Monte dei Paschi – Το χρονικό μιας διάσωσης που έγινε εφιάλτης για την Ιταλία

Η ιταλική Banca Monte dei Paschi di Siena κατέχει τον τίτλο της αρχαιότερης τράπεζας στον κόσμο, αλλά και ταυτόχρονα τον τίτλο της τράπεζες με τα περισσότερα προβλήματα στην Ευρώπη –και όχι μόνο- με τη Ρώμη να μην μπορεί εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια να αντιμετωπίσει το ζήτημά της. Από το 2008 που ήλθαν στο φως τα μεγάλα προβλήματα μέχρι σήμερα, στην τράπεζα έχουν πέσει 18 δις ευρώ σε χρήματα φορολογουμένων κι επενδυτών, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Η κυβέρνηση της Ιταλίας υπό το Μάριο Ντράγκι και η UniCredit σταμάτησαν πλέον τις διαπραγματεύσεις για την εξαγορά της Monte dei Paschi (MPS), αφού κατέληξαν σε αδιέξοδο οι συνομιλίες που περιλάμβαναν ανακεφαλαιοποίηση με υψηλό κόστος. Μετά την τελευταία σωτηρία το 2017 της τράπεζας που είχε φτάσει να είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ιταλία, το Δημόσιο της χώρας βρέθηκε με ποσοστό 64% στην MPS το οποίο επιχείρησε να το μειώσει.

Τώρα το Υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας αναμένεται να βάλει εμπρός σχέδιο στήριξης της τράπεζας της Τοσκάνης που δεν αναμένεται να περιλαμβάνει ντιλ με κάποιο άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, αλλά και νέα, πρόσθετη αύξηση κεφαλαίων. Η κυβέρνηση αναμένεται επίσης να χρησιμοποιήσει την εταιρεία διαχείρισης «κακών δανείων» AMCO που έχει συστήσει για να αναλάβει αυτή πολλά κόκκινα δάνεια της MPS τα οποία ήταν από την αρχή το μεγάλη αγκάθι στις προσπάθειες στήριξης, σωτηρίας και –τελικά- πώλησης της τράπεζας, αναφέρουν πληροφορίες των Φαινάνσιαλ Τάιμς.

Το νέο αφεντικό της UniCredit, Andrea Orcel, φέρεται να ζήτησε να εξαγοραστούν μόνο συγκεκριμένα τμήματα της MPS και το ντιλ να είναι ουδέτερο για τα κεφάλαια της UniCredit. Την ίδια στιγμή το Υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας υπολόγισε ότι τα στοιχεία ενεργητικού της MPS που ήθελε να αγοράσει η UniCredit είχαν αξία από 3,6 έωε 4,8 δις ευρώ, δημιουργώντας ψαλίδα 1,3 δις ευρώ σε σύγκριση με τις εκτιμήσεις της UniCredit σύμφωνα με πηγές του Reuters. Έτσι, το ντιλ κατέληξε σε ναυάγιο και η Ρώμη ξεκινά ξανά από την αρχή τις προσπάθειες.

Τώρα πληθαίνουν οι ανησυχίες ότι ομολογιούχοι με λιγότερες εξασφαλίσεις (junior bondholders) της τράπεζας μπορεί να κληθούν να επωμιστούν αυτοί μέρος του κόστους οποιοδήποτε νέου σχεδίου σωτηρίας της MPS, εάν η Ρώμη χρειαστεί να ρίξει σε αυτή κι άλλα χρήματα των φορολογουμένων. Αυτό άλλωστε επιβάλλουν πλέον οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ για τη σωτηρία τραπεζών.

Το χρονοδιάγραμμα των βασικών γεγονότων

Πώς έφτασε όμως μέχρι εδώ η κατάσταση δεδομένου ότι τα μεγάλα προβλήματα της τράπεζας ξεκίνησαν πριν καν την κρίση χρέους της Ευρωζώνης το 2010; Το χρονοδιάγραμμα των βασικών γεγονότων στην πρόσφατη ιστορία της Monte dei Paschi (MPS) με στοιχεία από το Reuters είναι αποκαλυπτικό:

–ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007 – Η MPS αγοράζει την Antonveneta από τη Santander έναντι 9 δισεκατομμυρίων ευρώ σε μετρητά, μόλις μήνες αφότου η ισπανική τράπεζα κατέβαλε 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ για την ίδια ιταλική περιφερειακή τράπεζα.

–ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2008 – Η MPS ανακοινώνει την έκδοση δικαιωμάτων ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, επιπλέον μετατρέψιμο χρηματοπιστωτικό μέσο 1 δισεκατομμυρίου ευρώ που ονομάζεται Fresh 2008, άλλα 2 δισεκατομμύρια ευρώ σε υβριδικά ομόλογα και δάνειο-γέφυρα 1,95 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση της συμφωνίας με τη Antonveneta.

–ΜΑΡΤΙΟΣ 2008 – Η Τράπεζα της Ιταλίας, υπό την ηγεσία τότε του Μάριο Ντράγκι, εγκρίνει την εξαγορά της Antonveneta με την προϋπόθεση της ενίσχυσης των κεφαλαίων της MPS.

–ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 – Η MPS πουλά 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ σε ειδικά ομόλογα στο Υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας.

–ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 – Η MPS συγκεντρώνει 2,15 δισεκατομμύρια ευρώ σε έκδοση δικαιωμάτων εν όψει των ευρωπαϊκών αποτελεσμάτων των τεστ κοπώσεως (stress tests) των τραπεζών.

–ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 – Η Τράπεζα της Ιταλίας παρέχει 6 δισεκατομμύρια ευρώ σε έκτακτη ρευστότητα στην MPS μέσω συμφωνιών repo καθώς κλιμακώνεται η κρίση κρατικού χρέους στη ζώνη του ευρώ.

–ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 – Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) ορίζει το έλλειμμα κεφαλαίου της MPS στα 3,267 δισ. Ευρώ ως μέρος γενικής σύστασης προς 71 δανειστές για την ενίσχυση των κεφαλαιακών τους αποθεμάτων.

–ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 – Η MPS μειώνει τις κεφαλαιακές της ανάγκες κατά 1 δισ. ευρώ μετατρέποντας υβριδικά κεφαλαιακά μέσα σε μετοχές.

–ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 – Η MPS καταγράφει ζημία 4,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2011 μετά από δισεκατομμύρια διαγραφών υπεραξίας από συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της συμφωνίας με την Antonveneta.

–ΜΑΪΟΣ 2012 – Η ιταλική αστυνομία ερευνά τα κεντρικά γραφεία της MPS καθώς οι εισαγγελείς ερευνούν εάν η τράπεζα παραπλάνησε τις ρυθμιστικές αρχές σχετικά με την εξαγορά της Antonveneta.

–ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 – Η MPS ανακοινώνει ότι χρειάζεται 1,3 δισ. ευρώ σε κεφάλαια για να συμμορφωθεί με τη σύσταση της EBA.

–ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 – Η MPS ζητά από το Υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας να εγγυηθεί έως άλλα 2 δισ. ευρώ σε ειδικά ομόλογα.

–ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 – Οι μέτοχοι εγκρίνουν την έκδοση μετοχών ύψους 1 δισ. Ευρώ που απευθύνεται σε νέους επενδυτές.

–ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 – Η MPS ανακοινώνει ότι οι ζημίες που προέρχονται από τρεις συναλλαγές παραγώγων 2006-09 ανέρχονται σε 730 εκατομμύρια ευρώ.

–ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 – Η MPS υφίσταται απώλειες 3,17 δισεκατομμύρια ευρώ το 2012, λόγω της πτώσης των τιμών των μεγάλων κρατικών ομολόγων της Ιταλίας.

–ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 – Η MPS καταγράφει καθαρές ζημιές 1,44 δισ. ευρώ το 2013.

–ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 – Η MPS συγκεντρώνει 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε μια πολύ έκδοση δικαιωμάτων με μεγάλη μείωση τιμών και αποπληρώνει στο κράτος 3,1 δις ευρώ.

–ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 – Η MPS αναδεικνύεται ως η χειρότερη σε επίδοση στα πανευρωπαϊκά stress tests με κεφαλαιακό έλλειμμα 2,1 δισ. ευρώ.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 – Ο πρώην πρόεδρος της MPS, ο διευθύνων σύμβουλος και ο επικεφαλής οικονομικών καταδικάστηκαν σε τριάμισι χρόνια φυλάκιση αφού κρίθηκαν ένοχοι για παραπλάνηση των ρυθμιστικών αρχών.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014 – Η MPS σχεδιάζει να συγκεντρώσει έως και 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ μετά τα αποτελέσματα των stress tests.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2015 – Η MPS συγκεντρώνει 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε μετρητά έχοντας αυξήσει το μέγεθος της έκδοσης δικαιωμάτων μετά την δημοσίευση καθαρής ζημίας 5,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2014 μετά από ρεκόρ απομείωσης λόγω επισφαλών δανείων. Αποπληρώνει το υπόλοιπο 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ σε ομόλογο με κρατική εγγύηση που είχε λάβει.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016 – Η MPS ανακοινώνει νέα έκδοση δικαιωμάτων 5 δισεκατομμυρίων ευρώ και σχεδιάζει να πουλήσει 28 δισεκατομμύρια ευρώ σε επισφαλή δάνεια, καθώς τα τεστ αντοχής των ευρωπαϊκών τραπεζών δείχνουν ότι θα είχε αρνητικά ίδια κεφάλαια σε ενδεχόμενη ύφεση.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016 – Η MPS στρέφεται στο κράτος για βοήθεια στο πλαίσιο ενός προγράμματος προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης μετά την αποτυχία της πρόσκλησής της σε επενδυτές για ενίσχυση σε μετρητά. Η ΕΚΤ ορίζει τις κεφαλαιακές ανάγκες της τράπεζας στα 8,8 δισ. ευρώ.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2017 – Αφού η ΕΚΤ κηρύσσει την MPS φερέγγυο, η Κομισιόν δίνει πράσινο φως για τη διάσωση με κόστος 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για το κράτος με αντάλλαγμα μερίδιο 68% στην τράπεζα. Οι ιδιώτες επενδυτές συνεισφέρουν 2,8 δισ. ευρώ σε σύνολο 8,2 δισ.

–ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2018 – Η MPS κινείται προς κερδοφορία το 2018, αλλά λέει ότι οι ενημερωμένες προβλέψεις είναι κάτω από τους συμφωνηθέντες στόχους αναδιάρθρωσης της ΕΕ.

–ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018 – Η MPS ολοκληρώνει τη μεγαλύτερη συμφωνία τιτλοποίησης επισφαλών δανείων στην Ευρώπη, χάνοντας 24 δισεκατομμύρια ευρώ από επισφαλή χρέη.

–ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020 – Η MPS ανακοινώνει ζημιά 1 δισεκατομμυρίου ευρώ το 2019.

–ΜΑΪΟΣ 2020 – Ο Διευθύνων Σύμβουλος Marco Morelli παραιτείται προτρέποντας τη Ρώμη να εξασφαλίσει έναν συνεργάτη για την MPS το συντομότερο δυνατό. Αντικαθίσταται από τον Guido Bastianini με την υποστήριξη των Κινήματος των 5 Αστέρων.

–ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 – Η Ιταλία δεσμεύει 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει την MPS, καθώς προσπαθεί να τηρήσει προθεσμία για την εκ νέου ιδιωτικοποίησή της στα μέσα του 2022.

–ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 – Οι μέτοχοι της MPS εγκρίνουν σχέδιο που χρηματοδοτείται από το κράτος για μείωση των κόκκινων δανείων στο 4,3% του συνολικού δανεισμού. Το ποσοστό της Ιταλίας πέφτει στο 64% καθώς διάταγμα ανοίγει τον δρόμο για την πώλησή της.

–ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 – Δικαστήριο του Μιλάνου καταδικάζει τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο και πρόεδρο της MPS για αθέμιτες λογιστικές πρακτικές σε μια αιφνιδιαστική απόφαση που αναγκάζει την MPS να ενισχύσει τις διατάξεις της περί νομικών κινδύνων.

-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 – Η MPS ανακοινώνει ότι χρειάζεται έως και 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε κεφάλαια.

–ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 – Η Ιταλία εγκρίνει φορολογικά κίνητρα για συγχωνεύσεις τραπεζών που συνεπάγονται όφελος 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για αγοραστή της MPS.

–ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021 – Η MPS ανακοινώνει ότι θα ανοίξει τα βιβλία της σε πιθανούς ενδιαφερόμενους για εξαγορά.

–ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021 – Η MPS καταγράφει ζημίες 1,69 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2020.

–ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 – Ο Andrea Orcel αναλαμβάνει διευθύνων σύμβουλος της UniCredit.

–ΙΟΥΛΙΟΣ 2021 – Η UniCredit ξεκινά αποκλειστικές συνομιλίες με το Υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας για την αγορά «επιλεγμένων μερών» της MPS, μια ημέρα πριν τα αποτελέσματα stress test ευρωπαϊκών τραπεζικών τραπεζών δείξουν ότι το κεφάλαιο της MPS θα εξαφανιζόταν σε μια ύφεση.

-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021 – Οι συνομιλίες με την UniCredit καταλήγουν σε αδιέξοδο.