Πώς οι μεγαλύτεροι σταρ του Χόλιγουντ έχασαν την επιρροή τους

Οι αντιπαραθέσεις που συμβαίνουν στον χώρο του Χόλιγουντ έχουν έναν αέρα θεάτρου. Όταν η Σκάρλετ Γιόχανσον μήνυσε την Disney, τον Ιούλιο, ισχυριζόμενη ότι είχε δεν είχε πληρωθεί καλά για τον ρόλο της στην ταινία «Black Widow», το στούντιο ξεκίνησε επίθεση εναντίον της ηθοποιού, που άξιζε αρκετά Όσκαρ, καταγγέλλοντάς την ότι περιφρονεί τις φρικτές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού, από τις οποίες πλήττονται οι παραγωγές ταινιών. Τον Σεπτέμβριο, τα συνεργεία ταινιών έκαναν πορεία ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, κρατώντας πλακάτ σχεδιασμένα από τους καλύτερους κατασκευαστές σκηνικών στην Αμερική. Και όταν η WarnerMedia αποφάσισε να κυκλοφορήσει το “Dune” στην υπηρεσία streaming της, την ίδια ημέρα που βγήκε στους κινηματογράφους, στις 21 Οκτωβρίου, ο σκηνοθέτης της ταινίας, Ντενί Βιλνέβ, είπε με αγανάκτηση ότι «το να βλέπεις το “Dune” στην τηλεόραση είναι σαν…να οδηγείς ταχύπλοο στην μπανιέρα».

Η επανάσταση του streaming έχει αποφέρει χρήματα στο Χόλιγουντ, καθώς τα στούντιο ανταγωνίζονται να προσελκύσουν συνδρομητές. Το Netflix υπερηφανεύεται ότι το περιεχόμενό του, το τέταρτο τρίμηνο, θα είναι το πιο δυναμικό του, μέχρι στιγμής, με νέες ταινίες, όπως το “Don’t Look Up”, με πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο και την τελευταία σεζόν της «Η τέλεια ληστεία» (“La Casa de Papel”), ισπανικής σειράς που αφορά ληστεία τράπεζας. Στις 12 Νοεμβρίου, η Disney θα ανακοινώσει την τελευταία της προσπάθεια ανάθεσης σε άλλες υπηρεσίες, με νέες εκπομπές για το Disney+, που πρόκειται να περιλαμβάνουν τα “Star Wars” και τα spin-off της Marvel. Συνολικά, οι δαπάνες περιεχομένου των εταιρειών streaming θα μπορούσαν να φτάσουν τα 50 δις. δολάρια, τη φετινή χρονιά, σύμφωνα με το Bloomberg.

Ωστόσο, παρά τη γενναιοδωρία, είναι μια ταραχώδης περίοδος στο Tinseltown, καθώς όλοι, από τους αστέρες μέχρι το συνεργείο που φτιάχνει τα μαλλιά τους, εμπλέκονται σε αντιπαραθέσεις με τα κινηματογραφικά στούντιο. Μερικές από τις διαφωνίες προέκυψαν εξαιτίας της πανδημίας, η οποία έχει ανατρέψει τα δεδομένα στα προγράμματα παραγωγής και κυκλοφορίας ταινιών. Εντούτοις, οι αντιπαραθέσεις αυτές έχουν βαθύτερα αίτια. Καθώς το streaming διαταράσσει τη βιομηχανία της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, ο τρόπος με τον οποίο αποζημιώνονται οι παράγοντες που συμβάλλουν στην παραγωγή της ταινίας αλλάζει. Παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί, η δύναμη των αστέρων  εξασθενεί.

Ας ξεκινήσουμε με την πανδημία. Καθώς έκλεισαν οι κινηματογράφοι, τα στούντιο προσπαθούσαν να βρουν οθόνες, ώστε να προβάλλονται οι ταινίες τους. Η κυκλοφορία ορισμένων ταινιών, όπως η τελευταία ταινία του Τζέιμς Μποντ της MGM, καθυστέρησε περισσότερο από ένα χρόνο. Άλλες ταινίες στάλθηκαν σε πλατφόρμες streaming—μερικές φορές χωρίς τη συμφωνία των ηθοποιών ή των σκηνοθετών τους. Εκείνοι των οποίων η αμοιβή συνδέθηκε με έσοδα από τις πωλήσεις εισιτηρίων, αποζημιώθηκαν, είτε παρασκηνιακά (όπως έκανε η WarnerMedia στην περίπτωση του “Dune”) είτε μετά από πολλές διαφωνίες υπό το φως της δημοσιότητας (όπως έγινε με τη Disney και τη Γιόχανσον).

Ωστόσο, ακόμη και πριν από την πανδημία, το streaming άλλαζε την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ στούντιο και των παραγωγών. Πρώτον, υπάρχουν περισσότερα μετρητά. «Υπάρχει συντριπτική ζήτηση και ανάγκη για ταλέντα, λόγω των πλατφορμών steaming και του χρηματικού ποσού που ξοδεύουν», λέει ο Πάτρικ Γουάιτσελ, εκτελεστικός πρόεδρος της Endeavour, η εταιρεία ταλέντων του οποίας, η WME περιλαμβάνει τον Τσάρλι Τσάπλιν στους πελάτες της. Πριν από τρία χρόνια, υπήρχαν έξι βασικοί πλειοδότες για νέα κινηματογραφικά έργα, με τη μορφή του Netflix και των πέντε μεγάλων στούντιο του Χόλιγουντ. Σήμερα, με την Amazon, την Apple και άλλες εταιρείες, υπάρχουν πολύ περισσότεροι πλειοδότες, ενώ οι streamers θεωρείται ότι πληρώνουν 10-50% περισσότερο από τους υπόλοιπους.

Άλλοι εργαζόμενοι, όπως οι εικονολήπτες και οι ηχολήπτες, είναι, επίσης, περισσότερο απασχολημένοι σήμερα σε σχέση με παλιά. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των στούντιο έχει δημιουργήσει μια «αγορά πωλητών», αναφέρει ο Spencer MacDonald από την Bectu, σωματείο στη Βρετανία, χώρα όπου γυρίζονται οι περισσότερες εκπομπές για το Netflix, μετά τη Βόρεια Αμερική. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των θέσεων εργασίας στην υποκριτική, τα γυρίσματα και το μοντάζ θα αυξηθεί κατά ένα τρίτο, τη δεκαετία μέχρι το 2030, τέσσερις φορές το συνολικό ποσοστό αύξησης της απασχόλησης στην Αμερική, εκτιμά το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας.

Η ανάγκη των streamers για ποικιλία σημαίνει ότι οι σεζόν τους έχουν τα μισά επεισόδια από τις τηλεοπτικές σειρές, και δεν ανανεώνονται τόσο συχνά. Αυτό σημαίνει ότι «οι εργαζόμενοι πρέπει να ψάχνουν συχνότερα για δουλειά», αναφέρει υπεύθυνος σεναρίου. Θανατηφόρο ατύχημα στα γυρίσματα της ταινίας «Rust», με πρωταγωνιστή τον Άλεκ Μπάλντουιν, έχει πυροδοτήσει συζητήσεις που αφορούν θέματα ασφαλείας κατά την παραγωγή ταινιών. Εντούτοις, οι σύντομες, καλά αμειβόμενες σεζόν των streamers αφήνουν το περιθώριο στους εργαζόμενους για παράλληλη εργασία, ενώ η εργασία τους αμείβεται καλύτερα από θέμα δημιουργίας. Το IATSE, σωματείο που εκπροσωπεί 60.000 εργαζομένους στην Αμερική, κατέληξε σε συμφωνία με στούντιο για καλύτερες αμοιβές και συνθήκες. Τα μέλη του θα αρχίσουν να ψηφίζουν την εν λόγω συμφωνία στις 12 Νοεμβρίου.

Περισσότερο αμφιλεγόμενο είναι το μοντέλο πληρωμής των streamers, το οποίο δημιουργεί νέους νικητές και ηττημένους. Οι αστέρες παίρνουν, αρχικά, μία προκαταβολή και, έπειτα, κάνουν μία συμφωνία, σύμφωνα με την οποία, στο τέλος της ταινίας, παίρνουν ένα μερίδιο από τα μελλοντικά κέρδη του έργου. Για τους streamers, η αξία μιας εκπομπής είναι πιο δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς έγκειται στην ικανότητά της να προσελκύει και να διατηρεί συνδρομητές και όχι στις πωλήσεις εισιτηρίων. Τα στούντιο θέλουν, επίσης, να μπορούν να στέλνουν το περιεχόμενό τους απευθείας σε πλατφόρμες streaming, χωρίς να προκαλούνται αντιπαραθέσεις με αστέρες, όπως έγινε με την κα Γιόχανσον, η αμοιβή της οποίας σχετίζεται με τις πωλήσεις εισιτηρίων. Ως εκ τούτου, τα στούντιο ακολουθούν το προβάδισμα του Netflix στην «εξαγορά» ταλέντων με μεγάλες προκαταβολές, οι οποίες συνοδεύονται από ελάχιστα ή και καθόλου μπόνους, εάν ένα project πάει καλά.

Η τακτική αυτή ταιριάζει περισσότερο στις παραγωγές. Aντί να περιμένετε μέχρι και δέκα χρόνια για να λάβετε τα χρήματά σας, «τα λαμβάνετε την ημέρα που ξεκινά η εκπομπή». Πέρσι, 50.000 Αμερικανοί ηθοποιοί έβγαζαν κατά μέσο όρο μόλις 22 δολάρια την ώρα. Επομένως, οι περισσότεροι θα είναι ευτυχείς να παίρνουν τα χρήματα ως προκαταβολή και να αφήνουν τα στούντιο να φέρουν την ευθύνη για την τακτική αυτή. Παράλληλα, ακόμη, υπάρχει η πεποίθηση ότι ορισμένοι διάσημοι αστέρες προτιμούν τη μυστικότητα των streamers για τις βαθμολογίες των ταινιών από τη δημόσια ανάλυση των αποτυχιών τους.

Για τους κορυφαίους ηθοποιούς και συγγραφείς, ωστόσο, το νέο σύστημα αποδεικνύεται δαπανηρό. «Οι εργαζόμενοι αμείβονται ελάχιστα για την επιτυχία και πληρώνονται υπερβολικά για την αποτυχία», λέει ο John Berlinski, δικηγόρος στο Kasowitz Benson Torres, που εκπροσωπεί τους αστέρες. Τα παλιά συμβόλαια ήταν κάτι σαν «λαχείο», συνεχίζει ο ίδιος. Δημιουργήστε μια επιτυχημένη εκπομπή που θα προβάλλεται για έξι ή επτά σεζόν και μπορεί να κερδίσετε 100 εκατ. δολάρια. Δημιουργήστε ένα φαινόμενο όπως το “Seinfeld” και θα μπορούσατε να βγάλετε μέχρι και 1 δισ. δολάρια.

Ορισμένοι κορυφαίοι δημιουργοί τηλεοπτικών σειρών, όπως η Σόντα Ράιμς, παραγωγός τηλεοπτικών επιτυχιών, που προβάλλονται συχνά σε επαναλήψεις, στο Netflix, μπορούν ακόμη να κάνουν διαπραγματεύσεις, ώστε να κλείσουν συνεργασίες με εννιαψήφιες απολαβές. Ωστόσο, οι δημιουργοί επιτυχημένων εκπομπών είναι πιο πιθανό να καταλήξουν να παίρνουν μπόνους μερικών εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Και παρόλο που οι ηθοποιοί λαμβάνουν, θα μπορούσαμε να πούμε, τεράστιες πληρωμές για ταινίες των streamers – ο Ντουέιν Τζόνσον φέρεται να λαμβάνει 50 εκατ. δολάρια από την Amazon για το “Red One”, για παράδειγμα – στο παρελθόν ίσως και να έβγαζαν τα διπλάσια χρήματα από μία παρόμοια συμφωνία.

Ορισμένοι δημιουργοί παραπονιούνται ότι οι αρχάριοι δεν καταλαβαίνουν την επιχείρηση του θεάματος. Με τη νοοτροπία της «τηλεφωνικής εταιρείας», η AT&T, κολοσσός καλωδιακής τηλεόρασης που εξαγόρασε τη WarnerMedia το 2018, μετέτρεψε το πιο ιστορικό στούντιο του Χόλιγουντ σε «μία από τις τελευταίες στάσεις που θα έκανε κανείς», παραπονιέται ένας παράγοντας. Οι streamers της Silicon Valley έχουν περισσότερη άνεση με τα υπολογιστικά φύλλα παρά με την «αστερόσκονη».

Ωστόσο, η απροθυμία τους να παρακαλούν τους αστέρες έχει, επίσης, μία οικονομική λογική. Σύστημα στο οποίο ηθοποιοί, όπως ο Άρτσιμπαλντ Λιτς, μετατράπηκαν σε είδωλα, όπως ο Κάρι Γκραντ, δημιουργήθηκε από στούντιο, με σκοπό να αποθαρρύνουν την οικονομικά επικίνδυνη επιχείρηση παραγωγής ταινιών. Ένα blockbuster, το οποίου, σήμερα, μπορεί να κοστίσει 200 εκατ. δολάρια για να γυριστεί, έχει λίγες πιθανότητες να σπάσει τα ταμεία. Το στοίχημα είναι λιγότερο επικίνδυνο, όταν ο αστέρας που πρωταγωνιστεί εγγυάται την παρουσία κοινού που τον ακολουθεί πιστά σε κάθε επιλογή του.

Σήμερα, τα στούντιο δεν ρισκάρουν τις ταινίες τους με βάση την παρουσία αστέρων, αλλά με βάση την  πνευματική ιδιοκτησία. Η Disney, η οποία κυριαρχεί στα box office, βασίζεται σε σειρές ταινιών, όπως η Marvel, της οποίας η επιτυχία δεν εξαρτάται από το ποιοι ηθοποιοί θα παίξουν στην ταινία. Το πιο ακριβό έργο της Amazon μέχρι στιγμής είναι ένα spin-off “Lord of the Rings” 465 εκατ. δολαρίων, στο οποίο δεν παίζει κάποιος μεγάλος αστέρας. Το μεγαλύτερο απόκτημα του Netflix είναι ο κατάλογος έργων του Ρόαλντ Νταλ, συγγραφέα για παιδιά, στην αγορά του οποίου προέβη τον Σεπτέμβριο έναντι περίπου 700 εκατ. δολαρίων.

Επιπλέον, η προσέγγιση του streaming για τη δημιουργία επιτυχιών είναι διαφορετική. Ενώ οι πολλές πωλήσεις εισιτηρίων αποτελούν μεγάλο στοίχημα για μερικά έργα-μαμούθ, η μέθοδος του Netflix μοιάζει «περισσότερο σαν μια τυχαία κατάσταση όπου οι “επιτυχίες” ανακαλύπτονται πρώτα από τους χρήστες τους και μετά ενισχύονται από… αλγόριθμους», σημειώνει η MoffettNathanson,  εταιρεία αναλυτών. Το Netflix έβγαλε 824 νέα επεισόδια το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, τα τετραπλάσια σε αριθμό από την Amazon Prime ή τη Disney+. Στη μεγαλύτερη επιτυχία του, το «Squid Game», παίζουν ηθοποιοί που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί σε άλλες χώρες, πέραν από τη Νότια Κορέα. «Ο ανταγωνισμός δεν περιορίζεται μόνο στο ποιος έχει το καλύτερο περιεχόμενο. Πλαισιώνεται, επίσης, γύρω από το ποιος χρησιμοποιεί την καλύτερη τεχνολογία», εκτιμά η MoffettNathanson. Στο νέο Χόλιγουντ, αστέρας δεν γίνεσαι, ούτε γεννιέσαι: παράγεσαι αλγοριθμικά.