
Η τηλεοπτική σειρά Maid προκάλεσε μεγάλη εντύπωση. Άλλωστε, είναι πολύ καλογυρισμένη, με εξαιρετικές ερμηνείες και μία επίμονη αποτύπωση μιας κοινωνικής συνθήκης που σφραγίζεται από τη φτώχεια και την ακραία επισφάλεια. Ένα είδος κοινωνικού ρεαλισμού, αρκετά ασυνήθιστου για μια αμερικανική βιομηχανία του θεάματος συνήθως επικεντρωμένη σε μια αρκετά πιο «φαντασιακή» μεταγραφή της πραγματικότητας.
Η υπόθεση της σειράς είναι χαρακτηριστική: μια νεαρή μητέρα προσπαθεί να ξεφύγει από μια κακοποιητική σχέση, αντιμετωπίζει τον γραφειοκρατικό παραλογισμό των όποιων συστημάτων πρόνοιας υπάρχουν και καταλήγει να εργάζεται ως οικιακή καθαρίστρια. Η σειρά αποτυπώνει με ξεχωριστή ευαισθησία αυτή τη διαδρομή, που εμπλέκεται με άλλες παράλληλες ιστορίες κακοποίησης, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα που συναντούν όσες βρίσκονται αντιμέτωπες με αυτό το «κατώτερο» αλλά και πολύ αναπτυγμένο τμήμα της αγοράς εργασίας.
Τα όρια μιας οπτικής
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, όπως εύστοχα παρατηρεί η Σόφι Λιούις, σε πρόσφατο άρθρο της στην εξαιρετική ιστοσελίδα Boston Review (bostonreview.net), η σειρά, όπως και το βιβλίο πάνω στο οποίο στηρίζεται (Maid: Hard Work, Low Pay and Mother’s Will to Survive γραμμένο από την Στέφανι Λαντ, η οποία περιγράφει σε αυτό τη δική της εμπειρία), δεν πηγαίνει πέρα από την αντίληψη ότι αυτό που χρειάζεται σε περιπτώσεις όπως της ηρωίδας είναι να υπάρξουν οι κρίσιμες ευκαιρίες που θα της επιτρέψουν να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της ανέχειας.
Αντίθετα, η Λιούις υπενθυμίζει μια συγκεκριμένη ριζοσπαστική φεμινιστική παράδοση, συνδεδεμένη με ονόματα όπως η Σέλμα Τζέιμς, η Σίλβια Φεντερίτσι και η Μαριαρόζα Ντάλα Κόσtα που προβάλλοντας το αίτημα «μισθός για την οικιακή εργασία», υπογράμμιζαν ότι αυτό που συνήθως περιγράφουμε ως φροντίδα ή ακόμη και «αγάπη» είναι μια μορφή απλήρωτης εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι και η οικιακή εργασία που προσφέρουν οι καθαρίστριες όπως η ηρωίδα στη σειρά, αντίστοιχα είναι μια μορφή εργασίας που υπόκειται σε μια εκμεταλλευτική συνθήκη και δεν είναι κάποια μορφή «φροντίδας».
Η φτώχεια ως συνθήκη εκμετάλλευσης
Θεωρώ ότι η παρατήρηση αυτή έχει ευρύτερη σημασία. Από τη μια, μας υπενθυμίζει ότι αυτό που συχνά συζητάμε ως φτώχεια ή ως κοινωνική περιθωριοποίηση δεν αναφέρεται απλώς στο ότι κάποιες ή κάποιοι αποτυγχάνουν να κάνουν κάτι καλύτερο (ή δεν τους προσφέρεται η δυνατότητα και η «ευκαιρία»), αλλά συνιστά μια συνθήκη εκμετάλλευσης που με τη σειρά επιτρέπει τη μείωση του κόστους κοινωνικής αναπαραγωγής. Από την άλλη, ότι αυτό συχνά επικαθορίζεται από τον τρόπο που όλα αυτά συνδέονται με έμφυλους ρόλους.
Αυτή η διάσταση μας επιτρέπει να στοχαστούμε καλύτερα τα προβλήματα που συνήθως αποκαλούμε φτώχεια ή κοινωνική περιθωριοποίηση, καθώς στην πραγματικότητα εκπροσωπούν μια πιο «συστημική» διάσταση των σύγχρονων κοινωνικών. Είτε μιλάμε για την αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης, είτε ακόμη για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που καλύπτουν τα κενά ενός κοινωνικού κράτους που ποτέ δεν ήταν «καθολικό» και τώρα βρίσκεται σε διαρκή υποχώρηση, αυτού του είδους η κακοπληρωμένη, εξαιρετικά επισφαλής, και σε πολύ αντίξοες συνθήκες γυναικεία εργασία γίνεται παράμετρος της μείωσης του συνολικού κόστους αναπαραγωγής, προληπτική αντιμετώπιση τυχόν αύξησης των κοινωνικών εισφορών σε βάρος της εργοδοσίας αλλά και καθεαυτή πεδίο επένδυσης, από μικρές επιχειρήσεις (όπως αυτή που απασχολεί την ηρωίδα στη σειρά) έως τις πολυεθνικές του κλάδου της καθαριότητας.

Πέραν των ευκαιριών
Αυτό με τη σειρά του υποδηλώνει ότι η έξοδος από αυτή τη συνθήκη δεν είναι απλώς μια υπόθεση «ευκαιριών» που θα επιτρέψουν σε γυναίκες όπως η ηρωίδα να ξεφύγουν από μια συνθήκη ανέχειας, αλλά πολύ περισσότερο μια συνολικότερη αναμέτρηση με τους όρους που διαμορφώνεται η σύγχρονη εκμεταλλευτική συνθήκη, αλλά και η διεκδίκηση μιας άλλης αντιμετώπισης των εργασιακών απαιτήσεων της κοινωνικής αναπαραγωγής, εντός και εκτός νοικοκυριού, με όρους που να αποφεύγουν τόσο την απλήρωτη «οικιακή εργασία» όσο και την υποκατάστασή της από μορφές επισφαλούς και κακοπληρωμένης «φροντίδας».
Όμως, αυτό θα σήμαινε και την αμφισβήτηση ενός ολόκληρου «καθεστώτος συσσώρευσης» που την ίδια ώρα που υμνεί την εξειδικευμένη και υψηλών προσόντων εργασία, την εφευρετικότητα και την καινοτόμα επιχειρηματικότητα, στηρίζεται, παράλληλα, σε ένα ευρύτερο φάσμα από μορφές εργασίας που συμπυκνώνουν την ακραία «ελαστικότητα» με την υπερεκμετάλλευση και τη συνειδητή αξιοποίηση της φτώχειας ως «μείωση του κόστους εργασίας» σε ένα ευρύ φάσμα χώρων από την εστίαση και το εμπόριο έως φυσικά την καθαριότητα κτιρίων και την οικιακή φροντίδα.
Μια τέτοια αμφισβήτηση θα σήμαινε και την προσπάθεια να στοχαστούμε μια διαφορετική κοινωνική οργάνωση που δεν θα περιορίζεται απλώς στην αξιοπρεπή αμοιβή της οικιακής εργασίας, αλλά και θα στοχάζεται την κοινωνική αναπαραγωγή πέραν των έμφυλων ρόλων και πέραν του δίπολου ανάμεσα στην απλήρωτη και την κακοπληρωμένη εργασία.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι έχουμε να κάνουμε με ένα ζήτημα που υπερβαίνει την απλή δυνατότητα ευκαιριών, όπως αυτή που προσφέρεται προς το τέλος στην ηρωίδα της σειράς, αλλά πολύ περισσότερο με το ερώτημα εάν θα συνεχίσουμε να αποδεχόμαστε ως φυσιολογική πλευρά της καθημερινότητας αυτού του είδους τη συστημική εκμετάλλευση ή θα τη δούμε ως μια πρόκληση για ουσιώδη κοινωνικό μετασχηματισμό.


Latest News

Πλούσιους νέους Αμερικανούς αναζητά η Μποτσουάνα για τα διαμάντια της
Για να πουλήσει διαμάντια, η Μποτσουάνα αξιοποιεί τα κοινωνικά δίκτυα οπως το Instagram και το TikTok

Η Ευρώπη αναζητά νέες διαστημικές συνεργασίες στην ταραχώδη εποχή Τραμπ
Η Ευρώπη θέλει να τονώσει την άμυνα της και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην άμυνα

Γιατί η Ευρώπη υστερεί στη δημιουργία υπερπλουσίων
Οι σημαντικές εμπορικές πρωτεύουσες στην Ευρώπη και οι επικερδείς τους βιομηχανίες, έδιναν την ευκαιρία για δημιουργία πλούτου αλλά τα «παλιά, καλά χρόνια» έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Πυρηνική ενέργεια: Amazon, Google και Meta υποστηρίζουν τον τριπλασιασμό της έως το 2050
Οι τεχνολογικοί γίγαντες ακολουθούν τις τράπεζες ζητώντας νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με πυρηνική ενέργεια για την κάλυψη των αυξανόμενων ενεργειακών απαιτήσεων και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής

Τα αφεντικά των Blackstone και Goldman Sachs βλέπουν με καλό μάτι τις πολιτικές Τραμπ
Δύο φωνές που εκπροσωπούν την αφρόκρεμα των CEO στις ΗΠΑ εκθειάζουν τις πολιτικές Τραμπ

LNG: Πως ο υγρός «χρυσός» αναβάθμισε τις ΗΠΑ [γράφημα]
Για τις ΗΠΑ η εξόρυξη LNG είναι το ιερό δισκοπότηρο - Που ποντάρει ο Τραμπ
![Γροιλανδία: Ο ορυκτός πλούτος του νησιού που θέλει διακαώς ο Τραμπ [γράφημα]](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2025/01/greenland1-600x400.jpg)
Τι κρύβει το υπέδαφος της Γροιλανδίας; [γράφημα]
Η Γροιλανδία, είναι πλούσια σε σπάνιες γαίες αλλά τα αποθέματα που μπορούν να ανακτηθούν φτάνουν το 1,5 εκατ. τόνους

Συναγερμός για τον «τυφώνα» Τραμπ - Τα σχέδια για να σωθεί εμπόριο 1,4 τρισ. δολ.
Οι δασμοί Τραμπ έχει προκαλέσουν αναστάτωση στα επιτελεία των επιχειρήσεων που προσπαθούν να καταστρώσουν σχέδια για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις τους

Το αστρονομικό ποσό που έχασαν οι Αμερικανοί από επενδυτικές απάτες το 2024
Οι επενδυτικές απάτες περιλαμβάνουν γενικά ισχυρισμούς ότι ένας καταναλωτής θα έχει μεγάλες αποδόσεις επενδύοντας σε ένα νέο σύστημα κερδοφορίας

Το φλερτ της Κίνας με τους ξένους CEOs και η συνάντηση με τον Σι Τζινπίνγκ
Η Κίνα θέλει να φέρει πίσω μεγάλες ξένες επενδύσεις μετά από ένα κύμα φυγής