Πού έχουν… παρκάρει τα χρήματά τους οι πλούσιοι

Συνολικά 8,9 τρισ. δολ. βρίσκονται «παρκαρισμένα» στα δέκα κορυφαία offshore διασυνοριακά κέντρα του πλανήτη, σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της Boston Consulting Group (BCG). Από αυτά τα 2,4 τρισ. δολ. είναι τοποθετημένα στην Ελβετία, το Offshore Banking της οποίας προσελκύει κυρίως κεφάλαια από τη Δυτική Ευρώπη, ενώ σύμφωνα με ορισμένες άτυπες έρευνες τα ελληνικών συμφερόντων κεφάλαια που βρίσκονται τοποθετημένα εκεί ξεπερνούν τα 120 δισ. ευρώ.

Μόνο οι επίσημες καταγεγραμμένες τοποθετήσεις των Ελλήνων στο εξωτερικό που είχαν φθάσει στο υψηλό των 88,5 δισ. ευρώ το 2015 (τότε που η χώρα ξαναφλέρταρε όπως και το 2012 με το Grexit), κινούνται το τρέχον διάστημα στην περιοχή των 50 δισ. ευρώ.

Η Ελβετία – το μεγαλύτερο διασυνοριακό χρηματοοικονομικό κέντρο στον κόσμο σήμερα – αναμένεται σύμφωνα με την BCG να χάσει την πρώτη θέση το 2023 από το Χονγκ Κονγκ, το οποίο προσελκύει τον «υπεράκτιο πλούτο» της ηπειρωτικής Κίνας, με αποτέλεσμα από 2,1 τρισ. δολ. σήμερα να εκτιμάται θα έχει προσελκύσει 3,2 τρισ. δολ. ως το 2025. Η BCG, αν και εκτιμούσε πως το 10ο πιο ισχυρό διασυνοριακό κέντρο το 2025 θα ήταν η Κύπρος, τελικά την αντικατέστησε με το Λιχτενστάιν, επειδή όπως σημειώνει έχει πιο διαφοροποιημένη γεωγραφικά  πελατεία, αλλά και ισχυρότερη παγκόσμια θέση.

Τα επόμενα πέντε χρόνια, η Σιγκαπούρη θα παραμείνει το τρίτο μεγαλύτερο κέντρο «offshore πλούτου», φθάνοντας τα 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια (από 1,2 τρισ. δολ. σήμερα), καθώς θα προσελκύσει και κάποια κεφάλαια  που ανησυχούν για την πολιτική και κοινωνική αστάθεια του Χονγκ Κονγκ, αλλά θα έχει και αυξημένες εισροές από την Ταϊβάν.

Οι ΗΠΑ, επίσης, που για ορισμένους παρατηρητές είναι ανερχόμενος φορολογικός παράδεισος, «η νέα Ελβετία», κάτι που είναι εμφανές π.χ. στην περίπτωση της Πολιτείας της Νότιας Ντακότα, προσελκύει σημαντικά «υπεράκτια κεφάλαια» κυρίως από τη Λατινική Αμερική, ενώ αναμένεται να συγκεντρώσει συνολικά 1,3 τρισ. δολ. το 2025 από 900 δισ. δολ. σήμερα.

Σήμερα 500 δισ. δολ. υπεράκτιου πλούτου εκτιμάται πως βρίσκεται στις Αγγλονορμανδικές Νήσους, 500 δισ. δολ. στα  ΗΑΕ, 400 δισ. δολ. στο  Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο μαζί με τις περιοχές στις οποίες ασκεί μερικό έλεγχο, έχει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια ροή μετρητών και περιουσιακών στοιχείων, 400 δισ. δολ. στο Λουξεμβούργο, 300 δισ. δολ. στο  Μονακό και 200 δισ. δολ. στο Λιχτενστάιν.

Να σημειωθεί πως η Καραϊβική και ο Παναμάς, που ήταν ο αγαπημένος προορισμός για τα κεφάλαια που αναζητούσαν «υπεράκτια ασφάλεια» από τη Βόρεια Αμερική, με την  περιοχή να συγκεντρώνει ως πριν από λίγα χρόνια 1,3 τρισ. δολ. μετά τα περίφημα έγγραφα του Παναμά («Panama Papers») δεν βρίσκεται πλέον στη σχετική λίστα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχει απωλέσει πλήρως τον ρόλο του.

Ο ρόλος της πανδημίας

Το οικοσύστημα των offshore είναι, όπως λέγεται, από τον αρχικό του σχεδιασμό, διαβολικά περίπλοκο. Από τη δεκαετία του 1960, πάντως, τότε που υπήρχαν μόλις 12 υπεράκτιοι προορισμοί, η παγκόσμια βιομηχανία του «offshore πλούτου» έχει επεκταθεί δραματικά, καθώς σήμερα εκτιμάται πως υπάρχουν πάνω από 100 προορισμοί υπεράκτιων κεφαλαίων, οι οποίοι λειτουργούν και ως συγκοινωνούντα δοχεία μέσω δικτύων που υποβοηθούν στις ροές του χρήματος.

Παρά την πανδημία, που οδήγησε το 2020 σε μία από τις μεγαλύτερες υφέσεις της ιστορίας, ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος εξάλλου, σύμφωνα με την έρευνα του 2021, του ινστιτούτου της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse έφθασε στο ιστορικό υψηλό των 418,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων καθώς τις τελευταίες δύο 10ετίες υπερτριπλασιάστηκε.

Η πανδημία αποτέλεσε μάλιστα «δώρο» για τους πλούσιους του κόσμου καθώς εκτιμάται ότι 5,2 εκατ. άνθρωποι προστέθηκαν στη σχετική λίστα των εκατομμυριούχων, ενώ ο αριθμός εκείνων που η περιουσία τους είναι τουλάχιστον 50 εκατ. δολάρια αυξήθηκε κατά περίπου 25%. Από την πυραμίδα του πλούτου της Credit Suisse προκύπτει ότι οι εισοδηματικές ανισότητες εκτινάχθηκαν και πάλι.

Στα δύο άκρα βρίσκεται το 1,1% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη με περιουσία άνω του 1 εκατ. δολ., ήτοι 56 εκατ. εκατομμυριούχοι, οι οποίοι ελέγχουν περιουσιακά στοιχεία συνολικού ύψους 191,6 τρισ. δολ., δηλαδή το 45,8% του παγκόσμιου πλούτου. Στην άλλη πλευρά, το 55% του ενήλικου πληθυσμού, δηλαδή 2,87 δισεκατομμύρια άνθρωποι, έχουν περιουσία κάτω από 10.000 δολάρια έκαστος, ελέγχοντας μόλις το 13,7% του παγκόσμιου πλούτου που κυμαίνεται στα 5,5 τρισ. δολ.