Γιατί σαρώνει το 4ο κύμα του κορωνοϊού;

Περισσότερα από 110.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα μετρά η χώρα μας από την 1η Οκτωβρίου έως και το Σάββατο! Μόνον τις τρεις πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου – όταν καταρρίφθηκε κάθε άλλο αρνητικό προηγούμενο – «στοιβάχτηκαν» 18.472 νέες λοιμώξεις. Τον μήνα που μας πέρασε και την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου οι θάνατοι ξεπέρασαν τους 1.300 και οι διασωληνωμένοι ασθενείς είναι σταθερά πάνω από 400, με αυξητικές τάσεις.

Οι «σκληροί δείκτες» σκοτεινιάζουν τον φετινό χειμώνα, παρά τις αρχικές ελπίδες ότι όσο θα πλησιάζαμε προς το τέλος του 2021 η πανδημία θα συρρικνωνόταν. Η σύγκριση με την 4η Νοεμβρίου του 2020, όταν το δεύτερο κύμα σκόρπιζε αγωνία, είναι αποκαρδιωτική: Τότε τα επιβεβαιωμένα κρούσματα δεν ξεπερνούσαν τα 2.646, ενώ την ίδια ημέρα οι θάνατοι που είχαν καταγραφεί ήταν μόλις 18 και οι διασωληνωμένοι 179.

Λίγες εβδομάδες μετά, έμελλε να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα (σχεδόν) στα βουβά, με καθημερινά διψήφιο ακόμη και τριψήφιο αριθμό νεκρών, ελπίζοντας στο εμβόλιο. Φέτος και ενώ η πανδημία καλπάζει, το ερώτημα που πλανάται είναι γιατί το τέταρτο κύμα εξελίσσεται ως το πλέον σαρωτικό;

Τείχος ανοσίας

«Δεν περιμέναμε αυτήν την έκρηξη γιατί πιστεύαμε πως η εμβολιαστική κάλυψη θα είχε αγγίξει το 70-75%. Σήμερα, 3,5 εκατομμύρια Ελληνες (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών) είναι ανεμβολίαστοι. Ο πληθυσμός αυτός λειτουργεί ως δεξαμενή που θρέφει τον ιό με αποτέλεσμα να μολύνονται και οι εμβολιασμένοι. Και δυστυχώς, οι ανεμβολίαστοι δίνουν πολλές νοσηλείες, διασωληνώσεις και θανάτους», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Τζανάκης.

Τι θα είχε συμβεί εάν είχε επιτευχθεί ένα υψηλότερο τείχος ανοσίας; Θα καταγραφόταν μόλις το 5-10% των ημερήσιων θανάτων (κατά κανόνα θα ήταν μονοψήφιος ο αριθμός), οι νέες λοιμώξεις θα άγγιζαν οριακά τις 1.000 και οι διασωληνωμένοι δεν θα ήταν περισσότεροι από 60-70.

Ως «στρατιώτης» της επιστήμης επιμένει πως θα έπρεπε το εμβόλιο να είναι… μονόδρομος για την έξοδο από την πανδημία. Ομως, με απαραίτητη την προϋπόθεση το «τείχος ανοσίας» να αγγίξει το 80-85%, καταλήγει – με εμφανή απογοήτευση – πως αυτό θα επιτευχθεί με εκατοντάδες χιλιάδες μολύνσεις που θα διαταράσσουν τους «σκληρούς δείκτες». Και ελπίζει έως τότε, η πανδημία να είναι διαχειρίσιμη, καθώς το 63% των Ελλήνων που έχουν εμβολιαστεί έχουν δημιουργήσει (όπως αποδεικνύεται καθημερινά) μια ανθρώπινη αλυσίδα που προστατεύει το ΕΣΥ. Είναι αναμφίβολο πως με περισσότερα από 6.000 κρούσματα ημερησίως τα νοσοκομεία πέρσι τέτοια εποχή θα είχαν λυγίσει.

Παρ’ όλα αυτά, ήδη από τα μέσα του καλοκαιριού η μετάλλαξη Δέλτα αποδείκνυε την ικανότητά της να σηκώνει… φουρτούνες κόντρα στον (τότε) καλό καιρό, παρότι οι υψηλές θερμοκρασίες θα έπρεπε να είναι το αντίδοτο στη μανία της.

«Τα ανοίξαμε όλα επενδύοντας σχεδόν αποκλειστικά στο θέμα του εμβολιασμού. Θεωρώ ότι από όλες τις φάσεις της πανδημίας λειτουργήσαμε με μεγαλύτερη σωφροσύνη τον περασμένο Απρίλιο. Ηδη από τα τέλη Μαρτίου υιοθετήσαμε το εργαλείο των self test, καινοτομώντας ως χώρα. Παρά τις αντιδράσεις σχετικά με την αξιοπιστία τους, αποδείχτηκε ότι συνέβαλαν στην αποκλιμάκωση. Παράλληλα, οι δραστηριότητες άνοιξαν σταδιακά ενώ ήδη έτρεχε το εμβολιαστικό πρόγραμμα», σημειώνει ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ και Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής στην Πανεπιστημιακή Σχολή Προηγμένων Σπουδών της Παβία (Ιταλία) Δημοσθένης Σαρηγιάννης.

Συνεπακόλουθα, το ιδανικό μοντέλο θα ήταν «ένας συνδυασμός μέτρων. Με προπύργιο τα εμβόλια, θα έπρεπε να διατηρήσουμε πολλαπλές γραμμές άμυνας, καθώς κάθε μέτρο βοηθάει σημαντικά και συμβάλει στη συνολική προσπάθεια». Πώς μεταφράζεται αυτό; «Προφανώς η νυχτερινή ζωή δεν βοηθάει – ιδίως στις επιβαρυμένες περιοχές», είναι ένα από τα παραδείγματα που παραθέτει ο καθηγητής.

Αναφέρεται, επίσης, στα πανεπιστήμια, επιμένοντας ότι θα έπρεπε να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής για ένα υβριδικό σύστημα εκπαίδευσης, ώστε να τηρούνται οι αποστάσεις στα σήμερα κατάμεστα αμφιθέατρα, όταν και όπου κρίνεται απαραίτητο. Και επανέρχεται στο θέμα της απολύμανσης του αέρα, με έμφαση στα ΜΜΜ.

Lockdown

Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας απορρίπτουν τα lockdown. «Το κλείσιμο της κοινωνίας και της οικονομίας εξυπηρετεί μόνον έναν σκοπό: Να αποσυμφορηθεί και να ανασάνει από την πίεση το σύστημα υγείας, ώστε να παρέχει φροντίδα τόσο σε ασθενείς Covid όσο και στους υπόλοιπους. Στην πράξη, όμως, είναι σαν να γυρνάμε την πλάτη στον εχθρό – δεχόμενοι τις σφαίρες πισώπλατα – και να κλεινόμαστε στα σπίτια μας.

Ομως, μόλις βγούμε θα ξαναβρεθούμε αντιμέτωποί του. Εχουμε ήδη κλειδαμπαρωθεί τρεις φορές στα σπίτια μας και η πανδημία είναι εδώ», περιγράφει γλαφυρά ο Νίκος Τζανάκης. Και προσθέτει με νόημα πως δεν υπάρχει άλλη λύση από την ανοσία (είτε μέσω του εμβολιασμού είτε μέσω της φυσικής νόσησης).

Ισως, όμως, εάν το διευρυμένο testing – δύο φορές την εβδομάδα στους μη εμβολιασμένους – είχε ξεκινήσει από το καλοκαίρι, «να είχαμε προλάβει σημαντικές συρροές. Επίσης, το τέταρτο κύμα θα μπορούσε να είχε συγκρατηθεί εάν τα μέτρα εφαρμόζονταν. Και αυτό δεν είναι μόνον καθήκον της πολιτείας μέσω των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και των πολιτών και των επιχειρηματιών, οι οποίοι θα έπρεπε να λειτουργούν ως θεματοφύλακες. Και πιθανόν η κατάσταση να ήταν καλύτερη ένα υπήρχε μεγαλύτερη συναίνεση στο πολιτικό σύστημα, αντί να γινόμαστε κοινωνοί πολιτικών αψιμαχιών, διαποτίζοντας την κοινωνία με αμφιβολία».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ