Συμβολικός ο χαρακτήρας της συμφωνίας Μπάιντεν-Σι για το κλίμα

Το να σφίγγουν τα χέρια έστω και μέσω εικονικής πραγματικότητας οι ηγέτες των αντίπαλων υπερδυνάμεων του 21ου αιώνα είναι σίγουρα μια θετική εξέλιξη στη διεθνή πολιτική σκηνή. Η «χειραψία» θα γίνει την ερχόμενη Δευτέρα και θα εγκαινιάσει μια έστω και εκ του μακρόθεν προσέγγιση μεταξύ των δύο ανδρών. Και αφορμή γι’ αυτή τη νέα προσέγγιση είναι η αναπάντεχη συμφωνία στην οποία κατέληξαν Ουάσιγκτον και Πεκίνο με αφορμή τη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (COP26), που ολοκληρώνεται σήμερα στη Γλασκώβη.

«Η κοινή σινο-αμερικανική διακήρυξη για την κλιματική αλλαγή σηματοδοτεί μια πολιτική επανεκκίνηση για τις δύο υπερδυνάμεις, που είναι και οι μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη με άνθρακα. Μας επιστρέφει στο 2015 και τη Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αλλά δεν θα συμβάλει αρκετά για να αποτρέψει την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης αν Ουάσικτον και Πεκίνο δεν καταφέρουν να μετατρέψουν τα λόγια σε δράση για τον περιορισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και αν δεν πείσουν με τη στάση τους και τους άλλους συμμετάσχοντες στις συνομιλίες COP26 της Γλασκώβης να πράξουν το ίδιο», σημειώνουν σε ανάλυσή τους στο Reuters οι Τζέικ Σπρινγκ, Βαλερί Βολκοβισί και Σάιμον Τζίσοπ.

«Η συμφωνία αποτρέπει τα χειρότερα», δήλωσε μιλώντας στο βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων ο Λι Σούο, επικεφαλής αναλυτής της Greenpeace στο Πεκίνο (συμβαίνει κι αυτό!), αναφερόμενος στο χειρότερο σενάριο που θα ήταν η άρνηση των ΗΠΑ και της Κίνας να συνεργαστούν στην κοινή προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Αλλά η σινο-αμερικανική συμφωνία αποφέρει, άραγε, τα καλύτερα; Στο ερώτημα αυτό η απάντηση είναι σαφώς όχι», προσθέτει ο Λι.

Σε πολλούς η ανακοίνωση της Τετάρτης φέρνει στο νου τη σινοαμερικανική συνεργασία του 2014, όταν αξιωματούχοι των δύο χωρών με την υποστήριξη του Μπαράκ Ομπάμα και του Σι Τζινπίνγκ έθεσαν τις βάσεις για τη συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού, την επόμενη χρονιά, και τον στόχο να μειωθεί η θερμοκρασία του πλανήτη κατά 1,5 βαθμό Κελσίου.

Ακολούθησε, ως γνωστόν, η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού που αποφάσισε ο ανεκδιήγητος Ντόναλντ Τραμπ. Η εν ευρεία εννοία επιστροφή της Ουάσιγκτον στη διεθνή κοινότητα και τις κοινές δράσεις της ήταν αναμενόμενη με την εκλογή Μπάιντεν.

Όλοι οι άνθρωποι του Ομπάμα

Η προχθεσινή συμφωνία ήταν το αποτέλεσμα μιας κυοφορίας διαπραγματεύσεων διάρκειας εννέα μηνών μεταξύ του αμερικανού απεσταλμένου για το κλίμα Τζον Κέρι (πρώην υπουργού Εξωτερικών του Ομπάμα με μεγάλη γνώση στα θέματα εξάλλου) και του κινέζου ομολόγου του Ξι Τζενούα.

Ο Κέρι και ο Ξι έκαναν τη σπουδαία δουλειά κι ας κατηγόρησε ο πρόεδρος Σι από το Πεκίνο τις πλούσιες χώρες ότι απαιτούν πολλά από την Κίνα ενώ οι ίδιες δεν συμβάλλουν αρκετά για τον κοινό περιβαλλοντικό σκοπό. «Στη Γλασκώβη οι δύο πλευρές έβαλαν τα ξίφη στις θήκες τους και συμφώνησαν να βρουν τρόπο να συνεννοηθούν σε τεχνικό επίπεδο», σχολίασε ο Τζον Ποντέστα, πρώην σύμβουλος του προέδρου Ομπάμα για το κλίμα, που επίσης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά το εννεάμηνο κυοφορίας της σινο-αμερικανικής επαναπροσέγγισης.

Η κρίσιμη δεκαετία

«Τουλάχιστον τώρα βαδίζουμε προς τη σωστή κατεύθυνση», απεφάνθη ο Ποντέστα. Η εμπειρία και η σοβαρότητα των πρώην στενών συνεργατών του Μπαράκ Ομπάμα, Κέρι και Ποντέστα, δεν επέτρεψε την καλλιέργεια υπερβολικής αισιοδοξίας για το μέλλον.

«Στη Γλασκώβη οι κινήσεις που έγιναν είχαν ως επί το πλείστον συμβολικό χαρακτήρα. Τώρα το επόμενο στάδιο είναι να σταματήσει κάποια στιγμή ο πόλεμος των λέξεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και να ανοίξουν οι δύο πλευρές χώρο για μια ουσιαστικότερη συνεργασία», δήλωσε ο Μπάιφορντ Τσανγκ, σύμβουλος περιβαλλοντικής πολιτικής στη δεξαμενή σκέψης E3G.

Το ασαφές και διόλου «πυκνό» περιεχόμενο της κοινής δήλωσης ΗΠΑ-Κίνας αφήνει πολλά ερωτήματα αναπάντητα. Ο αρμόδιος για θέματα κλιματικής πολιτικής της ΕΕ Φρανς Τίμερμανς καλωσόρισε την κοινή δήλωση ως έχουσα «μεγάλη πολιτική σημασία», αλλά πρόσθεσε ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο για μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% έως το 2030, συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990, έχει ακόμα «πολύ δρόμο» μπροστά του για να επιτευχθεί αν κρίνει κανείς από τις μέχρι στιγμής κοινές θέσεις της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου.

«Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα της συνάντησης COP26 της Γλασκώβης για το κλίμα θα κριθεί εκ του αποτελέσματος», δήλωσε η Λοράνς Τουμπιανά, μια εκ των «αρχιτεκτόνων» της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015. Η γαλλίδα περιβαλλοντολόγος σημείωσε ότι «βρισκόμαστε στην αρχή μιας κρίσιμης δεκαετίας και είναι γνωστό σε όλους ότι οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής δεν αρκούν».

Επιπλέον, οι διακηρύξεις Ουάσιγκτον και Πεκίνου για κοινή δράση για τη μείωση της παράνομης υλοτόμησης σε δασικές εκτάσεις νευραλγικής σημασίας για τον πλανήτη, για μείωση της κατανάλωσης άνθρακα και αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο, θα πρέπει να γίνουν πράξη. Και η απουσία σαφών χρονοδιαγραμμάτων για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και σαφών δεσμεύσεων εκ μέρους των κυβερνήσεων, φανερώνουν την αδυναμία των μέχρι τώρα συμφωνιών και τον συμβολικό χαρακτήρα της προόδου που έχει γίνει προσώρας σε επίπεδο διεθνούς συνεργασίας.

«Αν θέλουν με ειλικρίνεια να αποτρέψουν τις καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες των οικονομικών δράσεων των ανθρώπων θα πρέπει να στηρίξουν έμπρακτα και σοβαρά εθνικές πολιτικές, προγράμματα και δράσεις που θα πετύχουν την προσδοκώμενη μείωση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου», δήλωσε ο Μανουέλ Πούλγκαρ-Βιδάλ, επικεφαλής της οργάνωσης WWF για το κλίμα και την ενέργεια.

Ο Πούλγκαρ-Βιδάλ τόνισε ότι εκείνο που προέχει είναι δούμε τις ΗΠΑ και την Κίνα να στηρίζουν την επόμενη χρονιά συγκεκριμένα και σαφή εθνικά προγράμματα μείωσης των εκπομπών ρύπων.

Αμ’ έπος, αμ’ έργον

Με σκεπτικισμό αντιμετωπίζουν οι επαΐοντες και την έμφαση που έδωσαν οι πλούσιες χώρες που μετείχαν στη σύνοδο της Γλασκώβης να εκταμιεύσουν «το συντομότερο δυνατό» 100 δισ. δολάρια ως αρωγή για την επίτευξη περιβαλοντικών στόχων στις αναπτυσσόμενες χώρες.

«Το κλειδί είναι να προχωρήσουμε σε πραγματική δράση», συμφώνησε ο Μπράντον Γου, διευθυντής πολιτικής και πρωτοβουλιών της αμερικανικής ActionAid. Ο Γου κάλεσε την Ουάσιγκτον να είναι αυτή που θα δώσει το παράδειγμα αυξάνοντας τις χρηματοδοτήσεις της για το κλίμα.

Κάποιες από τις συνέπειες της σινο-αμερικανικής προσέγγισης, όπως φέρ’ ειπείν ο συντονισμός και η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας και των κανόνων δράσης για την κλιματική αλλαγή, θα φανούν προφανώς σταδιακά, επισημαίνουν οι ειδικοί. Αλλά πριν φανούν όλα αυτά, η θετική ή όχι πορεία των όσων, έστω και ασαφών, προδιαγράφει η συμφωνία Μπάιντεν-Σι θα φανεί τις επόμενες ώρες ή ελάχιστες ημέρες.

«Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε για την ώρα πόσο σημαντική μπορεί να είναι η συμφωνία που ανακοίνωσαν ΗΠΑ και Κίνα. Θα πρέπει να κάνουμε λίγη υπομονή ως το Σαββατοκύριακο για να δουμε πόσο φιλόδοξη θα είναι η κοινή διακήρυξη των συμμετασχόντων στη Σύνοδο του ΟΗΕ της Γλασκώβης», σημείωσε στο Reuters ο Ιαν Σιμ, διευθύνων σύμβουλος της Impax Asset Management.

Υποθέτει κανείς ότι η ουσία αλλά και οι διατυπώσεις των συμπερασμάτων της COP26 θα επηρεάσουν με τη σειρά τους και τη σινο-αμερικανική (διαδικτυακή) συνάντηση κορυφής της Δευτέρας. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του «κλίματος» της συνάντησης.