Οι Γάλλοι, ο Ζεμούρ και η κατάντια της «πολιτικής της κλειδαρότρυπας»

Κάποια πράγματα μοιάζουν με φάρσα ή με εφιάλτες που θα σβήσουν μόλις ανοίξουν τα μάτια – μέχρι να γίνουν πραγματικότητα. Τότε και μόνο τότε, οι πάντες καταλαβαίνουν ότι η κατάσταση είναι σοβαρή και ψάχνουν να βρουν τι έφταιξε, αναζητώντας παράλληλα και εναγωνίως απαντήσεις και λύσεις.

Κάτι τέτοιο μοιάζει να συμβαίνει και στην περίπτωση του Ερίκ Ζεμούρ στη Γαλλία. Ενός ακόμη αναγνωρίσιμου τηλεαστέρα και αρθρογράφου, δηλαδή, που με τις γεμάτες μίσος και δηλητήριο απόψεις του, με το ύπουλο και προσποιητό χαμόγελό του, κεντρίζει το ενδιαφέρον, εισβάλει στο προσκήνιο του δημόσιου βίου και απειλεί να κάνει άνω-κάτω το πολιτικό σκηνικό – αν όχι να το αλώσει. Του ανθρώπου για τον οποίο οι New York Times έχουν γράψει ότι «αυτοχαρακτηρίζεται ως ο εκφραστής της αλήθειας στον κόσμο των μίντια στον οποίο κυριαρχούν πολιτικώς ορθοί και αριστερίζοντες δημοσιογράφοι».

Ήδη, δύο δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν ενόψει των προεδρικών εκλογών που θα γίνουν τον Απρίλιο του 2022 – η πιο πρόσφατη την Παρασκευή για λογαριασμό της le Monde – φέρνουν τον Ζεμούρ να ξεπερνά τη… συνήθη απειλή η οποία μέχρι σήμερα συσπείρωνε το «δημοκρατικό τόξο», την Μαρίν Λεπέν, και να περνά στον δεύτερο γύρο, αντιμέτωπος με τον Εμανουέλ Μακρόν.

Ένας, δύο, τρεις, πολλοί Ζεμούρ

Φυσικά, εκεί δεν έχει ελπίδες να κερδίσει, καθώς η Γαλλία δεν είναι ούτε η Βραζιλία του Μπολσονάρου, ούτε η Ουκρανία του Ζελένσκι, ούτε η Ιταλία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ούτε η Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ, ούτε καν η Βρετανία του Μπόρις Τζόνσον.

Η Γαλλία παραμένει Γαλλία, όπως και η Γερμανία παραμένει Γερμανία. Θα επιλέξει δε, τουλάχιστον σε αυτές τις εκλογές, για πρόεδρο έναν πολιτικό – έστω και αν αυτός έχει αναγκαστεί να γίνει κάποιες φορές και λίγο… θεατρίνος, να χρησιμοποιήσει όπως μπορεί τη δύναμη των Μέσων για να προβληθεί, αλλά και να υιοθετήσει, εμμέσως πλην σαφώς, κάποιες από τις ακροδεξιές και αντιδραστικές απόψεις του Ζεμούρ, όπως και της Λεπέν.

Αυτή η βεβαιότητα, όμως, δεν μπορεί να ρίχνει στάχτη στα μάτια κανενός, ούτε των Γάλλων. Διότι μπορεί να κάνουν πλάκα με τον Ζεμούρ – εξάλλου, μόλις το 20% δηλώνει πως έχει τα προσόντα για να γίνει πρόεδρος – όμως η πολιτική είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Η αιτία δε που επιτρέπει σε φαινόμενα όπως αυτό «ξεφυτρώνουν» διαρκώς, σε πολλές χώρες του πλανήτη, δεν είναι άλλη από την απαξίωση της πολιτικής, για την οποία κάποιοι ευθύνονται.

Οι ευθύνες έχουν ονοματεπώνυμο

Κι εδώ η εικόνα είναι πολύ συγκεκριμένη. Ευθύνονται όλοι εκείνοι που απομάκρυναν την πολιτική από τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας, υποτάσσοντάς την στα «θέλω» των λίγων και ισχυρών. Όσοι διαχειρίστηκαν άθλια τις αλλεπάλληλες μεγάλες κρίσεις, εντείνοντας τη σύγχυση και τον πόνο.

Ευθύνονται, επίσης, αυτοί που έχουν κηρύξει ομερτά για να μην αποκαλυφθούν ανομίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοκ, όπως αυτές που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας με τα Pandora’s Papers ή, νωρίτερα, με τα Panama Papers. Αλλά και οι «κλίκες» των ισχυρών που έφεραν το περιβάλλον και τη Μάνα Γη στο χείλος του ολοκαυτώματος.

Ο πολιτικός κόσμος, με άλλα λόγια, που χρεώνεται το γεγονός ότι για πρώτη φορά μεταπολεμικά, η επόμενη γενιά θα κληθεί να ζήσει με χειρότερους όρους από την προηγούμενη. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν δε πολλοί, ακόμη και κάποιοι που θα μπορούσε κάποιος καλοπροαίρετος να ισχυριστεί ότι είναι υπεράνω υποψίας.

Στην Ιταλία, για παράδειγμα, αυτοί που άνοιξαν τον δρόμο αρχικά στον μπερλουσκονισμό και στη συνέχεια σε όσα ακολούθησαν δεν είναι άλλοι από τις παραδοσιακές δυνάμεις, την Χριστιανοδημοκρατία και τους επιγόνους του πάλαι ποτέ πανίσχυρου ΚΚ. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, επίσης, είναι το ναυάγιο της πολιτικής των Μπους και η αποτυχία του Ομπάμα να αποδείξει ότι εννοούσε πραγματικά τα συνθήματα «Αλλαγή» και «Μια, μπορούμε!» που έφεραν τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Όταν η Λεπέν «μιμείται» τον Μακρόν

Αλλά και στη Γαλλία, είναι ο Μακρόν και όχι κάποιος άλλος που έχει προκαλέσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας, στρεφόμενος εναντίον της. Όσο για την Λεπέν, την καταδικάζει αυτό που εύστοχα της προσάπτει ο Ζεμούρ: Ότι, ολοένα περισσότερο, «μιλά όπως ο Μακρόν», με αποτέλεσμα να μοιάζει μέρος του ίδιου πολιτικού συστήματος.

Δικαίως, από αυτή την άποψη, την εγκαλεί ο πατέρας της, ιστορικός ηγέτης της γαλλικής Ακροδεξιάς και ιδρυτής του Εθνικού Μετώπου, Ζαν-Μαρί Λεπέν, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Έχεις ελπίδες να κερδίσεις μόνο εάν προσφέρεις μια εναλλακτική στο σύστημα».

Δικαίως, ασφαλώς, θα αναρωτηθεί κανείς τι σόι εναλλακτική είναι αυτή που εννοεί ο Λεπέν και όσοι εξακολουθούν να πουλάνε με επιτυχία το παραμύθι του «αντισυστημισμού» τους. Αλλά αυτό είναι μια διαφορετικού είδους συζήτηση, η οποία έχει νόημα να γίνει – και γίνεται – αυτόνομα.

Εδώ, σημασία έχει η διαπίστωση ότι τα φαινόμενα τύπου Ζεμούρ ξεπηδούν από τη φθορά και απαξίωση του παραδοσιακού συστήματος διακυβέρνησης των αστικών δημοκρατιών δυτικού τύπου. Που επιτρέπει στην πολιτική να μοιάζει με θέαμα που παρακολουθείται μέσα από μία κλειδαρότρυπα και κάνει τους πολιτικούς να μοιάζουν με αδύναμα και αναλώσιμα ανθρωπάκια.