Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη μπροστά μας…

Τέσσερις λέξεις νομίζω πως περιγράφουν με ακρίβεια το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την πανδημία στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Ποιες είναι αυτές; «Ποτέ μην λες ποτέ…».

Καταλαβαίνετε νομίζω πού το πάω. Από την προβολή της πετυχημένης διαχείρισης της σοβαρότατης υγειονομικής κρίσης  στην έναρξη της τουριστικής περιόδου, φθάσαμε στο φάντασμα του lockdown να πλανάται γι’ άλλη μια φορά πάνω από τη χώρα. Και δεν νομίζω πως είναι πολλοί εκείνοι που ενστερνίζονται τις επίσημες περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις… ‘Ο,τι δηλαδή δεν θα κλείσουμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο…

Εύλογα θα αναρωτηθείτε. Και γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή, κατά την προσωπική μου άποψη,  η πανδημία επιδεινώνεται σε όλη την Ευρώπη. Επειδή ήδη η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας ‘Ανγκελα Μέρκελ, προανήγγειλε επί της ουσίας, νέο  lock down λέγοντας πως «τα ισχύοντα μέτρα δεν είναι επαρκή», και επειδή ο υπουργός Υγείας της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, Γενς Σπαν δήλωσε πρόσφατα ,πως στο τέλος του χειμώνα κάθε Γερμανός θα έχει εμβολιαστεί, ιαθεί ή πεθάνει.

Το ‘ πα και το ξαναλέω: αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Και πιστεύω επίσης πως αν προχωρήσει σε ένα lockdown η Γερμανία είναι θέμα χρόνου να ακολουθήσουμε και εμείς.

Είμαστε σε πόλεμο…

Ας το πάρουμε χαμπάρι. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στον πόλεμο ενάντια στον κορωνοϊό. Ούτε και σε οποιαδήποτε άλλη  πανδημία. Και σε ένα πεδίο μάχης, δεν μπορεί πάντα να τηρηθεί με ακρίβεια το πλάνο δράσης  που καταρτίστηκε σε μια ασφαλή αίθουσα επιχειρήσεων συνήθως από μη … μπαρουτοκαπνισμένους  στρατηγούς. Τόσο απλά…

Αυτό όμως δεν πρέπει να μας εμποδίζει να ψάχνουμε το τι πήγε λάθος. Και αυτό ισχύει και για τον κορωνοϊο. Εσείς τι πιστεύετε, όλα τα κάναμε σωστά;

Οι απλοποιήσεις δίνουν πρόσφορο έδαφος στην παραπληροφόρηση…

Εδώ, κατά τη γνώμη μου, δεν έχουν θέση οι εικασίες, αλλά μόνο οι εμπεριστατωμένες απόψεις των ειδικών. Όπως μου αναφέρει, ο  καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών (IUSS) της Παβία Δημοσθένης Σαρηγιάννης ( είναι αυτός που μαζί με την ομάδα του έχει αναπτύξει μια υπολογιστική πλατφόρμα και προβλέπει την εξέλιξη της πανδημίας) , το σοβαρότερο πρόβλημα, ήταν και είναι τα αμφιλεγόμενα μηνύματα. Μηνύματα, τύπου  «κάντε το εμβόλιο και είστε οκ». ‘ Η «τα πήγαμε πολύ καλά στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού και πάμε δυνατά να σώσουμε την τουριστική σεζόν».

-«Η επιλογή να παρέχεται στον κόσμο απλουστευμένη πληροφόρηση ήταν κατά τη γνώμη μου λάθος», μου λέει.

-Και τι έπρεπε να κάνουμε;

-« ‘Έπρεπε από την αρχή να ενημερωθεί ο πολίτης για όλες τις πτυχές. Δεν μπορείς για παράδειγμα, να λες κάνε το εμβόλιο και άμα το κάνεις τελείωσες, και πήρες τη ζωή σου πίσω. Πρέπει να εξηγήσεις από την αρχή, πως και με το εμβόλιο δεν είσαι 100% θωρακισμένος. Ότι θα πρέπει να τηρείς τα μέτρα προσωπικής προστασίας και υγιεινής (μάσκες, αποστάσεις, πλύσιμο χεριών και επιφανειών) ακόμη κι αν είσαι εμβολιασμένος. Ότι ο δρόμος που έχουμε μπροστά μας είναι μακρύς. Ότι δεν θα τελειώσουμε έτσι απλά. Δώστου όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται. Γιατί αν δεν το κάνεις , οι απλοποιήσεις δίνουν πρόσφορο έδαφος στην παραπληροφόρηση».

Απροθυμία να τεθεί ένας κοινός στόχος…

«Η αποτυχία  της διαχείρισης της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλεται σε σημαντικό βαθμό και στην απροθυμία να τεθεί ένας κοινός στόχος, για την πραγμάτωση του οποίου θα συστρατευτούν όλοι οι πολίτες», μου επισημαίνει, ο Γενικός Οικογενειακός Γιατρός και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τη Δημόσια Υγεία Ευάγγελος Φραγκούλης.

Μόνο στην αρχική φάση αντιμετώπισης της πανδημίας υπήρχε ένα σαφές μήνυμα…

Και συνεχίζει: « Αυτοί θα πρέπει να γνωρίζουν για ποιο λόγο τους λέμε να κάνουν κάτι και να αισθάνονται πως προσπαθώντας μετέχουν στην επίτευξη ενός εθνικού στόχου. Μόνο στην αρχική φάση αντιμετώπισης της πανδημίας υπήρχε ένα σαφές μήνυμα- να ισοπεδώσουμε την καμπύλη μετάδοσης του ιού.

»Γρήγορα την κεντρική θέση στη διαμόρφωση πολιτών έλαβε η προσπάθεια για επιστροφή στην «κανονικότητα» το ταχύτερο δυνατό και όχι η προστασία της υγείας των ανθρώπινων ζωών. Δόθηκε μεγαλύτερη βαρύτητα στη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας από την προστασία της ανθρώπινης ζωής, και αυτό δεν μπορεί να ενώσει όλους τους πολίτες σε έναν κοινό αγώνα… Στο πλαίσιο αυτό τα αμφίσημα μηνύματα και οι αντιπαραθέσεις ήταν αναπόφευκτα».

Ας ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν…

Όπως προανέφερα, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στον πόλεμο ενάντια στον κορωνοϊό. Και «ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τέτοιες καταστάσεις, όπως τώρα με τον κορωνοϊό, διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τον παρελθόν». Γιατί βάζω αυτή την πρόταση σε εισαγωγικά; Επειδή δεν είναι δική μου. Την αντέγραψα από την εισαγωγή του βιβλίου «Πανδημίες» του Christian W. Mc Millen (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

Όπως αναφέρει ο Christian W. Mc Millen, «η ελονοσία για παράδειγμα,  απέκτησε νέα ταυτότητα τη δεκαετία του 1950, όταν ο ΠΟΥ αποπειράθηκε να την εξαλείψει. Έπειτα απέκτησε μια άλλη, τη δεκαετία του 1970 και του 1980, όταν η Παγκόσμια Τράπεζα έγινε κυρίαρχος παίχτης στην παγκόσμια υγεία. Το ίδιο συνέβη και με τον HIV/AIDS: η ταυτότητά του έχει μεταβληθεί τόσο πολύ με το χρόνο που έχει υιοθετήσει πολλαπλές καινοφανείς ταυτότητες, καθεμιά εναρμονισμένη με το ιστορικό της πλαίσιο…».

Οι κοινωνικές συμπεριφορές και κοινωνικές συνθήκες…

Διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο, κατάλαβα πως οι κοινωνικές συμπεριφορές επηρεάζουν την εξέλιξη των πανδημιών. ‘Έμαθα  πως ογκώδεις κοινωνικές ταραχές και όχλοι ασθενών κατέστρεψαν ολόκληρα νοσοκομεία στη Ρωσία του 1830, όταν ο Τσάρος, προκειμένου να σταματήσει την προερχόμενη από την Κεντρική Ασία Χολέρα, ξεθεμελίωσε δρόμους, κατέστρεφε γέφυρες και έδινε (ματαίως) διαταγή σε 60.000 στρατιώτες να εμποδίζουν τη μετακίνηση ανθρώπων από και προς τα αστικά κέντρα.

Σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές συνθήκες. Κατά τον συγγραφέα, «(…) υπάρχει λόγος που η χολέρα εξαφανίστηκε από τις ΗΠΑ πριν από έναν και πλέον αιώνα αλλά εξακολουθεί να υπάρχει σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου ή που το AIDS πλήττει δυσανάλογα την υποσαχάρια Αφρική».

Από την άλλη, όπως αναφέρει « η φυματίωση γνώρισε δραματική αύξηση στον αναπτυσσόμενο κόσμο ακόμη και μετά την ανακάλυψη των αντιβιοτικών, που στην ουσία εξολοθρεύουν και θεραπεύουν τον ασθενή. Τούτο συνέβη λόγω των συνθηκών που της επέτρεπαν και επιτρέπουν να ευδοκιμεί: άνιση πρόσβαση σε φάρμακα, συνθήκες συνωστισμού, υψηλά ποσοστά μόλυνσης …».

Ερώτηση 1η: Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά που έγιναν στο παρελθόν;

Οργή για τους γιατρούς…

Για την ιστορία, ο Christian W.Mc Millen είναι καθηγητής Ιστορίας, αναπληρωτής πρύτανης της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και μέλος του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Λοιμωδών Νόσων του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια.

Γραφεί χαρακτηριστικά: « Στη Βρετανία , το 1832, ξέσπασαν ταραχές σε διάφορες περιοχές. Ως επακόλουθο αρκετών περιστατικών σοβαρών κλοπών που έλαβαν δημοσιότητα, καθώς και μιας φρικαλέας και πολυσυζητημένης δολοφονίας για την απόκτηση του πτώματος, ο όχλος κατηύθυνε την οργή του στους γιατρούς που υποψιαζόταν ότι δηλητηρίαζαν τους φτωχούς σε μια προσπάθεια να βρουν πτώματα για τα μαθήματα ανατομίας στην ιατρική σχολή. Στη Γαλλία, κάποιοι ανησυχούσαν ότι οι πλούσιοι σχεδίαζαν να απαλλαγούν από τους φτωχούς με τη χολέρα».

Ανησυχία για το εμπόριο και η πολιτική αδράνειας…

Αντιγράφω από άλλο σημείο του βιβλίου. « Οι αντιδράσεις στη χολέρα ήταν τόσο διαφορετικές όταν αυτή επέστρεψε τη δεκαετία του 1840 και του 1850, ώστε περιοχές όπως το Λούμπεκ και το Αμβούργο στη Γερμανία υιοθέτησαν μια πολιτική αδράνειας: οι αρχές ανησυχούσαν περισσότερο για τις επιπτώσεις των περιορισμών στο εμπόριο και για τη λαϊκή δυσαρέσκεια παρά για την ίδια τη χολέρα».

Όπως λέει ο συγγραφέας: « Οι πανδημίες δεν θα τελειώσουν. Αναμφίβολα θα έρθουν κι άλλες. Μια πανδημία μπορεί να προκληθεί από έναν παλιό και γνωστό εχθρό όπως η γρίπη ή να προκύψει από μια νέα πηγή-μια ζωονόσο που θα περάσει στους ανθρώπους…».

Ερώτηση 2η: Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά που έγιναν στο παρελθόν; Διακρίνετε –έστω και αμυδρά- ομοιότητες με τη σημερινή εποχή;

Εμένα προσωπικά μου θυμίζουν. Ωστόσο, αυτό που κρατάω, είναι το πόσο τυχεροί είμαστε που έχουμε τα απαραίτητα όπλα (βλέπε εμβόλια και γιατρούς) αλλά και πρόσβαση σε αυτά, που κάποιοι άλλοι άνθρωποι σε πολλές γειτονιές του πλανήτη δεν έχουν, και αυτό είναι πολύ άδικο.

Γι’ αυτό σας λέω: έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας…