ΕΕ – Η Ελλάδα έχει τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση

Η Ελλάδα έχει στη διάθεσή της «πολλά ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία» και την «τεχνική υποστήριξη» για να υλοποιήσει τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς της στόχους, καθώς και «για την αναζωογόνηση των περιοχών της Δ. Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης» που θα επηρεαστούν περισσότερο από τη μετάβαση, τονίζει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ευρωπαίος Επίτροπος Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, αρμόδιος για το Περιβάλλον τους Ωκεανούς και την Αλιεία, ο οποίος επισκέπτεται αύριο την Ελλάδα.

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει επίσης ως σημαντικές δράσεις «την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, την αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και τη μεταρρύθμιση της διαδικασίας αδειοδότησης για νέες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».

Σχολιάζοντας το μέτρο του οδικού δακτυλίου στο κέντρο της Αθήνας, δηλώνει ότι είναι «ένα από τα αποτελεσματικά εργαλεία για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις, και ιδίως των αιωρούμενων σωματιδίων και του διοξειδίου του αζώτου» και προσθέτει ότι πρέπει να συνδυαστεί με την «κινητροδότηση οχημάτων χαμηλών ρύπων ή αλλαγή των τρόπων μετακίνησης».

Αναφερόμενος στο μέλλον της Μεσογείου και των θαλασσών που περιβάλλουν την Ελλάδα, δεδομένης της υπεραλίευσης και των φτωχών αποθεμάτων, επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας βοηθά τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, να καταπολεμήσουν το φαινόμενο, ενώ τα ευρωπαϊκά ταμεία – κυρίως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας – «μπορούν να συμβάλουν στην αναδιάρθρωση της ελληνικής αλιείας».

Στο ερώτημα για την ετοιμότητα και επάρκεια που επέδειξε ο Μηχανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις πλημμύρες και τις πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα, απάντησε ότι ο Μηχανισμός αντέδρασε γρήγορα και αποτελεσματικά, παρέχοντας στην Ελλάδα πόρους και πληροφορίες. «Μέσα σε μόλις 24 ώρες μετά το αίτημα της Ελλάδας για βοήθεια, η ΕΕ συντόνισε την αποστολή μέσων δασοπυρόσβεσης από 11 χώρες της ΕΕ. Εννέα αεροπλάνα, σχεδόν 1.000 πυροσβέστες και προσωπικό πρώτης παρέμβασης και 200 οχήματα στήριξαν τις εθνικές και τοπικές προσπάθειες πυρόσβεσης», είπε χαρακτηριστικά.

Τέλος, εξέφρασε αισιοδοξία ότι η διεθνής διάσκεψη της Γλασκόβης για το κλίμα θα καταλήξει με θετικά αποτελέσματα, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη πρωτοπορεί στην πορεία για την πράσινη οικονομία, έχοντας νομοθετήσει ως δεσμευτικά τα χρονοδιαγράμματα του 2030 -για τη μείωση κατά 55% των ρυπογόνων αερίων – και του 2050 για τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα.

«Η Επιτροπή θα εργαστεί σκληρά μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη -μέλη στο Συμβούλιο ώστε να επιτύχουμε τον στόχο του 55% και να βρισκόμαστε σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας έως τα μέσα του αιώνα», είπε καταλήγοντας ο Επίτροπος.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους στη Νίνα Μελισόβα για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων

ΕΡ: Πρόσφατα, η Ελλάδα δοκιμάστηκε σκληρά από έντονες πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές. Τα φαινόμενα αυτά χαρακτηρίστηκαν ως ακραίες καιρικές συνθήκες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Πιστεύετε ότι ο ευρωπαϊκός μηχανισμός αντέδρασε σωστά και έγκαιρα στην κρίση ή θα μπορούσε να τα πάει και καλύτερα;

ΑΠ: Η κλιματική αλλαγή πλέον δεν είναι μια έννοια μακρινή. Τα σενάρια για τα οποία μας προειδοποιούσαν οι επιστήμονες εδώ και δεκαετίες συμβαίνουν σήμερα, όπως είδαμε από τις πρόσφατες πλημμύρες και τις δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, καθώς και από άλλα τραγικά γεγονότα σε όλη την Ευρώπη. Τα γεγονότα αυτά πιθανότατα θα αυξηθούν στο μέλλον και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τα αντιμετωπίσουμε. Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ καλείται να διαδραματίσει καίριο ρόλο. Είναι σχεδιασμένος για να στηρίζει τις ικανότητες των χωρών να αντιμετωπίζουν έκτακτες ανάγκες. Η ΕΕ είναι παρούσα για να συγκεντρώνει και να συντονίζει πόρους, γνώσεις και βοήθεια από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Πέρυσι το καλοκαίρι, η Ελλάδα ζήτησε βοήθεια μέσω του Μηχανισμού όταν οι δασικές πυρκαγιές άρχισαν να επεκτείνονται σε διάφορες περιοχές της χώρας. Ο Μηχανισμός αντέδρασε γρήγορα και αποτελεσματικά, παρέχοντας στην Ελλάδα πόρους και πληροφορίες για την αντιμετώπιση της κρίσης. Μέσα σε μόλις 24 ώρες μετά το αίτημα της Ελλάδας για βοήθεια, η ΕΕ συντόνισε την αποστολή μέσων δασοπυρόσβεσης από 11 χώρες της ΕΕ. Εννέα αεροπλάνα, σχεδόν 1.000 πυροσβέστες και προσωπικό πρώτης παρέμβασης και 200 οχήματα στήριξαν τις εθνικές και τοπικές προσπάθειες πυρόσβεσης. Επίσης αξιοποιήθηκαν όλες οι δυνατότητες της σύγχρονης επιστήμης. Αναπτύχθηκαν μοντέλα για να εξακριβωθεί η εξέλιξη των πυρκαγιών και ενεργοποιήθηκε η δορυφορική υπηρεσία χαρτογράφησης για διάφορες τοποθεσίες. Αυτή η συντονισμένη προσέγγιση αποδεικνύει ότι ο Μηχανισμός, ο οποίος είναι σύμβολο της αλληλεγγύης της ΕΕ απέναντι στις κρίσεις, είναι καλοκουρδισμένος και κατάλληλος για την επίτευξη των στόχων του.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η πυξίδα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, φαινομένων που συμβάλλουν στην αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων. Για παράδειγμα, η νέα δασική στρατηγική της ΕΕ συμβάλλει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ευρωπαϊκών δασών. Η υγεία των δασών και της γης είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων των πλημμυρών και των δασικών πυρκαγιών. Επίσης, η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 έχει στόχο να διασφαλίσει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση μεγάλων δασικών πυρκαγιών, οι οποίες πλήττουν σοβαρά τη βιοποικιλότητα των δασών. Και η στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δίνει έμφαση στην ανάγκη για ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δασών και περιλαμβάνει διάφορες δράσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου.

ΕΡ: Η ελληνική κυβέρνηση επέβαλε κυκλοφοριακούς περιορισμούς στον δακτύλιο του κέντρου της Αθήνας για να προστατεύσει το αστικό περιβάλλον από την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τα ρυπογόνα οχήματα. Πώς κρίνετε τα μέτρα αυτά βάσει και της σχετικής πείρας από άλλες χώρες;

ΑΠ: Στην ΕΕ τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο για την αντιμετώπιση της ρύπανσης, η οποία ωστόσο εξακολουθεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον μας. Η ρύπανση είναι ένας από τους βασικούς μοχλούς απώλειας της βιοποικιλότητας και κάθε χρόνο η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί 400.000 πρόωρους θανάτους. Σε επίπεδο ΕΕ, έχουμε θέσει ως στόχο μηδενική ρύπανση έως το 2050. Για να επιτύχουμε τον στόχο αυτό, χρειαζόμαστε τη συμμετοχή των πάντων.

Οι αστικοί περιορισμοί στην πρόσβαση των οχημάτων, όπως η λύση που επελέγη στην Αθήνα, αποτελούν μια μορφή διαχείρισης της κυκλοφορίας που ρυθμίζει την πρόσβαση ιδιαίτερα ρυπογόνων οχημάτων σε ορισμένες περιοχές των πόλεων που υποφέρουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η πείρα από άλλες χώρες της ΕΕ δείχνει ότι οι τέτοιου είδους περιορισμοί μπορούν να αποτελέσουν ένα εκ των αποτελεσματικών εργαλείων για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις, και ιδίως για τη μείωση των επιπέδων των αιωρούμενων σωματιδίων και του διοξειδίου του αζώτου.

Θέλω όμως να τονίσω ότι για να επιτευχθούν μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα των πόλεων, οι περιορισμοί αυτοί θα πρέπει να εντάσσονται σε μια ευρύτερη δέσμη μέτρων. Ο γενικότερος στόχος είναι να δοθούν κίνητρα για την αντικατάσταση των πλέον ρυπογόνων οχημάτων με οχήματα μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών ή για τη στροφή από το ΙΧ σε άλλα μέσα κινητικότητας.

ΕΡ: Οι σχεδόν περίκλειστες θάλασσες του Αιγαίου και της Μεσογείου υποφέρουν από την υπεραλίευση και την παράνομη αλιεία, δραστηριότητες που απειλούν ένα πλούσιο θαλάσσιο περιβάλλον που περιλαμβάνει πολλά μοναδικά είδη. Μπορεί η ευρωπαϊκή πολιτική να δράσει αποτελεσματικά προτού είναι πολύ αργά;

ΑΠ: Η Μεσόγειος βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα μου και είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί πολύ σοβαρά. Τα αποθέματα ιχθύων στη Μεσόγειο παραμένουν σε κακή κατάσταση και εργαζόμαστε εντατικά, διότι δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο.

Σε επίπεδο ΕΕ, κάθε χρόνο καθορίζουμε τις αλιευτικές δυνατότητες για τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο και στη συνέχεια αξιολογούμε τα εθνικά σχέδια διαχείρισης των κρατών μελών που εγκρίνονται σύμφωνα με τον κανονισμό για τη Μεσόγειο, για να τα ευθυγραμμίσουμε και θα εστιάσουμε στη διασφάλιση καλύτερου ελέγχου και παρακολούθησης των αλιευτικών δραστηριοτήτων.

Η ΕΕ συνεργάζεται επίσης πολύ στενά σε διεθνές επίπεδο με όλους τους περιφερειακούς εταίρους, για την επίλυση του προβλήματος της υπεραλίευσης και την αποκατάσταση των αποθεμάτων. Έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο με τη νέα διακυβέρνηση της αλιείας που δρομολογήθηκε στο πλαίσιο της διακήρυξης «MedFish4Ever». Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών είναι ήδη ορατά και αποδεικνύουν ότι η υπεραλίευση στη λεκάνη της Μεσογείου είναι αναστρέψιμη. Ωστόσο, έχουμε μπροστά μας πολύ δρόμο για να επιτύχουμε τους στόχους βιωσιμότητας.

Στο επίπεδο της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο, η οποία είναι η αρμόδια για τη Μεσόγειο περιφερειακή οργάνωση διαχείρισης της αλιείας, είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος με τη νέα στρατηγική για το 2030, διότι ορίζει ένα πολύ φιλόδοξο και σύγχρονο πλαίσιο για τη διαχείριση της αλιείας έως το 2030. Αυτό το στρατηγικό πλαίσιο θα μεταφραστεί σε συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, την ενίσχυση της καταπολέμησης της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας και την εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού όσον αφορά τη συμμόρφωση και τη μηδενική ανοχή στην παράνομη, λαθραία και άναρχη αλιεία, που αποτελούν προϋποθέσεις για τη βιώσιμη διαχείριση της αλιείας.

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας συμβάλλει σημαντικά στην καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας στη Μεσόγειο και βοηθά τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, να την καταπολεμήσουν. Επιπλέον, τα ευρωπαϊκά ταμεία, ιδίως μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, μπορούν να συμβάλουν στην αναδιάρθρωση της ελληνικής αλιείας και στην ανάπτυξη και χρήση νέων τεχνολογιών για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της αλιείας. Θέλουμε η νέα στρατηγική της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο για το 2030 να γίνει πράξη το συντομότερο δυνατόν. Στην τελευταία ετήσια σύνοδο της ΓΕΑΜ την προηγούμενη εβδομάδα, η ΕΕ επέδειξε ιδιαίτερη φιλοδοξία. Στην τελευταία αυτή σύνοδο, η ΓΕΑΜ εξέδωσε 35 αποφάσεις — αριθμός ρεκόρ στην ιστορία της — για τη διαχείριση και τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων, τις αλληλεπιδράσεις με ευάλωτα είδη και οικοτόπους, τη συμμόρφωση και τον έλεγχο. Οι 33 από αυτές είχαν προταθεί από την ΕΕ.

ΕΡ: Η Ελλάδα επιθυμεί να πρωτοστατήσει στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας που υπεγράφη στο Παρίσι. Ο πρωθυπουργός έχει θέσει ένα χρονοδιάγραμμα για την εξάλειψη των ανθρακωρυχείων έως το 2028 και βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σχεδιάζει επίσης να καταστήσει ορισμένα νησιά οικολογικά. Πώς θα μπορούσε η Ένωση να συμβάλει στην υλοποίηση αυτών των έργων, τόσο από πλευράς τεχνογνωσίας όσο και χρηματοδότησης; Οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη ζητήσει από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να λάβουν υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση στην οικονομική πολιτική.

ΑΠ: Έχουμε πολλά είδη χρηματοδότησης από την ΕΕ για να βοηθήσουμε τις χώρες να υλοποιήσουν τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, και ιδίως το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για τον παροπλισμό των ανθρακωρυχείων. Οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στο διάστημα 2021-2027 βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των ελληνικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πιο συγκεκριμένα, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα, περιλαμβάνει σειρά σχετικών επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων. Αυτές περιλαμβάνουν την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δράσεις αναζωογόνησης για περιοχές με πρώην λιγνιτωρυχεία στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, οι οποίες επηρεάζονται περισσότερο. Άλλες δράσεις περιλαμβάνουν παρεμβάσεις για την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών και την αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την εκτενή μεταρρύθμιση της διαδικασίας αδειοδότησης για νέες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Για την υλοποίηση αυτών των έργων, η Ελλάδα έχει στη διάθεσή της και τεχνική υποστήριξη. Για παράδειγμα, το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης είναι ένα πρόγραμμα της ΕΕ που παρέχει εξατομικευμένη τεχνική εμπειρογνωμοσύνη στις χώρες της ΕΕ για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων. Η στήριξη παρέχεται ανάλογα με τη ζήτηση και δεν απαιτεί συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης θεσπίσει ένα πρακτικό εργαλείο που διευκολύνει τη διομότιμη (peer-to-peer) μάθηση μεταξύ περιβαλλοντικών αρχών. Παρέχει εξατομικευμένη στήριξη στις εθνικές αρχές που εφαρμόζουν την περιβαλλοντική πολιτική και νομοθεσία. Το προσωπικό τους μπορεί να αντλήσει άμεσα οφέλη από την πείρα των ομολόγων του σε άλλες χώρες και περιφέρειες και να ανταλλάξει ορθές πρακτικές για την εφαρμογή και τη διαχείριση περιβαλλοντικών θεμάτων μεταξύ χωρών.

ΕΡ: Στην COP26 στη Γλασκόβη, παρατηρήσαμε ότι μόνο ένας μικρός αριθμός χωρών δεσμεύτηκε να τηρήσει το χρονοδιάγραμμα που είχε οριστεί στο Παρίσι για μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Επιπλέον, η Κίνα και η Ρωσία, δύο από τους μεγαλύτερους ρυπαντές, ήταν απούσες. Με δεδομένη την ενεργειακή κρίση, διαπιστώνουμε ότι πολλές χώρες επιθυμούν να εγκαταλείψουν την πράσινη πολιτική. Πόσο αισιόδοξος είστε για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας;

ΑΠ: Πρώτον, οι στόχοι μας για το κλίμα είναι πλέον νομικά δεσμευτικοί. Έχουμε θέσει ως στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050. Η καθαρή μείωση των εκπομπών κατά 55 % έως το 2030 έχει πλέον ενσωματωθεί στη νομοθεσία της ΕΕ για το κλίμα. Επομένως, αυτό είναι το πλαίσιο εντός του οποίου οφείλουμε να κινηθούμε, και επί του οποίου έχουμε συμφωνήσει όλοι – η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Τον Ιούλιο, η Επιτροπή έβαλε στο τραπέζι μια σειρά προτάσεων που αφορούν την εφαρμογή και τη διασφάλιση της επίτευξης των εν λόγω στόχων. Προφανώς, η Επιτροπή θα εργαστεί πολύ σκληρά, από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη στο Συμβούλιο, για να εξηγήσει και να υπερασπιστεί αυτές τις προτάσεις, να διασφαλίσει ότι θα περάσουν ακέραιες μέσα από τη νομοθετική διαδικασία, ώστε να επιτύχουμε τον στόχο του 55 % και να βρισκόμαστε σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας έως τα μέσα του αιώνα.

Πώς τα παραπάνω σχετίζονται με την COP26; Η Ευρωπαϊκή Ένωση και όλες οι εθνικές αντιπροσωπείες συνεργάζονται στενά και θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με όλους τους διεθνείς εταίρους μας για να διασφαλίσουμε ότι κι εκείνοι θα αυξήσουν τις φιλοδοξίες τους. Η ΕΕ θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα στη χρηματοδότηση για το κλίμα, η διεθνής κοινότητα να ολοκληρώσει το εγχειρίδιο κανόνων της συμφωνίας του Παρισιού και να καταλήξουμε στο τέλος αυτής της εβδομάδας με ορισμένα θετικά αποτελέσματα που θα μας θέσουν σε τροχιά ώστε να τηρήσουμε αυτούς τους στόχους που έχει θέσει η συμφωνία του Παρισιού.