Η Βοσνία στα πρόθυρα διάλυσης και νέας εμφύλιας σύρραξης

Ο επικεφαλής εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητας στη Βοσνία προειδοποιεί ότι η χώρα βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο διάσπασης και ότι υπάρχει μια «πολύ πραγματική» προοπτική επιστροφής στη σύγκρουση.

Σε μια έκθεση προς τον ΟΗΕ που αποκαλύπτει ο Guardian, ο Κρίστιαν Σμιτ, Υπατος Εκπρόσωπος για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αναφέρει ότι εάν οι Σέρβοι αυτονομιστές πραγματοποιήσουν την απειλή τους να ανασυστήσουν τον δικό τους στρατό, χωρίζοντας τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις στα δύο, θα πρέπει να αποσταλούν στη χώρα περισσότερα διεθνή ειρηνευτικά στρατεύματα, προκειμένου να αποτρέψουν τη διολίσθηση προς έναν νέο πόλεμο.

Οι προειδοποιήσεις Σμιτ

Στην πρώτη του έκθεση μετά την ανάληψη της θέσης τον Αύγουστο, ο Σμιτ, πρώην υπουργός της γερμανικής κυβέρνησης, προειδοποίησε ότι η Βοσνία αντιμετωπίζει «τη μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή της μεταπολεμικής περιόδου».

Ο Σερβοβόσνιος ηγέτης, Μίλοραντ Ντόντικ, απειλεί να αποχωρήσει από τους θεσμούς σε κρατικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού στρατού που δημιουργήθηκε με διεθνή βοήθεια πριν από αρκετά χρόνια, και να ανασυστήσει μια σερβική στρατιωτική δύναμη. Στις 14 Οκτωβρίου, ο Ντόντικ είπε ότι θα ανάγκαζε τον βοσνιακό στρατό να αποσυρθεί από τη Δημοκρατία Σέρπσκα (το σερβικό μισό της Βοσνίας) περικυκλώνοντας τους στρατώνες του και ότι εάν η Δύση προσπαθούσε να επέμβει στρατιωτικά, είχε «φίλους» που είχαν υποσχεθεί να υποστηρίξουν την σερβική υπόθεση, παραπέμποντας εμμέσως στη Σερβία και τη Ρωσία.

«Αντιτρομοκρατικές» ασκήσεις Σερβοβόσνιων

Η Σερβοβόσνια αστυνομία πραγματοποίησε «αντιτρομοκρατικές» ασκήσεις τον περασμένο μήνα στο όρος Jahorina, από όπου οι σερβικές δυνάμεις βομβάρδισαν το Σεράγεβο καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας του 1992-95.

«Αυτό ισοδυναμεί με απόσχιση χωρίς να το διακηρύττουν ανοιχτά», σημειώνει ο Σμιτ στην έκθεση που παραδόθηκε στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, την Παρασκευή. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ενέργειες του Ντόντικ «θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο την ειρήνη και τη σταθερότητα της χώρας και της περιοχής, αλλά –αν δεν απαντηθούν από τη διεθνή κοινότητα– θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάργηση της ίδιας της συμφωνίας [ειρηνευτικής του Ντέιτον]».

Ο Υπατος Εκπρόσωπος είπε ότι είναι πιθανό να υπάρξουν συγκρούσεις μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου της Βοσνίας και της σερβοβόσνιας αστυνομίας.

«Εάν η ένοπλη δύναμη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης χωριστεί σε δύο ή περισσότερους στρατούς, το επίπεδο της διεθνούς στρατιωτικής παρουσίας θα απαιτούσε επανεκτίμηση», προειδοποίησε ο Σμιντ.

«Η έλλειψη απάντησης στην τρέχουσα κατάσταση θα έθετε σε κίνδυνο τη [συμφωνία του Ντέιτον], ενώ η αστάθεια στη Β-Ε θα είχε ευρύτερες περιφερειακές επιπτώσεις», τόνισε και πρόσθεσε πως «οι προοπτικές για περαιτέρω διχασμό και σύγκρουση είναι πολύ πραγματικές».

Απειλές Μόσχας για βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας

Στη Βοσνία επί του παρόντος ειρηνευτικά καθήκοντα επιτελεί μια υπολειπόμενη δύναμη της ΕΕ (Eufor) 700 ατόμων.

Održana vježba EUFOR-a "Brzi odgovor 2021" 👇 pic.twitter.com/bCpQqZVxHp

— TV N1 Sarajevo (@N1infoSA) October 1, 2021

Το ΝΑΤΟ διατηρεί μια τυπική παρουσία έχοντας ως έδρα το Σεράγεβο. Η ετήσια εντολή και για τις δύο ειρηνευτικές αποστολές αναμένεται να ανανεωθεί αυτή την εβδομάδα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Ωστόσο η Ρωσία απείλησε να ασκήσει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας εν μέσω της συνεχιζόμενης διένεξης γύρω από τον διορισμό του Κρίστιαν Σμιτ στο αξίωμα του Ύπατου Εκπροσώπου στη Βοσνία, ώστε να μην επιτρέψει να δοθεί πράσινο φως του ΣΑ στην ανανέωση της εντολής της δύναμης σταθεροποίησης υπό ευρωπαϊκή ηγεσία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Ήταν προγραμματισμένο να διεξαχθεί ψηφοφορία για το ζήτημα αυτό στο κορυφαίο όργανο του ΟΗΕ σήμερα, αλλά αναβλήθηκε για αύριο Τετάρτη το απόγευμα.

Η εντολή της δύναμης σταθεροποίησης που είχε δοθεί από το 15μελές Συμβούλιο Ασφαλείας εκπνέει την Παρασκευή.

Η Ρωσία και δυτικά κράτη μέλη διαφωνούν το τελευταίο διάστημα για την πολιτική στη Βοσνία.

Πριν από μερικούς μήνες, η Μόσχα, σε συντονισμό με το Πεκίνο, προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να επιτύχει την κατάργηση του αξιώματος του Ύπατου Εκπροσώπου, που ανέλαβε ο κ. Σμιτ την 1η Αυγούστου, επιχειρηματολογώντας πως είναι αχρείαστο πλέον.

Όμως δυτικοί διπλωμάτες αντέτειναν πως το ΣΑ δεν έχει δικαιοδοσία για να αποφασίσει εάν θα συνεχίσει να υπάρχει η θέση του Ύπατου Εκπροσώπου.

Η ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον, με την οποία τερματίστηκε ο πόλεμος της Βοσνίας (1992-1995), προβλέπει ότι το Συμβούλιο για την Εφαρμογή της Ειρηνευτικής Διαδικασίας (ΣΕΕΔ) στο κράτος των Βαλκανίων είναι αυτό που ορίζει Ύπατο Εκπρόσωπο.