Πόσο ακίνδυνα είναι τα άσφαιρα που χρησιμοποιούνται στις ταινίες;

Η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου από νωρίς. Ο ηθοποιός και συμπαραγωγός της ταινίας, Άλεκ Μπάλντουιν, γύριζε μια σκηνή για τη νέα του ταινία «Rust» όπου έπρεπε να πυροβολήσει με ένα όπλο με άσφαιρα.

Ωστόσο, η εξέλιξη ήταν τραγική. Μία γυναίκα, η 42χρονη διευθύντρια φωτογραφίας της ταινίας Χαλίνα Χάτσινς, πέφτει νεκρή ενώ ο Τζόελ Σόουζα, ο σκηνοθέτης της ταινίας, 48 ετών, τραυματίζεται σοβαρά και νοσηλεύεται σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Ο ίδιος ο 68χρονος Μπάλντουιν θεάθηκε απεγνωσμένος και με δάκρυα στα μάτια έξω από το γραφείο του σερίφη, στην κομητεία της Σάντα Φε.

Προφανώς, για όλα τα παραπάνω διεξάγεται αστυνομική έρευνα για να διαλευκανθούν τα αίτια της τραγωδίας. Όμως από την πρώτη στιγμή δημιουργείται το ερώτημα: τι όπλα χρησιμοποιούνται στα γυρίσματα των ταινιών και πόσο ακίνδυνα είναι τα «άσφαιρα»;

Τα όπλα και τα άσφαιρα

Τα όπλα που χρησιμοποιούνται στις ταινίες μπορεί να είναι τελείως ψεύτικα ή μπορεί και να είναι πραγματικά ώστε να υπάρχει ισχυρή δόση αληθοφάνειας. Στη δεύτερη περίπτωση η συνήθης πρακτική είναι να χρησιμοποιούνται άσφαιρα φυσίγγια.

Στην πραγματικότητα τα άσφαιρα φυσίγγια είναι τροποποιημένες πραγματικές σφαίρες. Αυτό που αποκαλούμε «σφαίρα» αποτελείται από το φυσίγγιο, έναν μεταλλικό σωλήνα δηλαδή, στο οποίο περιέχεται το προωθητικό γέμισμα. Στην άκρη του φυσιγγίου βρίσκεται η βολίδα.

Με το πάτημα της σκανδάλης πυροδοτούμε το προωθητικό γέμισμα (κοινώς την πυρίτιδα), το οποίο με τη σειρά του δίνει την ώθηση για την εκτόξευση της βολίδας από την κάννη του όπλου. Η διαφορά με τα άσφαιρα είναι ότι στη θέση της μεταλλικής σφαίρας, της βολίδας, στην άκρη του φυσιγγίου βρίσκεται κάποιο άλλο υλικό, συνήθως βαμβάκι ή απλά χαρτί.

Η πυροδότηση ενός άσφαιρου φυσιγγίου μοιάζει με ενός πραγματικού: κάνει τον ίδιο ήχο, το όπλο έχει την ίδια ανάκρουση, υπάρχει η ίδια λάμψη κατά την εκπυρσοκρότηση.

Τι μπορεί να πάει στραβά

Μετά και το σημερινό περιστατικό η απάντηση είναι ότι αρκετά πράγματα μπορεί να πάνε τελείως στραβά. Άλλωστε μιλάμε τις περισσότερες φορές για πραγματικά όπλα και φυσίγγια που ενσωματώνουν μεγάλη ποσότητα πυρίτιδας. Κάποιες φορές μάλιστα, όπως αναφέρει το BBC, τα στούντιο αυξάνουν την ποσότητα της πυρίτιδας ώστε να αυξήσουν το οπτικό αποτέλεσμα της εκπυρσοκρότησης.

Συνήθως, στους χώρους γυρισμάτων υπάρχουν αυστηροί κανόνες χειρισμού των όπλων. Ειδικοί είναι αυτοί που τα παρέχουν ενώ δίνουν και συμβουλές για τη χρήση τους κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Ο πιο βασικός κανόνας, που τον γνωρίζουν ακόμα και αυτοί που απλά εκπλήρωσαν τη στρατιωτική τους θητεία, είναι ότι ποτέ δεν σημαδεύεις κάποιον με ένα όπλο, ακόμα και όταν πιστεύεις ότι αυτό είναι άδειο.

Γλαφυρή είναι η εικόνα που δίνει στο BBC ο οπερατέρ Στίβεν Χολ, που έχει εργαστεί στις ταινίες Fury και The Imitation Game, σχετικά με το πώς γυρίζεται μία κλασσική σκηνή όπου ο ηθοποιός θα πρέπει να πυροβολήσει προς την κάμερα: «Φοράς προστατευτικό στο πρόσωπο, προστατευτικά γυαλιά, στέκεσαι πίσω από προστατευτικό πίνακα και ελαχιστοποιείς τον αριθμό των ατόμων που πλαισιώνουν την κάμερα». «Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι πώς τραυματίστηκαν δύο άνθρωποι, ο ένας κατέληξε, στο ίδιο περιστατικό», σημειώνει.

Άλλοι κινηματογραφιστές αναρωτιούνται γιατί, σε μία περίοδο που τα εφέ με όπλα μπορούν να προστεθούν ανέξοδα με τη χρήση υπολογιστών στην επεξεργασία, συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται άσφαιρα. «Δεν χρειάζεται να έχουμε όπλα, γεμάτα με άσφαιρα ή οτιδήποτε αντίστοιχο σε ένα σετ γυρισμάτων. Θα έπρεπε να απαγορευτούν», αναφέρει σε ανάρτησή του στο Twitter ο Κρεγκ Ζόμπελ, ηθοποιός και σκηνοθέτης με συμμετοχή στις τηλεοπτικές σειράς Westworld και Mare of Easttown.

Τα ανάλογα περιστατικά

Το πιο γνωστό ανάλογο περιστατικό με το σημερινό είναι αυτό που σχετίζεται με τον θάνατο του Μπράντον Λι, ηθοποιού και γιου του θρύλου των πολεμικών τεχνών, Μπρους Λι. Ο Λι σκοτώθηκε σε ηλικία 28 ετών το 1993 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας The Crow, όταν μία τροποποιημένη σφαίρα βρέθηκε από λάθος στο όπλο των γυρισμάτων.

Η συγκεκριμένη σφαίρα είχε κανονικά τη βολίδα στην άκρη του φυσιγγίου, αλλά δεν περιείχε πυρίτιδα. Ο λόγος που υπήρχε εκεί ήταν γιατί είχε προηγηθεί ένα κοντινό πλάνο σφαίρας και θα έπρεπε να δείξουν μία «κανονική». Στην επόμενη σκηνή στο όπλο μπήκαν άσφαιρα αλλά από λάθος μπήκε και η συγκεκριμένη.

Το τραγικό στην υπόθεση του Μπράντον Λι ήταν ότι μετά τον πυροβολισμό η κάμερα συνέχισε να γράφει, μόνο όταν ο άτυχος ηθοποιός δεν σηκώθηκε μετά την ολοκλήρωση της σκηνής άπαντες στο σετ συνειδητοποίησαν ότι κάτι είχε συμβεί.

Νωρίτερα, το 1984, ο Αμερικανός ηθοποιός Τζον-Έρικ Χέξουμ άρχισε να αστειεύεται κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών γυρισμάτων όταν τους ανακοινώθηκαν κάποιες καθυστερήσεις. Γέμισε ένα περίστροφο με άσφαιρα, το όπλισε, το έβαλε στο κεφάλι του και, πιστεύοντας ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί, πυροβόλησε. Βολίδα δεν υπήρχε για να τον πλήξει αλλά η δύναμη της εκπυρσοκρότησης ήταν αρκετά δυνατή για να του δημιουργήσει ρωγμή στο κρανίο. Πέθανε λίγες μέρες αργότερα στο νοσοκομείο.