Εκτόνωση της κρίσης με πολύ παρασκήνιο

Προς εκτόνωση φαίνεται ότι βαίνει η κρίση που προκάλεσαν τα σχόλια του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την απέλαση των πρεσβευτών δέκα δυτικών κρατών από τη χώρα του. Οι πρεσβευτές, μεταξύ των οποίων εκείνοι των ΗΠΑ και της Γερμανίας, έστειλαν επιστολή ζητώντας την απελευθέρωση του επιχειρηματία Οσμάν Καβαλά, ο οποίος κρατείται εδώ και τέσσερα χρόνια, κίνηση την οποία ο Ερντογάν εξέλαβε ως «ανάμειξη στα εσωτερικά της Τουρκίας».

Το διπλωματικό παρασκήνιο ήταν έντονο μετά την απειλή Ερντογάν και χθες επήλθε εκτόνωση. Η αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα ανακοίνωσε στο Twitter ότι «οι ΗΠΑ συνεχίζουν να τηρούν το Αρθρο 41 της Συνθήκης της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις», εννοώντας ότι σέβονται τη διπλωματική συνθήκη περί μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας που φιλοξενεί τη διπλωματική τους αποστολή. Οι πρεσβείες του Καναδά, της Ολλανδίας και της Νέας Ζηλανδίας έστειλαν παρόμοια μηνύματα, ενώ οι πρεσβείες της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Δανίας και της Φινλανδίας έκαναν retweet την αμερικανική ανακοίνωση.

Σχεδόν αμέσως ο πρόεδρος Ερντογάν, καθώς εισερχόταν στο υπουργικό συμβούλιο όπου θα συζητούνταν η απέλαση των ξένων πρεσβευτών, «χαιρέτισε» τις ανακοινώσεις αυτές, τις οποίες το κρατικό πρακτορείο Anadolu χαρακτήρισε ως «ένα βήμα πίσω» για τις πρεσβείες αυτές. Λίγο αργότερα και ο ίδιος Ερντογάν δήλωσε ότι πιστεύει πως οι πρεσβευτές θα είναι πιο προσεκτικοί στο μέλλον και ότι κανείς δεν μπορεί να παραμείνει στη χώρα εάν δεν την σέβεται.

Η απειλή Ερντογάν για απέλαση των διπλωματών προκάλεσε πλήγμα στην οικονομία της Τουρκίας, με αναλυτές όπως ο Ντάνιελ Μος του Μπλούμπεργκ να σχολιάζουν ότι «είναι λες και η Τουρκία επιθυμεί μια οικονομική κρίση». Η απειλή απέλασης πρεσβευτών ισχυρών δυτικών χωρών μία ημέρα μετά την ακατανόητη και παράλογη, για πολλούς, μείωση των επιτοκίων παρά τον πληθωρισμό που καλπάζει, οδήγησε χθες το πρωί σε περαιτέρω κατάρρευση της λίρας, που έπεσε στο χαμηλότερο σημείο έναντι του δολαρίου. Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει το 24% της αξίας του από τις αρχές του χρόνου. Χθες το μεσημέρι, πάντως, όταν φάνηκε ότι η κρίση εκτονώνεται, η λίρα ανέκαμψε λίγο.

Υπάρχει μεγάλη αναστάτωση μεταξύ των επενδυτών οι οποίοι, γράφει η «Washington Post», παρακολουθούν με προσοχή την έκβαση της υπόθεσης. Η απέλαση των διπλωματών θα έφερνε την Τουρκία σε μία ακόμα πιο δεινή κατάσταση σε όλα τα πεδία. Ισως γι’ αυτό ο πρόεδρος Ερντογάν δεν υλοποίησε άμεσα την απειλή του, προκειμένου να υπάρχει χρόνος για διπλωματική εκτόνωση. Διότι τελικά και η απειλή αυτή αλλά και η μείωση των επιτοκίων πριν από λίγες ημέρες οδήγησαν στο ίδιο συμπέρασμα: διαβρώνεται όλο και περισσότερο η εμπιστοσύνη προς την ικανότητα της Τουρκίας να διαχειριστεί σχέσεις με κεφάλαια και συμμάχους.

Γιατί άραγε ο Ερντογάν να υπονομεύσει μόνος του την τουρκική λίρα, η οποία θεωρείται βαρόμετρο οικονομικής ευρωστίας; Ισως, λένε οι αναλυτές, να θέλει να τονίσει ή να προωθήσει την ιδέα ότι σκοτεινές δυνάμεις έχουν βάλει στο στόχαστρο την Τουρκία και εκείνος είναι ο μόνος που μπορεί να αντισταθεί. Γι’ αυτό και τα βάζει με χώρες που είναι σύμμαχοι της Αγκυρας στο ΝΑΤΟ και κράτη της ΕΕ, στην οποία ζητά να ενταχθεί η χώρα του.

Παρ’ όλα αυτά, ο τούρκος πρόεδρος συνεχίζει να παραβιάζει τους κανόνες του κράτους δικαίου. Ο Οσμάν Καβαλά, επιχειρηματίας και ακτιβιστής για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατηγορήθηκε το 2013 ότι υποκίνησε τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης και την ημέρα που αθωώθηκε στο δικαστήριο συνελήφθη και πάλι, αυτή τη φορά με την κατηγορία ότι συμμετείχε στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Εκτοτε παραμένει στη φυλακή, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την απελευθέρωσή του. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν την υπόθεσή του εμβληματική του πογκρόμ που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση Ερντογάν σε όσους διαφωνούν. Ο Καβαλά ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι πλέον δεν θα παρίσταται στη δίκη του, καθώς οι πρόσφατες δηλώσεις Ερντογάν ξεκαθαρίζουν πως δεν πρόκειται να έχει δίκαιη αντιμετώπιση.