Ινστιτούτο ΕΝΑ – Σε σχήμα «Κ» και με ανισότητες η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας

Ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας το 2ο τρίμηνο του 2021 σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020 οδήγησε σε αναθεώρηση προς τα πάνω των εκτιμήσεων για την εξέλιξη του ΑΕΠ του τρέχοντος έτους, κάτι που αποτυπώνεται και στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2022, το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων, σύμφωνα με σχετική μελέτη που δημοσίευσε το Ινστιτούτο ΕΝΑ.

Με σημείο αναφοράς τα στοιχεία του β’ τριμήνου, καλλιεργείται ένα κλίμα ευφορίας σε επίσημους εγχώριους και διεθνείς θεσμούς, καθώς και αναλυτές, που τα θεωρούν πρελούδιο εισόδου της χώρας σε μια ισχυρή επενδυτική και αναπτυξιακή φάση διαρκείας. Στο πλαίσιο αυτό έχει επανέλθει στη δημόσια συζήτηση η ανάκαμψη τύπου «V» ως το βασικό σενάριο εξόδου της ελληνικής οικονομίας από την υγειονομική κρίση.

Εντούτοις, όπως εξετάζεται στην παρούσα ανάλυση, φαίνεται να κινούμαστε σε μια ανάκαμψη σχήματος «Κ» με τάση εδραίωσης ανισορροπιών & έντασης ανισοτήτων , καθώς μια σειρά από ποιοτικά χαρακτηριστικά και όρια της τρέχουσας δυναμικής της ελληνικής οικονομίας ενδέχεται να αμβλύνουν μεσομακροπρόθεσμα την οικονομική και κοινωνική της βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα. Φορείς με ετερογενή χαρακτηριστικά, όπως τμήματα ερευνών τραπεζών, δημοσιονομικοί θεσμοί και ερευνητικά ινστιτούτα κοινωνικών εταίρων, επισημαίνουν, με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση -και ο καθένας με βάση τη θεματική του εξειδίκευση- μια σειρά από αδυναμίες και κινδύνους, συμβάλλοντας σε μια πιο ολοκληρωμένη αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης και των μελλοντικών προκλήσεων.

Ασσύμετρες συνθήκες

Ανεξάρτητα από την ακριβή ένταση της ανάκαμψης το 2021 και το 2022, καταγράφονται σήμερα μια σειρά από δεδομένα και τάσεις που ενέχουν τον κίνδυνο η επόμενη περίοδος να χαρακτηριστεί από ασύμμετρες και άνισες συνθήκες τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν:

·         Η επανεμφάνιση των «δίδυμων ελλειμμάτων» εξαιτίας της σημαντικής αύξησης του εμπορικού ελλείμματος και της αποσταθεροποίησης των δημοσιονομικών μεγεθών.

·         Ο αυξανόμενος δυισμός της εγχώριας επιχειρηματικής βάσης και οι εντεινόμενες αντιθέσεις μεταξύ: α) μεγάλων και μικρών/ατομικών επιχειρήσεων, β) μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκουν σε αναπτυσσόμενους κλάδους (ενέργεια, ψηφιακή οικονομία, υποδομές, υγεία) και σε πιο παραδοσιακούς κλάδους (εμπόριο, εστίαση, τουρισμός, πολιτισμός) και γ) μεταξύ των επιχειρήσεων με προνομιακή θέση στην ψηφιακή οικονομία και αυτών που αδυνατούν να συμμετάσχουν ικανοποιητικά σε αυτή

·         Η μη σύνδεση των μισθών με την εξέλιξη του πληθωρισμού (και την κερδοφορία συνολικότερα) που αναμένεται να πλήξει πρωτίστως τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, εξανεμίζοντας την πολύ μικρή αύξηση του κατώτατου μισθού που αποφασίστηκε για το 2022.

·         Η εξέλιξη των ανισοτήτων, καθώς παρά τη σταδιακή αποκλιμάκωσή τους την περίοδο 2015-19, αφενός παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα αφετέρου σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών (EU-SILC, 2021) διαπιστώνεται διακοπή στην πορεία αποκλιμάκωσής τους.