Το Κινεζικό «μυστικό όπλο»

Η μακρόχρονη συγκέντρωση της παραγωγής του μεγαλύτερου ποσοστού των σύγχρονων προϊόντων στην Κίνα, δημιούργησε ένα σημαντικό κοστολογικό προβάδισμα στις επιχειρήσεις της.

Η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου, φαίνεται εκ πρώτης όψεως απλή και μονοδιάστατη: διότι το εργατικό κόστος στην Κίνα είναι χαμηλότερο από ό,τι στις δυτικές χώρες.
Αυτό ασφαλώς είναι αληθές. Όμως, δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο τα κοστολόγια παραγωγής είναι χαμηλότερα. Στην πραγματικότητα, ακόμα και αν οι αμοιβές ήταν ίδιες, το κόστος ανά προϊόν θα συνέχιζε να ήταν μικρότερο. Ποιος είναι ο παράγοντας που συντελεί σε αυτό;

Το φαινόμενο της «καμπύλης μάθησης»

Ήδη από το 1885, ο Γερμανός ψυχολόγος Hermann Ebbinghaus, παρατήρησε ότι η απομνημόνευση δύσκολων λέξεων, γινόταν ευκολότερη όσο περισσότερη εμπειρία συγκέντρωνε κάποιος στο συγκεκριμένο έργο. Εν ολίγοις, όσο περισσότερη πρακτική και ενασχόληση αφιέρωνε, τόσο πιο γρήγορα και καλά μάθαινε το αντικείμενό του.

Η εφαρμογή αυτής της αρχής στον κόσμο των επιχειρήσεων έγινε το 1936 στις ΗΠΑ, από τον μηχανικό Theodore Paul Wright. Ο Wright, ήταν στέλεχος της εταιρείας Curtiss-Wright, η οποία παρήγαγε αεροπλάνα. Αυτό που παρατήρησε λοιπόν, ήταν ότι κάθε φορά που η συνολική παραγωγή αεροπλάνων διπλασιαζόταν, ο χρόνος παραγωγής του κάθε αεροπλάνου εφεξής, μειωνόταν κατά 20%. Αυτό ονομάστηκε “νόμος του Wright”. Μελέτες σε άλλους κλάδους, έδωσαν ως αποτέλεσμα μειώσεις από μερικές ποσοστιαίες μονάδες, ως και 30%.

Τη δεκαετία του 1960, ο Bruce D. Henderson, συνιδρυτής της εταιρείας συμβούλων Boston Consulting Group, μελέτησε εκτεταμένα το φαινόμενο αυτό στις επιχειρήσεις. Το ονόμασε “καμπύλη εμπειρίας” (“experience curve”), για να δώσει έμφαση στο ρόλο που έχει το μέγεθος της παραγωγής και άρα της εμπειρίας των Οργανισμών και επιχειρήσεων, στη μείωση του κόστους. Αυτή η σχέση ύψους συνολικής παραγωγής – μείωσης κόστους, απεικονίζεται σε δύο κάθετους άξονες. Ο κάθετος παρουσιάζει το κόστος ανά μονάδα προϊόντος. Ο οριζόντιος, το συνολικό ύψος της παραγωγής. Σε κάθε διπλασιασμό της συνολικής παραγόμενης ποσότητας, το κόστος μονάδος μειώνεται κατά ένα ποσοστό. Πιστοποίησε και εκείνος ότι σε διαφορετικούς κλάδους υπάρχουν διαφορετικά περιθώρια μείωσης του κόστους. Επιπλέον, χρησιμοποίησε αυτή τη γνώση, ως εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού των επιχειρήσεων.

Τα αίτια μείωσης του κόστους

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τη μείωση αυτή του κόστους, η οποία επιτυγχάνεται. Το γενικό πλαίσιο είναι βεβαίως το ότι “η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως”. Ειδικότερα στο χώρο της παραγωγής και των επιχειρησιακών λειτουργιών, μερικές από τις αιτίες είναι:

• Η αποτελεσματικότητα του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό ισχύει όχι μόνο για το εργατικό, αλλά και το στελεχιακό κεφάλαιο της επιχείρησης. Με τη συσσωρευόμενη εμπειρία, οι άνθρωποι εργάζονται αποτελεσματικότερα, λύνουν τα θέματα δημιουργικότερα, διαθέτουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και συνεργάζονται καλύτερα.
• Η οργάνωση, κωδικοποίηση, εξειδίκευση. Αυτό ισχύει τόσο για τα υλικά, όσο και τις μεθόδους εργασίας.
• Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Καθώς ο όγκος της παραγωγής αυξάνει, απαιτείται ολοένα και περισσότερη χρήση των νέων τεχνολογιών. Αυτό από μόνο του παρέχει πλεονέκτημα και προβάδισμα.
• Επανασχεδιασμός προϊόντων. Η εκτεταμένη διείσδυση των παραγομένων προϊόντων στην αγορά, αποκαλύπτει εύκολα τις πιθανές αδυναμίες αυτών των προϊόντων, και δίνει τη δυνατότητα καλύτερου σχεδιασμού των επομένων.
• Οικονομίες κλίμακος. Καθώς η παραγωγή αυξάνεται, γίνεται καλύτερη αξιοποίηση της υφιστάμενης παραγωγικής υποδομής. Επομένως, τα γενικά λειτουργικά έξοδα επιμερίζονται ευρύτερα και μειώνουν την επιβάρυνση της μονάδας του προϊόντος

Χρήσιμες σκέψεις

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι η καμπύλη που παριστάνει τη σχέση ύψους παραγωγής και μοναδιαίου κόστους, είναι ασυμπτωτική. Δηλαδή, δεν είναι δυνατόν να μηδενιστεί το κόστος ενός προϊόντος σε βάθος χρόνου. Όλα έχουν τα όριά τους!

Είναι αντιληπτό από όσα αναφέραμε ότι η εμπειρία του αυξημένου όγκου παραγωγής παρέχει τη δυνατότητα αυξημένων περιθωρίων κέρδους στους πρωτοπόρους του όποιου κλάδου. Αυτό δεν πρέπει απαραίτητα να τους οδηγήσει στη διατήρηση υψηλών τιμών, γιατί έτσι δίνεται η δυνατότητα στους ανταγωνιστές να εισέλθουν στην αγορά με παρόμοιες (υψηλές) τιμές, και να αποκτήσουν και εκείνοι συν τω χρόνω το πλεονέκτημα της “καμπύλης μάθησης”.

Η προσκόλληση αποκλειστικά στο κριτήριο της μείωσης κόστους με μαζική αύξηση της παραγωγής, μπορεί να οδηγήσει σε μονοδιάστατη παραγωγή, και έλλειψη ποικιλίας. Αυτό μπορεί να αποβεί αρνητικό σχετικά με την ευρύτερη κάλυψη αναγκών της αγοράς.

Η απάντηση στο αρχικό ερώτημα

Ας δούμε λοιπόν γιατί ο υπότιτλος του άρθρου είναι κατηγορηματικός για τη μακροπρόθεσμη κοστολογική υπεροχή της Κίνας.

Αν εξετάσουμε τα γεγονότα διαχρονικά, βλέπουμε ότι οι επιχειρήσεις του δυτικού κόσμου επέλεξαν εδώ και δεκαετίες να μεταφέρουν την παραγωγική τους δραστηριότητα στη συγκεκριμένη χώρα. Προφανώς, τα κίνητρα ήταν κυρίως οικονομικά, λόγω του χαμηλότερου εργατικού κόστους. Παρ’ όλα αυτά, μαζί με τη μεταφορά αυτή, παρεχώρησαν και τα προνόμια της “καμπύλης μάθησης” στην Κινεζική παραγωγική μηχανή.

Αυτά είναι δύσκολο έως αδύνατο να τα ανακτήσουν οι ίδιες.

Ο Σταμάτης Παππάς, MEng/MBA, είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων