![Με αφορμή τη σειρά Maid – Οικιακή εργασία, φτώχεια και εκμετάλλευση](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2021/11/maid-104-unit-01500r-1633119375.jpg)
Η τηλεοπτική σειρά Maid προκάλεσε μεγάλη εντύπωση. Άλλωστε, είναι πολύ καλογυρισμένη, με εξαιρετικές ερμηνείες και μία επίμονη αποτύπωση μιας κοινωνικής συνθήκης που σφραγίζεται από τη φτώχεια και την ακραία επισφάλεια. Ένα είδος κοινωνικού ρεαλισμού, αρκετά ασυνήθιστου για μια αμερικανική βιομηχανία του θεάματος συνήθως επικεντρωμένη σε μια αρκετά πιο «φαντασιακή» μεταγραφή της πραγματικότητας.
Η υπόθεση της σειράς είναι χαρακτηριστική: μια νεαρή μητέρα προσπαθεί να ξεφύγει από μια κακοποιητική σχέση, αντιμετωπίζει τον γραφειοκρατικό παραλογισμό των όποιων συστημάτων πρόνοιας υπάρχουν και καταλήγει να εργάζεται ως οικιακή καθαρίστρια. Η σειρά αποτυπώνει με ξεχωριστή ευαισθησία αυτή τη διαδρομή, που εμπλέκεται με άλλες παράλληλες ιστορίες κακοποίησης, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα που συναντούν όσες βρίσκονται αντιμέτωπες με αυτό το «κατώτερο» αλλά και πολύ αναπτυγμένο τμήμα της αγοράς εργασίας.
Τα όρια μιας οπτικής
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, όπως εύστοχα παρατηρεί η Σόφι Λιούις, σε πρόσφατο άρθρο της στην εξαιρετική ιστοσελίδα Boston Review (bostonreview.net), η σειρά, όπως και το βιβλίο πάνω στο οποίο στηρίζεται (Maid: Hard Work, Low Pay and Mother’s Will to Survive γραμμένο από την Στέφανι Λαντ, η οποία περιγράφει σε αυτό τη δική της εμπειρία), δεν πηγαίνει πέρα από την αντίληψη ότι αυτό που χρειάζεται σε περιπτώσεις όπως της ηρωίδας είναι να υπάρξουν οι κρίσιμες ευκαιρίες που θα της επιτρέψουν να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της ανέχειας.
Αντίθετα, η Λιούις υπενθυμίζει μια συγκεκριμένη ριζοσπαστική φεμινιστική παράδοση, συνδεδεμένη με ονόματα όπως η Σέλμα Τζέιμς, η Σίλβια Φεντερίτσι και η Μαριαρόζα Ντάλα Κόσtα που προβάλλοντας το αίτημα «μισθός για την οικιακή εργασία», υπογράμμιζαν ότι αυτό που συνήθως περιγράφουμε ως φροντίδα ή ακόμη και «αγάπη» είναι μια μορφή απλήρωτης εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι και η οικιακή εργασία που προσφέρουν οι καθαρίστριες όπως η ηρωίδα στη σειρά, αντίστοιχα είναι μια μορφή εργασίας που υπόκειται σε μια εκμεταλλευτική συνθήκη και δεν είναι κάποια μορφή «φροντίδας».
Η φτώχεια ως συνθήκη εκμετάλλευσης
Θεωρώ ότι η παρατήρηση αυτή έχει ευρύτερη σημασία. Από τη μια, μας υπενθυμίζει ότι αυτό που συχνά συζητάμε ως φτώχεια ή ως κοινωνική περιθωριοποίηση δεν αναφέρεται απλώς στο ότι κάποιες ή κάποιοι αποτυγχάνουν να κάνουν κάτι καλύτερο (ή δεν τους προσφέρεται η δυνατότητα και η «ευκαιρία»), αλλά συνιστά μια συνθήκη εκμετάλλευσης που με τη σειρά επιτρέπει τη μείωση του κόστους κοινωνικής αναπαραγωγής. Από την άλλη, ότι αυτό συχνά επικαθορίζεται από τον τρόπο που όλα αυτά συνδέονται με έμφυλους ρόλους.
Αυτή η διάσταση μας επιτρέπει να στοχαστούμε καλύτερα τα προβλήματα που συνήθως αποκαλούμε φτώχεια ή κοινωνική περιθωριοποίηση, καθώς στην πραγματικότητα εκπροσωπούν μια πιο «συστημική» διάσταση των σύγχρονων κοινωνικών. Είτε μιλάμε για την αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης, είτε ακόμη για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που καλύπτουν τα κενά ενός κοινωνικού κράτους που ποτέ δεν ήταν «καθολικό» και τώρα βρίσκεται σε διαρκή υποχώρηση, αυτού του είδους η κακοπληρωμένη, εξαιρετικά επισφαλής, και σε πολύ αντίξοες συνθήκες γυναικεία εργασία γίνεται παράμετρος της μείωσης του συνολικού κόστους αναπαραγωγής, προληπτική αντιμετώπιση τυχόν αύξησης των κοινωνικών εισφορών σε βάρος της εργοδοσίας αλλά και καθεαυτή πεδίο επένδυσης, από μικρές επιχειρήσεις (όπως αυτή που απασχολεί την ηρωίδα στη σειρά) έως τις πολυεθνικές του κλάδου της καθαριότητας.
Πέραν των ευκαιριών
Αυτό με τη σειρά του υποδηλώνει ότι η έξοδος από αυτή τη συνθήκη δεν είναι απλώς μια υπόθεση «ευκαιριών» που θα επιτρέψουν σε γυναίκες όπως η ηρωίδα να ξεφύγουν από μια συνθήκη ανέχειας, αλλά πολύ περισσότερο μια συνολικότερη αναμέτρηση με τους όρους που διαμορφώνεται η σύγχρονη εκμεταλλευτική συνθήκη, αλλά και η διεκδίκηση μιας άλλης αντιμετώπισης των εργασιακών απαιτήσεων της κοινωνικής αναπαραγωγής, εντός και εκτός νοικοκυριού, με όρους που να αποφεύγουν τόσο την απλήρωτη «οικιακή εργασία» όσο και την υποκατάστασή της από μορφές επισφαλούς και κακοπληρωμένης «φροντίδας».
Όμως, αυτό θα σήμαινε και την αμφισβήτηση ενός ολόκληρου «καθεστώτος συσσώρευσης» που την ίδια ώρα που υμνεί την εξειδικευμένη και υψηλών προσόντων εργασία, την εφευρετικότητα και την καινοτόμα επιχειρηματικότητα, στηρίζεται, παράλληλα, σε ένα ευρύτερο φάσμα από μορφές εργασίας που συμπυκνώνουν την ακραία «ελαστικότητα» με την υπερεκμετάλλευση και τη συνειδητή αξιοποίηση της φτώχειας ως «μείωση του κόστους εργασίας» σε ένα ευρύ φάσμα χώρων από την εστίαση και το εμπόριο έως φυσικά την καθαριότητα κτιρίων και την οικιακή φροντίδα.
Μια τέτοια αμφισβήτηση θα σήμαινε και την προσπάθεια να στοχαστούμε μια διαφορετική κοινωνική οργάνωση που δεν θα περιορίζεται απλώς στην αξιοπρεπή αμοιβή της οικιακής εργασίας, αλλά και θα στοχάζεται την κοινωνική αναπαραγωγή πέραν των έμφυλων ρόλων και πέραν του δίπολου ανάμεσα στην απλήρωτη και την κακοπληρωμένη εργασία.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι έχουμε να κάνουμε με ένα ζήτημα που υπερβαίνει την απλή δυνατότητα ευκαιριών, όπως αυτή που προσφέρεται προς το τέλος στην ηρωίδα της σειράς, αλλά πολύ περισσότερο με το ερώτημα εάν θα συνεχίσουμε να αποδεχόμαστε ως φυσιολογική πλευρά της καθημερινότητας αυτού του είδους τη συστημική εκμετάλλευση ή θα τη δούμε ως μια πρόκληση για ουσιώδη κοινωνικό μετασχηματισμό.
![ot.gr](/wp-content/themes/whsk_otgr/common/imgs/fav.ico/favicon-32x32.png)
![ot.gr](/wp-content/themes/whsk_otgr/common/imgs/fav.ico/favicon-32x32.png)
Latest News
![Εξαγορά Wiz από Google: Άλλος ένας καρπός του κλάδου στρατιωτικών πληροφοριών του Ισραήλ](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/Israel-Unit-8200-600x400.jpg)
Εξαγορά Wiz από Google: Άλλος ένας καρπός του κλάδου στρατιωτικών πληροφοριών του Ισραήλ
Μια επίλεκτη μονάδα στρατιωτικών πληροφοριών αποδεικνύει την αξία της για την τεχνολογική οικονομία μιας ολόκληρης χώρας
![Εργασία: Γιατί οι εργαζόμενοι ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2023/08/agenda-2292353_1280-600x400.jpg)
Coffee badging: Η νέα τάση στην εργασία μετά την «σιωπηρή παραίτηση»
Περισσότεροι από τους μισούς , το 58%, των υβριδικών υπαλλήλων παραδέχθηκαν ότι έκαναν check-in στο γραφείο και στη συνέχεια έκαναν αμέσως check out
![Amazon – Βρετανία: Οι εργαζόμενοι σε αποθήκη της αρνήθηκαν σε συνδικάτο να τους εκπροσωπεί](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/AMAZON-gmb-600x450.jpg)
Νίκη της Amazon κατά συνδικάτου στη Βρετανία - Καταγγελίες για εργοδοτική τρομοκρατία
Οι εργαζόμενοι σε αποθήκη της Amazon, στη Βρετανία, καταψήφισαν οριακά μια πρόταση για συνδικαλιστική εκπροσώπηση
![Βρετανία: Ποιοι φραγμοί της ΕΕ μπορούν να αρθούν – Τι είπε ο νέος υπουργός Εμπορίου](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/Jonathan-Reynolds-600x358.jpeg)
Κάποιοι φραγμοί της ΕΕ μπορούν να αρθούν - Τι είπε ο νέος Βρετανός υπουργός Εμπορίου
Υπάρχει «χώρος» για μια συμφωνία - Τι θα γίνει με τις συνομιλίες με Ινδία, Καναδά και ΗΠΑ
![Εκλογές ΗΠΑ: Θα φέρουν οι δισεκατομμυριούχοι τον Τραμπ στην εξουσία;](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/06/ot_baiden_mausk_trump-600x352.png)
Αλλαγή σκηνικού στις εκλογές των ΗΠΑ - Οι δισεκατομμυριούχοι, ο Τραμπ και η εξουσία
Ποιοι στηρίζουν τον ρεπουμπλικανό υποψήφιο και τι περιμένουν από την ενδεχόμενη εκλογή του
![Richemont: Ανεβοκατεβαίνουν οι πωλήσεις – Τι συνέβη με την Cartier](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/richemont-600x480.jpg)
Ανεβοκατεβαίνουν οι πωλήσεις - Τι συνέβη με τον όμιλο Richemont και την Cartier
Ο όμιλος ενίσχυσε τις ανησυχίες για μείωση εσόδων στην Κίνα, όπου οι καταναλωτές της μεσαίας τάξης έχουν περικόψει τις δαπάνες για ακριβές αγορές
![Alpha Bank: Τι χρειάζεται η Ευρώπη για πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό και άμυνα](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2023/12/eurogreen-600x357.jpeg)
Τι χρειάζεται η Ευρώπη για πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό και άμυνα
Τι δείχνει η ανάλυση της Alpha Bank
![Ντόναλντ Τραμπ: Πώς η απόπειρα δολοφονίας του, «απογείωσε» μια κινεζική μετοχή](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/ot_trump_attempt-600x352.png)
H απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ, «απογείωσε» μια κινεζική μετοχή
Εταιρεία λογισμικού είδε την τιμή της μετοχής της να εκτινάσσεται κατά 10% υψηλότερα στο Χρηματιστήριο του Σέντσεν
![Adidas: Στα δικαστήρια για τις… ρίγες – Ποια μάρκα κατηγορεί για παραβίαση του εμπορικού σήματος](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/2024-07-16T162228Z_439248810_RC2HI7ABQ99W_RTRMADP_3_ADIDAS-RESULTS-600x400.jpg)
Στα δικαστήρια για τις... ρίγες η Adidas - Ποια μάρκα κατηγορεί για παραβίαση του εμπορικού σήματος
Η Adidas βρίσκεται σε μακρά δικαστική διαμάχη με την μάρκα πολυτελείας Thom Brown για τα σχέδιά της
![Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Θα συνεχίζει να βρίσκεται στο τιμόνι της Κομισιόν; Οι εκτιμήσεις για την ψηφοφορία](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2024/07/2024-04-21T174108Z_1473646502_RC25B7AOFC0V_RTRMADP_5_UKRAINE-CRISIS-GERMANY-SCHOLZ-600x401.jpg)
Με ερωτηματικά η ψηφοφορία για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Η ψηφοφορία για την επανεκλογή ή όχι της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν είναι στην κόψη του ξυραφιού