Η προειδοποίηση της πανδημίας

Project Syndicate

Οι επιδημιολόγοι μάς λένε ότι ο Covid-19 δεν ήταν «μαύρος κύκνος». Στη ζωή μας θα υπάρχουν πανδημίες εξίσου ή ακόμα και περισσότερο έντονες. Και όταν φθάσει η επόμενη, η Κίνα, η Σιγκαπούρη και ίσως το Βιετνάμ θα είναι καλύτερα προετοιμασμένες επειδή πήραν το μάθημα από αυτή την τρομερή εμπειρία. Οι υπόλοιπες, μεταξύ των οποίων και οι χώρες του G20, θα είναι εξίσου ευάλωτες όσο ήταν και στον Covid-19.

Μα πώς γίνεται; Αλλωστε ο κόσμος ακόμα δεν παλεύει να αντιμετωπίσει τη χειρότερη πανδημία του αιώνα, η οποία έχει στοιχίσει μέχρι στιγμής τη ζωή σε πέντε εκατομμύρια άτομα και έχει αναγκάσει τις κυβερνήσεις να ξοδέψουν περισσότερα από 17 τρισεκατομμύρια δολάρια για να αντιμετωπίσουν την οικονομική ζημιά; Δεν έχουν ζητήσει οι ηγέτες των χωρών από τους ειδικούς να βρουν τι πήγε τόσο λάθος και πώς μπορεί να βελτιωθεί;

Οι ειδικοί έχουν μελετήσει το θέμα και λίγο – πολύ λένε τα ίδια. Ο κόσμος δεν ξοδεύει αρκετά για να παρακολουθούνται τα ξεσπάσματα λοιμωδών νόσων, παρά την πιθανότητα να εξελιχθούν σε πανδημίες. Υπάρχει έλλειψη στρατηγικών αποθεμάτων σε ιατρικές προστατευτικές στολές και οξυγόνο, ενώ είναι περιορισμένη και η παραγωγή εμβολίων. Οι διεθνείς υπηρεσίες οι οποίες είναι υπεύθυνες για την παγκόσμια υγειονομική ασφάλεια δεν διαθέτουν την εντολή και τις εξουσίες αλλά ούτε και την απαραίτητη χρηματοδότηση. Με λίγα λόγια, κανείς δεν βρίσκεται στο τιμόνι της προσπάθειας αντιμετώπισης της πανδημίας και κανείς δεν φέρει την ευθύνη για την πορεία της.

Το να ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε είναι το ίδιο με το να το πράξουμε. Δείχνουμε ανίκανοι να συντονίσουμε παγκοσμίως τις δράσεις ώστε να ληφθούν οι απαραίτητες αποφάσεις για την πανδημία. Αντίθετα, εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις δείχνουν να λαμβάνουν ημίμετρα – το G20, ο ΟΗΕ και η Παγκόσμια Συνέλευση για την Υγεία στη Γενεύη προσπαθούν να βρουν φτηνές λύσεις.

Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε αυτή την προσέγγιση. Εάν οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να πληρώσουν το κόστος διατήρησης ενός στρατηγικού αποθέματος πετρελαίου με προμήθεια τριών μηνών, τότε σίγουρα αξίζει να έχουν ένα στρατηγικό απόθεμα εγκαταστάσεων παραγωγής για εμβόλια. Ομοίως, μόνο ο αμερικανικός στρατός ξοδεύει πάνω από 5 δισ. δολάρια ετησίως για να διατηρήσει 189.800 εφεδρικούς στρατιώτες, παρόλο που ελπίζει να μη χρειαστεί ποτέ να τους χρησιμοποιήσει. Δεν θα ήταν καλή συμφωνία για τον κόσμο να ξοδεύει 15 δισ. δολάρια ετησίως για την πρόληψη πανδημιών, προκειμένου να αποφύγει να ξοδέψει δεκάδες τρισεκατομμύρια προκειμένου να ανταποκριθεί σε μία;

Φυσικά και θα ήταν. Τι εμποδίζει, λοιπόν, τον κόσμο να κάνει ό,τι χρειάζεται για να αποτραπεί μια άλλη καταστροφή τύπου Covid-19; Τα περισσότερα πολιτικά συστήματα διατηρούν για λίγο την προσοχή τους στο θέμα. Πλέον πολιτικοί και ψηφοφόροι συμπεριφέρονται σαν να έχουν τελειώσει με τις πανδημίες και τώρα θέλουν να επικεντρωθούν σε άλλα θέματα.

Μετά τις άνευ προηγουμένου δημόσιες δαπάνες των τελευταίων 18 μηνών, οι υπουργοί Οικονομικών βρίσκονται υπό πίεση για περικοπές. Επίσης υπάρχει γραφειοκρατική αντίσταση όταν εκφράζεται η διάθεση αναδιαμόρφωσης των οργανισμών ώστε να εισαχθούν νέοι μηχανισμοί για την προσαρμογή στα νέα δεδομένα.

Αρα, μήπως μιλάμε για μια χαμένη υπόθεση; Μετά την προειδοποίηση του Covid-19, η επόμενη πανδημία θα μας πιάσει ξανά στον ύπνο; Δεν το πιστεύω, αλλά μόνο εάν οι αρχηγοί κυβερνήσεων του G20 αναγνωρίσουν ότι οι πανδημίες αποτελούν εθνική και παγκόσμια απειλή για την ασφάλεια και δαπανήσουν κάποιο πολιτικό κεφάλαιο για να μετατοπίσουν τον διεθνή μηχανισμό υγείας – ασφάλειας από την τρέχουσα ισορροπία. Οι τολμηρές αλλαγές που χρειάζεται ο κόσμος δεν θα συμβούν εάν οι παγκόσμιοι πολιτικοί ηγέτες δεν δημιουργήσουν ένα όραμα.

Ο Μασούντ Αχμέντ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, είναι πρόεδρος του Κέντρου Παγκόσμιας Ανάπτυξης