Οι ανήθικοι εξοπλισμοί του Σάντσεθ, η Τουρκία και η ΕΕ

Η Ισπανία εξοπλίζει την Τουρκία. Και αυτό για μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μέλος της ομάδας των μεσογειακών χωρών (MED-9) που υποτίθεται συνεργάζεται πιο στενά με την Ελλάδα είναι οπωσδήποτε απαράδεκτο. Σε επίσκεψη του ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ στην Αγκυρα ανακοινώθηκε ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών με, μεταξύ άλλων, τη ναυπήγηση ενός δεύτερου αεροπλανοφόρου για την Τουρκία (εκτός από το Anadolu που είναι ήδη υπό κατασκευή) και την πώληση άλλων όπλων. Και ο Ερντογάν βέβαια πανηγυρίζει.

Για έναν τρίτο παρατηρητή Ελλάδα και Τουρκία έχουν μπει ήδη σε μια κούρσα εξοπλισμών με προσκόλληση σε διαφορετικές χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Ελλάδα σε Γαλλία και η Τουρκία σε Ισπανία. Αλλά η κατάσταση αυτή αναδεικνύει ένα τεράστιο έλλειμμα στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την απουσία κοινής πολιτικής στον τομέα των εξαγωγών πολεμικού υλικού χωρίς αυτό βέβαια να επιτρέπει στην Ισπανία να αγνοεί σειρά αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία. Η περίπτωση Γαλλίας – Ελλάδας είναι εντελώς άλλης ποιοτικής τάξης, καθώς και οι δύο χώρες είναι μέλη της Ενωσης και η συνεργασία τους εντάσσεται (και) στη συνολική ευρωπαϊκή διαδικασία για τη στρατηγική αυτονομία και άμυνα.

Εχει ενδιαφέρον εδώ να επισημανθεί ότι το σχέδιο της «Στρατηγικής Πυξίδας» (Strategic Compact) – του κειμένου στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) για την αντιμετώπιση των απειλών και προκλήσεων τα επόμενα χρόνια – που μόλις παρουσίασε ο ύπατος εκπρόσωπος Ζ. Μπορέλ και συζήτησαν οι υπουργοί αναφερόμενο στην Τουρκία τονίζει ότι «η διασφάλιση μιας εποικοδομητικής και θετικής σχέσης θα είναι προς το συμφέρον αμφοτέρων, ΕΕ και Τουρκίας» αλλά αυτό απαιτεί από πλευράς Τουρκίας «να προχωρήσει στην οδό της συνεργασίας, βιώσιμης αποκλιμάκωσης και να ανταποκριθεί στις ανησυχίες σύμφωνα με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2021».

Ετσι η Πυξίδα που καταγράφει τις απειλές που αντιμετωπίζει η Ενωση κάθε άλλο παρά βλέπει την Τουρκία ως απειλή. Σύμφωνα τώρα με το Euroactiv, Ελλάδα και Κύπρος ζήτησαν να κατονομασθεί ρητώς η Τουρκία ως «χώρα-απειλή για την Ευρώπη» με την επίκληση σειράς επιχειρημάτων (επιθετικότητα Τουρκίας, κ.λπ.). Αλλά με την Ισπανία, τη Γερμανία και άλλες χώρες «σε εξοπλιστικές συναλλαγές» με την Τουρκία θα είναι δύσκολο ταυτόχρονα η χώρα να χαρακτηρισθεί ως «απειλή». Εξοπλίζουμε μια χώρα που μας απειλεί; Οξύμωρον. Η εκτίμηση στις Βρυξέλλες είναι ότι «η Ευρώπη είναι ισχυρότερη όταν η Τουρκία είναι μαζί της παρά εναντίον της». Αλλά και η Αθήνα θα πρέπει να διερωτηθεί εάν όντως τη συμφέρει, εξυπηρετεί τους στόχους της να χαρακτηρισθεί η Τουρκία συνολικά ως απειλή για την Ενωση έστω κι αν προσλαμβάνεται έτσι από πλευράς μας. Καθώς η Πυξίδα αφιερώνει τμήμα για τη θαλάσσια ασφάλεια, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και δικαίου της θάλασσας, η Ελλάδα έχει άλλα ευρύτατα περιθώρια να προωθήσει τις θέσεις της.

Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι η Πυξίδα δεν κάνει καμιά αναφορά για εξαγωγές όπλων και το σχετικό προσανατολισμό που οφείλει να έχει η Ενωση (ανεξάρτητα από τα ελλείμματα της Συνθήκης). Ετσι η Ισπανία (και η Γερμανία) δεν έχει τυπικές δεσμεύσεις να εξοπλίζει την Τουρκία. Αλλά μια τέτοια στάση δεν συνάδει με τις πολιτικές και ηθικές υποχρεώσεις αλληλεγγύης που έχει η κάθε χώρα μέλος της ΕΕ ξεχωριστά.

Και βέβαια δεν συνάδει με τη σοσιαλιστική ηθική κ. Σάντσεθ. Θυμάμαι ότι το 2018 μαζί με την αείμνηστη Φ. Γεννηματά είχαμε στους Δελφούς μια συνάντηση με τον Π. Σάντσεθ, τότε στην αντιπολίτευση. Η Φώφη έθιξε το θέμα αυτό. Χρονολογείται από τότε. Η αντίδρασή του ήταν ότι «τέτοιοι εξοπλισμοί είναι έξω από την ηθική των σοσιαλιστών».

Φαίνεται ότι όμως τελικά δεν είναι…

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο Επιτεύγματα και Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης.