντηση τόσο στους πραγματικούς κινδύνους που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή όσο και στην έλλειψη δράσεων για τη μείωση ή την ανατροπή της. Είναι κάτι περισσότερο από άγχος και συνδέεται με πολλά συναισθήματα (φόβο, θυμό, λύπη, θλίψη, ενοχές κ.λπ.) καθώς και επώδυνες σκέψεις για το κλίμα, για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον και τι αλλάζει στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι ψυχική ασθένεια, είναι όμως ένας σημαντικός ψυχολογικός στρεσογόνος παράγοντας που θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο να αναπτυχθούν ψυχολογικά προβλήματα, κυρίως σε εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι, που αναπτύσσουν και αντιμετωπίζουν και άλλους ψυχοκοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες».

Σε ποιον αποδίδουν οι ερωτώμενοι τις ευθύνες για το κλιματικό τους άγχος;

«Το κλιματικό άγχος προκαλείται από την κλιματική κρίση και αυτή με τη σειρά της είναι αποτέλεσμα μιας σειράς κακών αποφάσεων εκείνων που έχουν την εξουσία για πολλά χρόνια. Οι νέοι ξέρουν ότι η κρίση είναι παρούσα και ότι χειροτερεύει η κατάσταση και πως αυτό έχει σχέση με την απραξία των κυβερνήσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το να αισθάνονται προδομένοι από τις κυβερνήσεις τους».

Η χώρα καταγωγής επηρεάζει τις απαντήσεις τους;

«Υπήρξαν διαφορές ανάμεσα στους ερευνώμενους από διαφορετικές χώρες, αν και το κλιματικό άγχος είναι εμφανές τόσο σε χώρες που ήδη επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή όσο και σε αυτές που τα αποτελέσματά της δεν είναι ακόμα τόσο εμφανή. Μερικά από τα πιο υψηλά επίπεδα παρατηρήθηκαν σε χώρες που είναι λιγότερο πλούσιες και πιο ευάλωτες σε κλιματικές επιδράσεις. Πρόκειται, όμως, με περαιτέρω έρευνα να μελετήσουμε διεξοδικά αυτές τις διαφορές».

Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα πιο σημαντικά συμπεράσματα;

«Οτι το κλιματικό άγχος είναι παγκόσμιο – είναι ευρέως διαδεδομένο σε χώρες απ’ όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από θέση, πλούτο ή έκθεση σε καιρικά φαινόμενα. Οτι τα παιδιά και οι νέοι δείχνουν βαθιά προβληματισμένοι σχετικά με την κλιματική αλλαγή – σε βαθμό που δυνητικά επηρεάζει το δικαίωμά τους να κάνουν δικά τους παιδιά. Οτι ένας τεράστιος αριθμός παιδιών και νέων σε όλο τον κόσμο αισθάνονται προδομένοι από τις κυβερνήσεις τους λόγω της απραξίας τους στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Οτι η κλιματική «δυστυχία» δεν αφορά μόνο την κλιματική αλλαγή, είναι κάτι το ευρύτερο, όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η αντίδραση των κυβερνήσεών τους είναι ανεπαρκής, και γι’ αυτό νιώθουν προδομένοι».

Τι σας εξέπληξε περισσότερο;

«Ηταν γνωστό ήδη από τη βιβλιογραφία ότι το κλιματικό άγχος είναι παρόν ανάμεσα στα παιδιά και τους νέους, εκείνο, όμως, που μας αναστάτωσε ήταν η κλίμακα του φαινομένου και ο αριθμός εκείνων που έχουν τόσο βαθιές σκέψεις για το τι θα σημάνει η κλιματική αλλαγή τόσο για τους ίδιους όσο και για τις μελλοντικές γενιές».

Ποιες είναι οι προτάσεις για να προστατευθούν η πνευματική υγεία και η ευημερία της επόμενης γενιάς;

«Το χρόνιο στρες από την κλιματική αλλαγή και η κυβερνητική απραξία πρέπει να μειωθούν με επείγουσες, συλλογικές, αειφόρες ενέργειες των κυβερνήσεων πάνω στο θέμα, σε συνεργασία με τους ειδικούς επιστήμονες. Επίσης, το κλιματικό άγχος δεν είναι το μόνο που θα έχει επιπτώσεις στην πνευματική υγεία των παιδιών – είναι επίσης γνωστό ότι επηρεάζουν την πνευματική υγεία οι άμεσες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής (όπως η ξηρασία ή τα ακραία καιρικά φαινόμενα). Αμεση δράση από τις κυβερνήσεις για το θέμα της κλιματικής αλλαγής είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε τώρα για να προστατεύσουμε την πνευματική υγεία και ευημερία τόσο των σημερινών όσο και των μελλοντικών παιδιών. Θα βοηθούσε, επίσης, το να σπάσουμε τη σιωπή για την κλιματική αλλαγή και το κλιματικό άγχος – όλοι έχουμε ανάγκη να μπορέσουμε να μιλήσουμε για το πώς αισθανόμαστε γι’ αυτό που συμβαίνει και να αναγνωρίσουμε ότι αυτά τα συναισθήματα είναι μια ένδειξη του πόσο μας ενδιαφέρουν ο πλανήτης και οι συνάνθρωποί μας. Αλλά από μόνο του αυτό δεν είναι αρκετό – όσοι έχουν την εξουσία έχουν και την ευθύνη να δράσουν με την ταχύτητα και την κλίμακα που επιβάλλεται».