Η πολιτική ανταγωνισμού προς την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με μια πολιτική ανταγωνισμού κατάλληλη για νέες προκλήσεις, στην οποία σκιαγραφείται ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η πολιτική ανταγωνισμού στην πορεία της Ευρώπης προς την ανάκαμψη, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, αλλά και για μια ανθεκτική ενιαία αγορά.

Στην ανακοίνωση υπογραμμίζεται η εγγενής ικανότητα της πολιτικής ανταγωνισμού να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες της αγοράς, στις προτεραιότητες πολιτικής και στις ανάγκες των πελατών: σήμερα, για παράδειγμα, η Επιτροπή ενέκρινε την έκτη τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να δοθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να παρέχουν στοχευμένη στήριξη σε επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού.

Επιπλέον, η Επιτροπή προβαίνει, επί του παρόντος, σε μια επανεξέταση των εργαλείων της πολιτικής ανταγωνισμού —ώστε όλα τα μέσα ανταγωνισμού (συγκεντρώσεις, αντιμονοπωλιακή νομοθεσία και έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων) να παραμείνουν κατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό— και εμπλουτίζει την τρέχουσα εργαλειοθήκη της.

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Η αυστηρή επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού είναι θεμελιώδης προκειμένου οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές να αξιοποιούν πλήρως τα οφέλη της ενιαίας αγοράς μας. Η επιβολή της νομοθεσίας παρέχει στις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών ίσες ευκαιρίες ανταγωνισμού και διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις συναγωνίζονται να προσφέρουν τις καλύτερες και τις πιο καινοτόμες λύσεις για τους καταναλωτές. Επίσης, δίνει στους πελάτες δυνατότητα επιλογής μεταξύ προϊόντων και υπηρεσιών, συμβάλλοντας στη δημιουργία αξιόπιστων και διαφοροποιημένων αλυσίδων εφοδιασμού. Γι’ αυτό, μια αποτελεσματική πολιτική ανταγωνισμού είναι σήμερα πιο αναγκαία από ποτέ, προκειμένου να δοθεί στην ευρωπαϊκή οικονομία η ευελιξία και η ώθηση να ξεπεράσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Ταυτόχρονα, οι κανόνες ανταγωνισμού διαθέτουν μια εγγενή ευελιξία προσαρμογής. Σήμερα, εγκρίναμε την έκτη τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις και έχουμε ήδη αρχίσει να επανεξετάζουμε την πολιτική ανταγωνισμού — μια επανεξέταση της οποίας η έκταση και η φιλοδοξία δεν έχουν προηγούμενο.»

Οικονομική ευημερία

Από τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πολιτική ανταγωνισμού έχει συμβάλει στη διατήρηση και την προώθηση της οικονομικής της ευημερίας. Η αυστηρή επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού έχει υπηρετήσει τους ευρωπαίους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις και έχει συμβάλει στην καλλιέργεια του δυναμικού και δραστήριου ιστού της ευρωπαϊκής οικονομίας, ο οποίος συνυφαίνεται από επιχειρήσεις όλων των μεγεθών.

Σήμερα, η Ένωση αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις: καλείται ν’ ανέβει την απότομη ανηφόρα της ανάκαμψης μετά την πανδημία του κορονοϊού, δίνοντας παράλληλα στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες τη δυνατότητα να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους και να πρωτοστατήσουν στη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Μια αποτελεσματική και καλά σταθμισμένη πολιτική ανταγωνισμού μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αυτών των στόχων, για την οποία θα απαιτηθούν έκτακτες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, καινοτομία, καθώς και η εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

Παραδείγματα

Προκειμένου να συμβάλει στην ευρωπαϊκή αντίδραση απέναντι στην κρίση του κορωνοϊού και να στηρίξει την ευρωπαϊκή ανάκαμψη, η Επιτροπή ενέκρινε μια έκτη τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, δίνοντας περιορισμένη παράταση στα ισχύοντα μέτρα έως τα τέλη Ιουνίου του 2022. Η τροποποίηση προετοιμάζει το έδαφος για τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης, αποφεύγοντας παράλληλα φαινόμενα ξαφνικής επιδείνωσης κατά τη λήξη των μέτρων, και συμπληρώνει την ανάκαμψη με νέα εργαλεία για την επανεκκίνηση και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων κατά τη φάση της ανάκαμψης (βλ. περισσότερες πληροφορίες εδώ).

Προκειμένου να συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση, οι επικείμενες κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, του περιβάλλοντος και της ενέργειας (ΚΓΚΠΕ) στοχεύουν στη στήριξη των προσπαθειών της βιομηχανίας για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, κυκλικότητα και βιοποικιλότητα, για καθαρή κινητικότητα ή κινητικότητα μηδενικών εκπομπών και για ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.

Επίσης, στο πλαίσιο της επικαιροποίησης των οριζόντιων κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία και των συναφών κατευθυντήριων γραμμών, η Επιτροπή προτίθεται να παράσχει καθοδήγηση και ασφάλεια δικαίου ώστε να προαχθεί η συνεργασία για πιο βιώσιμα προϊόντα και διαδικασίες παραγωγής.

Προκειμένου να συμβάλουν στην ψηφιακή μετάβαση, οι επικείμενες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των ευρυζωνικών δικτύων επιδιώκουν την προώθηση της ανάπτυξης ψηφιακών υποδομών, διευκολύνοντας την εγκατάσταση και την αφομοίωση των ευρυζωνικών δικτύων που καλύπτουν τις ταχέως εξελισσόμενες ανάγκες των χρηστών.

Ψηφιακός τομέας

Επιπλέον, η Επιτροπή ενίσχυσε τον έλεγχο των δυνητικά προβληματικών εξαγορών στον ψηφιακό τομέα μέσω των νέων κατευθυντήριων γραμμών της σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 22 του κανονισμού συγκεντρώσεων. Έτσι, τα κράτη μέλη καλούνται να παραπέμπουν δυνητικά προβληματικές πράξεις προς έλεγχο από την Επιτροπή, ακόμη και όταν αυτές δεν υπερβαίνουν τα εθνικά όρια κοινοποίησης, και δίνεται η δυνατότητα στην Επιτροπή να εξετάζει τις εξαγορές καινοτόμων εταιρειών που διαθέτουν ανταγωνιστικό δυναμικό μεγαλύτερο από αυτό που υποδηλώνει ο κύκλος εργασιών τους, ιδίως στον ψηφιακό τομέα.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τις τρέχουσες προσπάθειες των κρατών μελών για τον σχεδιασμό πανευρωπαϊκών σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ), τα οποία αντιμετωπίζουν από κοινού τις αδυναμίες της αγοράς, επιτρέποντας ρηξικέλευθες επενδύσεις στην καινοτομία και τις υποδομές σε βασικές πράσινες και ψηφιακές προτεραιότητες, όπως το υδρογόνο, το υπολογιστικό νέφος, η υγεία και η μικροηλεκτρονική. Η επικείμενη ανακοίνωση για τις κρατικές ενισχύσεις των ΣΕΚΕΕ θα διευρύνει περαιτέρω τον ανοικτό χαρακτήρα των ΣΕΚΕΕ, θα διευκολύνει τη συμμετοχή των ΜΜΕ και θα αποσαφηνίσει τα κριτήρια για τη συγκέντρωση εθνικών και ενωσιακών πόρων.

Ανθεκτικότητα

Με σκοπό να συμβάλει στην ανθεκτικότητα μέσω των ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών, ο ευρωπαϊκός έλεγχος των συγκεντρώσεων θα συνεχίσει να διευκολύνει την επέκταση των επιχειρήσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι διατηρείται η ανταγωνιστικότητα στις αγορές και η διαφοροποίηση στις αλυσίδες εφοδιασμού. Επιπλέον, η αντιμονοπωλιακή πολιτική επιτρέπει στις επιχειρήσεις της ΕΕ να ενώσουν τις δυνάμεις τους ώστε να προαγάγουν τις προσπάθειές τους στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης, να σχεδιάζουν, να παράγουν και να εμπορεύονται προϊόντα ή να αγοράζουν από κοινού προϊόντα ή υπηρεσίες που τυχόν χρειάζονται για τις δραστηριότητές τους.

Τέλος, εξαιτίας της εξαιρετικής κατάστασης όσον αφορά τους ημιαγωγούς, της σημασίας τους και της εξάρτησης λόγω της προσφοράς από περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων σ’ ένα δύσκολο γεωπολιτικό πλαίσιο, η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να εγκρίνει στήριξη για την κάλυψη δυνητικών χρηματοδοτικών κενών με σκοπό τη δημιουργία, ιδίως, πρωτοποριακών ευρωπαϊκών εγκαταστάσεων στο οικοσύστημα των ημιαγωγών. Αυτές οι ενισχύσεις βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ θα υπόκεινται σε αυστηρές διασφαλίσεις όσον αφορά τον ανταγωνισμό και θα τελούν υπό την προϋπόθεση ότι τα οφέλη τους κατανέμονται ευρέως και χωρίς διακρίσεις σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία.