COP26 – Τελευταία ευκαιρία για τη σωτηρία του πλανήτη

Οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί. Ακόμα και αν υλοποιούνταν στο ακέραιο οι δεσμεύσεις που έχουν λάβει έως σήμερα όλες οι κυβερνήσεις θα οδηγούμασταν σε αύξηση της θερμοκρασίας έως και 2,7 °C . Για αυτό, οι προσπάθειες πρέπει να ενταθούν ώστε να συγκρατηθεί η άνοδος του υδραργύρου στον 1,5°C και να περιοριστούν οι καταστροφικές συνέπειες για το παγκόσμιο κλίμα.

Ωστόσο, δεν φαίνεται ότι όλοι οι ηγέτες συμμερίζονται τις ίδιες φιλοδοξίες. Είναι γνωστό εδώ και μέρες ότι ο  πρόεδρος της Ρωσίας   Βλαντιμίρ Πούτιν   δεν θα παρευρεθεί στη Σκωτία, ούτε οι ηγέτες του Ιράν,  της Βραζιλίας, του Μεξικού και της Νοτίου Αφρικής. Όσο για τον  πρόεδρο  της Κίνας Σι Τζινπίνγκ πιθανώς θα αποστείλει κάποιο βίντεο ενώ ο νέος  πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Φούμιο Κασίντα, ίσως θα συμμετάσχει διαδικτυακά.

Πάντως, ο Έλληνας πρωθυπουργός – όπως και όλοι οι ευρωπαίοι ηγέτες –  θα ταξιδέψει στη Γλασκώβη τη Δευτέρα. Η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει την «πράσινη» μετάβαση και την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το 2030, με έμφαση στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις πρωτοβουλίες για «καθαρά» ενεργειακά νησιά,  όπως άλλωστε επισημάνθηκε στην πρόσφατη συνάντηση   στο Ριάντ του  Κυριάκου Μητσοτάκη με τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου των ΗΠΑ για το κλίμα Τζων Κέρι, ενόψει της συμμετοχής τους στην  COP26 στη Γλασκώβη.

Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκπροσωπήσει η πρόεδρός της κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν  ενώ ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος κ. Φρανς Τίμερμανς θα ηγηθεί της διαπραγματευτικής ομάδας της ΕΕ. Στην COP26 θα παραστεί επίσης και η Επίτροπος κ. Κάντρι Σίμσον.  Η Κομισιόν θα πιέσει όλες τις ανεπτυγμένες χώρες να αυξήσουν τη χρηματοδότησή τους για το κλίμα, ώστε να επιτύχουν να κινητοποιούν ετησίως συνολικά 100 δισ. δολάρια, προκειμένου να βοηθήσουν τις πλέον ευάλωτες χώρες και τα μικρά νησιωτικά κράτη, στις προσπάθειές τους για μετριασμό και προσαρμογή στα ακραία καιρικά φαινόμενα.  Παράλληλα,  θα τις παροτρύνει να υιοθετήσουν όπως και η Ευρώπη τη δέσμευση για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και μείωση των εκπομπών   κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030.

Σε θετικό κλίμα προσέρχονται στις διαπραγματεύσεις, έπειτα από αρκετά χρόνια, οι ΗΠΑ. Ο Τζον Κέρι   μιλώντας στο London School of Economics (LSE), τόνισε ότι όλες οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν. Σημείωσε ωστόσο ότι «η Μητέρα Φύση έχει μόνο ένα μέτρο για το πόσες εκπομπές υπάρχουν στην ατμόσφαιρά μας, δεν μετράει αν προέρχονται από τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία, το Μεξικό, τη Βραζιλία». Για την ώρα αποτελεί ζητούμενο ποια στάση θα κρατήσουν τελικά οι ΗΠΑ στην παροχή βοήθειας 100 δισ. δολαρίων ετησίως προς στις αναπτυσσόμενες χώρες.  Όσο για τη Ρωσία, ο υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας δήλωσε στο Reuters ότι η χώρα θα πιέσει για να αναγνωριστούν τα δάση, οι πυρηνικοί σταθμοί και η υδροηλεκτρική ενέργεια ως πράσινα projects.

Η Βρετανία, ως οικοδεσπότης της COP26,  σύμφωνα με προσχέδιο εγγράφου που δημοσιεύθηκε επίσης στο Reuters,  θα ζητήσει  από τις χώρες να συσπειρωθούν σε έναν παγκόσμιο στόχο μείωσης των εκπομπών από τις αερομεταφορές σε επίπεδα συμβατά με τη Συμφωνία του Παρισιού, στο πλαίσιο μιας νέας συμφωνίας που θα προκύψει από την COP26.  Η συγκεκριμένη πρόταση είναι μία από ένα σύνολο συμφωνιών που η Βρετανία θα προσπαθεί να επιτύχει στο πλαίσιο της συνόδου, αν και ακτιβιστές, εκπρόσωποι οργανώσεων και επιστημονικών φορέων επισημαίνουν ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δεσμευτικούς κανονισμούς και όχι    για εθελοντικούς στόχους.

Από την πλευρά του, ο Ανότε Τονγκ, πρώην πρόεδρος του Κιριμπάτι, μιλώντας εκ μέρους όλων των μικρών νησιωτικών παραδείσων που απειλούνται,  προειδοποιεί ότι χρειάζεται άμεση δράση, «δεν μπορούμε να περιμένουμε έως το 2050».  Το Κιριμπάτι είναι η μικρή νησιωτική χώρα του Ειρηνικού που από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας είχε προκαλέσει το διεθνές ενδιαφέρον καθώς ξεκίνησε να αγοράζει εκτάσεις σε γειτονικά της κράτη για να μεταφέρει τον πληθυσμό της καθώς κινδυνεύει να βουλιάξει εξαιτίας των συνεπειών της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Εν τω μεταξύ,  ο Πάπας Φραγκίσκος με μήνυμα του στο Radio 4 του BBC  κάλεσε τους ηγέτες να δώσουν «αποτελεσματικές απαντήσεις» για την κλιματική αλλαγή στο COP26 και να προσφέρουν  …στέρεα «ελπίδα» στις μελλοντικές γενιές.  Τους προέτρεψε  να   απαντήσουν με όραμα και ριζοσπαστικές αποφάσεις, ώστε να μην χαθούν και άλλες ευκαιρίες.  Σε εντελώς διαφορετικό τόνο, ο   ηθοποιός και πρώην κυβερνήτης της Καλιφόρνια Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ σε δηλώσεις του επίσης στο BBC  χαρακτήρισε ως «ανόητους ή ψεύτες» τους ηγέτες που ισχυρίζονται ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής βλάπτει την οικονομία. Όπως τόνισε, το οικονομικό success story της Καλιφόρνιας αποδεικνύει ότι ο περιορισμός των εκπομπών CO2 και η τόνωση του πλούτου συμβαδίζουν.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού (COP 21), 195 χώρες έχουν συμφωνήσει να υποβάλουν εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (ΕΚΣ), οι οποίες αντιπροσωπεύουν τους ατομικούς στόχους μείωσης των εκπομπών τους. Συλλογικά, οι ΕΚΣ θα πρέπει να συμβάλουν στη διατήρηση της μέσης μεταβολής της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C και όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον 1,5°C έως το τέλος του αιώνα. Η τελευταία  έκθεση της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC), η οποία δημοσιεύτηκε αυτόν τον μήνα, δείχνει ότι οι τρέχουσες ΕΚΣ δεν επιτυγχάνουν τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού, γεγονός που μας θέτει σε τροχιά για επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2,7°C, με εξαιρετικά επιβλαβείς επιπτώσεις που συνιστούν υπαρξιακή πρόκληση.

Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν δεσμευτεί να κινητοποιούν ετησίως συνολικά 100 δισ. δολάρια διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα έως το 2025, προκειμένου να βοηθήσουν τις πλέον ευάλωτες χώρες και τα μικρά νησιωτικά κράτη, ιδίως στις προσπάθειές τους για μετριασμό και προσαρμογή. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός, συνεισφέροντας πάνω από το ένα τέταρτο του στόχου, και η Πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε πρόσφατα πρόσθετο ποσό ύψους 4 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ έως το 2027. Ωστόσο, και άλλοι εταίροι πρέπει τώρα να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να καλύψουν το τρέχον έλλειμμα ύψους σχεδόν 20 δισ. δολαρίων. Η χρηματοδότηση για το κλίμα είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη των ευάλωτων κοινοτήτων ώστε αυτές να προστατευτούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να αναπτύξουν μια καθαρή οικονομία. Έξι έτη μετά την έγκριση της συμφωνίας του Παρισιού, η ΕΕ θα διαπραγματευθεί επίσης με άλλα μέρη στην COP26 για την οριστικοποίηση του εγχειριδίου κανόνων του Παρισιού σχετικά με τους κανόνες και τις διαδικασίες για την εφαρμογή της συμφωνίας.