Γαλλία vs Βρετανίας – Από τους ντε Γκολ και Τσόρτσιλ στον Μακρόν και τον Τζόνσον

Η Μάγχη δεν χωρίζει μόνο γεωγραφικά τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι και αυτή που έχει φέρει κυριολεκτικά στα… μαχαίρια τις δύο χώρες οι οποίες μέχρι πρόσφατα ήταν εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα δικαιώματα στην αλιεία και οι προσφυγικές ροές είναι αυτή την περίοδο τα δύο θέματα που προκαλούν αλλεπάλληλα «θερμά επεισόδια» σε διμερές επίπεδο. Παρίσι και Λονδίνο αλληλοκατηγορούνται διαρκώς, είτε για παραβίαση της συνθήκης του Brexit είτε για «έλλειψη σοβαρότητας» είτε για προκλητική στάση, ενώ Εμανουέλ Μακρόν και Μπόρις Τζόνσον δεν χάνουν την ευκαιρία να «καρφώσουν» ο ένας τον άλλο.

Συχνά, βεβαίως, οι κινήσεις που κάνουν οι δύο πλευρές δεν βγάζουν νόημα και είναι απίθανο να οδηγήσουν σε αποτελέσματα. Κάτι που επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση του αποκλεισμού των Βρετανών από τη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Καλέ για την αντιμετώπιση του προσφυγικού – ως αντίποινα για τη δημοσιοποίηση, εκ μέρους του Τζόνσον, της επιστολής προς τον Μακρόν στην οποία τον κατηγορεί για τα πάντα.

Μαζί δεν κάνουν, χώρια δεν μπορούν

Οι Γάλλοι γνωρίζουν, προφανώς, πως χωρίς τους Βρετανούς δεν υπάρχει περίπτωση να δοθεί βιώσιμη λύση στο πρόβλημα – και το αντίστροφο, φυσικά. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της αλιείας – γι’ αυτό και, παράλληλα με τις «ναυμαχίες», οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε εντατικές διαπραγματεύσεις.

Γιατί, τότε, οι δύο γείτονες δεν κάθονται σε ένα τραπέζι προκειμένου να τα βρουν, αποφεύγοντας τις περιττές και επικίνδυνες «κορώνες»; Γιατί αρνούνται να αποδεχθούν ότι όσες είναι οι αντιθέσεις τους, άλλα τόσα είναι και αυτά που τους ενώνουν; Γιατί δεν δέχονται, πολύ απλά, αυτό που δείχνει η ιστορία τους – ότι μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν;

Οι βασικές αιτίες είναι δύο: Η μία είναι η ίδια που κάνει όλα τα κράτη του κόσμου, από τις υπερδυνάμεις μέχρι τα πιο μικρά, να προτιμούν συνήθως την αντιπαράθεση και τη σύγκρουση από τον διάλογο. Όσο για την άλλη, έχει να κάνει με την παραδοσιακή εχθρότητα ανάμεσα σε Άγγλους και Γάλλους και τις πληγές του παρελθόντος που ποτέ δεν έκλεισαν – ούτε όταν ο ντε Γκολ αποφάσισε να πει το «ναι» για την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΟΚ.

Ο Τσόρτσιλ και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ακόμη και τότε, στην πραγματικότητα ο στρατηγός αναγκάστηκε να κάνει την καρδιά του… πέτρα για να αλλάξει στάση, υπό τις αφόρητες πιέσεις και των Αμερικανών. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, δεν είχε ξεχάσει ποτέ ούτε το ιστορικό παρελθόν, ούτε και τις προσβολές του Ουίνστον Τσόρτσιλ προς τη χώρα του και προσωπικά τον ίδιο.

Δεν είχαν περάσει, άλλωστε, πολλά χρόνια από το 1940 και από το 1944. Στην πρώτη περίπτωση, ο Βρετανός πρωθυπουργός είχε πάρει την απόφαση να βομβαρδίσει και να βυθίσει τον γαλλικό στόλο στο αλγερινό λιμάνι Μερς ελ-Κεμπίρ, προκειμένου να μην πέσει στα χέρια της χιτλερικής Γερμανίας. Και στη δεύτερη, την παραμονή της D-Day και της απόβασης στη Νορμανδία, ο οργισμένος Τσόρτσιλ φέρεται να είχε ξεκαθαρίσει στον ντε Γκολ ότι εάν η χώρα του αναγκαζόταν ποτέ να επιλέξει ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ανοιχτές θάλασσες που διασφαλίζουν τον παγκόσμιο ρόλο της, θα επέλεγε χωρίς δισταγμό τις δεύτερες.

Για τους παραπάνω λόγους, όπως και για πολλούς ακόμη, η Γαλλία και ο Μακρόν μάλλον χάρηκαν όταν ο Τζόνσον κατάφερε, τελικά, να βγάλει τη χώρα του από την ΕΕ. Αφενός, επειδή ήλπιζαν και ελπίζουν ότι θα τα βρει σκούρα και δεν θα καταφέρει να καλύψει το κενό που δημιουργεί ο αποκλεισμός από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

Αφετέρου – κάτι που είναι, ίσως, πιο σημαντικό – διότι εκτιμούν πως η απουσία του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ ανοίγει τον δρόμο στη Γαλλία για να διεκδικήσει τη θέση του «οδηγού», αμφισβητώντας τον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας. Εκμεταλλευόμενη, προφανώς, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει σε επίπεδο γεωπολιτικής και στρατιωτικών δυνατοτήτων (είναι η μόνη, πλέον, δύναμη με πυρηνικό οπλοστάσιο στις τάξεις των «27»).

Η Ευρώπη όπως τη θέλει ο Μακρόν

Αυτός είναι ο λόγος που ο Μακρόν προσπαθεί συστηματικά και επιμόνως να μετατοπίσει το κέντρο βάρους της ευρωπαϊκής πολιτικής από την οικονομία (όπου το προβάδισμα των Γερμανών είναι αναμφισβήτητο) προς τους δύο παραπάνω τομείς. Γι’ αυτό «σήκωσε» τόσο πολύ το ζήτημα της συμφωνίας AUKUS, γι’ αυτό και πιέζει έντονα για συγκρότηση αυτόνομου από το ΝΑΤΟ ευρωστρατού.

Γι’ αυτό, επίσης, ανοίγει μέτωπα με τους Βρετανούς, εκμεταλλευόμενος και τον δικό τους μεγαλοϊδεατισμό και τον άκρατο εθνικισμό του πρωθυπουργού τους. Θέλοντας, με απλά λόγια, να τους αποδείξει ποιος κάνει κουμάντο στη Μάγχη και την ΕΕ.

Μόνο που, για κακή του τύχη, μέχρι στιγμής το Βερολίνο (και άλλοι εταίροι της Γαλλίας) δεν… τσιμπούν. Αντί δε να ακολουθήσουν τις «ιαχές» που έρχονται από το Παρίσι, προτιμούν χαμηλούς τόνους και διάλογο με στόχο τον συμβιβασμό.

Για την ώρα, λοιπόν, τα σχέδια του Μακρόν δεν φαίνεται να ευοδώνονται. Όσο για τον «πόλεμο» που θέλει να κηρύξει στη Βρετανία, δεν είναι πολλοί οι πρόθυμοι να τον ακολουθήσουν.