Τα… νωχελικά βήματα του Μεγάλου Περιπάτου της Αθήνας

Η αρχιτεκτονική  μελέτη για την ανάπλαση της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας εγκρίθηκε χθες  από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το έργο αποτελεί «πυρήνα» του σχεδίου ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί με την υλοποίηση του νέου Μεγάλου Περιπάτου που έφερε στο προσκήνιο ο Δήμος Αθηναίων, στα μέσα του 2020, μεσούσης της πανδημίας και της ανάγκης των πολιτών για ελεύθερους χώρους.

Το συγκεκριμένο έργο έχει μακρά ιστορία, καθώς περιλαμβάνονταν στο παλαιό πρόγραμμα ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της πρωτεύουσας, το οποίο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.  Το 1983 είχε ενταχθεί από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας που τελικά εγκρίθηκε το 1985 (επί υπουργίας Αντώνη Τρίτση). Δύο χρόνια αργότερα, το 1987, το Υπουργείο Πολιτισμού ολοκλήρωσε το στρατηγικό σχέδιο (μελέτη masterplan) το οποίο οριοθέτησε την περιοχή παρέμβασης.

Ακολούθησαν διάφορες μελέτες,  μέχρι που το 1995  ιδρύθηκε η Εταιρεία  Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας (ΕΑΧΑ) η οποία σηματοδότησε την έναρξη υλοποίησης του φιλόδοξου σχεδίου της δραστικής επέμβασης, σε μεγάλη κλίμακα, στον δημόσιο χώρο του Κέντρου της πόλης.  Εκείνη την εποχή, ο Μεγάλος Περίπατος περιελάμβανε το Εμπορικό Κέντρο, τις περιοχές Ψυρρή, Μεταξουργείο, Ακαδημία Πλάτωνος, το Θησείο έως τον Κεραμεικό και το Γκάζι, την Πλάκα, την Αποστόλου Παύλου και τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, τη Βασιλίσσης Όλγας, τον Αρδηττό, το Μετς.  Από τα  λίγα έργα που τελικά ολοκληρώθηκαν, το πιο εμβληματικό είναι η μεγάλη πεζοδρόμηση των οδών Αποστόλου Παύλου και Διονυσίου Αρεοπαγίτου.

Το 2010 το σχέδιο «Αθήνα-Αττική 2014» της τότε υπουργού του ΠαΣοΚ κυρίας Τίνας Μπιρμπίλη περιελάμβανε ολοκλήρωση του «Μεγάλου Περιπάτου» από το  Ολυμπιείον έως και το Καλλιμάρμαρο, αλλά και πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, που ήταν θεσμικά προγραμματισμένη ήδη από το Ρυθμιστικό του 1985.Το 2013 το θέμα επανήλθε όταν ανακοινώθηκε σύσταση Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης για την Αθήνα από τους τότε υπουργό Περιβάλλοντος Ευάγγελο Λιβιεράτο και δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη.

Και αργότερα, το  2017 επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε το πρόγραμμα «Νέα Αθήνα»  που είχε παρουσιάσει ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ενώ ακολούθησε η σύσταση της εταιρείας “Ανάπλαση ΑΕ”, η οποία θα συντόνιζε ένα ευρύ πρόγραμμα έργων για την αναβάθμιση της πρωτεύουσας, με βάση τις ώριμες μελέτες των τελευταίων δεκαετιών.

Η νέα μελέτη 

Η ειδική αρχιτεκτονική μελέτη που εγκρίθηκε χθες από το ΚΕΣΑ, εκπονήθηκε σε συνέχεια δύο παλαιότερων μελετών. Η πρώτη, η οποία είχε ως αντικείμενο τη συνολική ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου του Ολυμπιείου και την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, εκπονήθηκε μεταξύ του 1997 και του 2001. Η δεύτερη, εκπονήθηκε όπως και η πρώτη για λογαριασμό της ΕΑΧΑ, μεταξύ των ετών 2011 και 2014 και είχε ως αποκλειστικό αντικείμενο την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας. Η πρώτη ολοκληρώθηκε και παρελήφθη αλλά δεν κατασκευάσθηκε ποτέ, ενώ η δεύτερη ολοκληρώθηκε αλλά δεν παρελήφθη με πράξη οριστικής παραλαβής, λόγω της διάλυσης της   ΕΑΧΑ, ελέω μνημονίων.

Η σημερινή μελέτη αφορά στη μετατροπή της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας σε πεζόδρομο, ώστε να διαμορφωθεί ένας ευρύς κοινόχρηστος χώρος που θα ενοποιεί τον αρχαιολογικό χώρο του Ολυμπιείου με το Ζάππειο και τον Εθνικό Κήπο και θα ολοκληρώνει τον αρχαιολογικό περίπατο από τον Κεραμεικό ως το Παναθηναϊκό Στάδιο. Το όριο της μελέτης εκτείνεται από τη συμβολή της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας με τη Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου και τη Λεωφόρου Αρδηττού μέχρι τη συμβολή της με τη Λεωφόρο Αμαλίας, συμπεριλαμβανομένου του χώρου που περιβάλει την πύλη του Αδριανού.  Από την απαγόρευση της κυκλοφορίας εξαιρούνται τα οχήματα έκτακτης ανάγκης, τα οχήματα τροφοδοσίας, ειδικά οχήματα και οχήματα μέσων μαζικής μεταφοράς.

Ειδικότερα, οι  βασικές διαφοροποιήσεις της νέας Αρχιτεκτονικής Μελέτης, σε σχέση με τις προηγούμενες είναι οι εξής:

 • Αλλάζει η διαμόρφωση γύρω από τον ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ώστε να ενσωματωθεί – όσο είναι δυνατόν – στην υπόλοιπη διαμόρφωση.

 • Αλλάζει η διαμόρφωση της εισόδου του Αρχαιολογικού Χώρου, λαμβάνοντας υπόψη τις νεότερες κατασκευές. Διαμορφώνεται ο χώρος ώστε ένα ταξί να μπορεί να αποβιβάσει ή να επιβιβάσει ηλικιωμένους ή ΑμΕΑ. Το ταξί θα πρέπει να ακολουθήσει τη διαδρομή του κλάδου ανόδου της λεωφόρου Συγγρού και μετά την Πύλη του Αδριανού, με δεξιά στροφή να φθάσει στην είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου μέσω της γραμμής καθόδου του τραμ.

 • Επισκευάζονται τα πλαίσια εγκιβωτισμού των σιδηροτροχιών αφού απομακρυνθούν τα σαθρά τμήματά τους.

• Η λεωφορειακή γραμμή προς το Παγκράτι θα απομακρυνθεί από τη λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας στην κάθοδό της και θα ακολουθήσει τη διαδρομή του τρόλεϊ, με περιπορεία του Ολυμπιείου μέσω της λεωφόρου Συγγρού, της οδού Αθανασίου Διάκου και των λεωφόρων Αρδηττού και Βασιλέως Κωνσταντίνου.

• Η είσοδος των επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης  αυτοκινήτων προς τον Όμιλο Αντισφαιρίσεως δεν θα γίνεται από τη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου με εγκάρσια διέλευση πάνω από τους δύο κλάδους του τροχιοδρόμου, αλλά από τον κλάδο καθόδου του τραμ, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή που περιγράφηκε για τα οχήματα που έχουν προορισμό την είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου.

• Προστίθεται μια στάση για το λεωφορείο και τα τρόλεϊ απέναντι από την είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου, με στέγαστρο για την αναμονή των επιβατών.

Ο χώρος στάθμευσης μπροστά στην «Αίγλη» θα διατηρηθεί με τη σημερινή λειτουργία του και με πρόσβαση από τη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου και το κάτω μέρος της λωρίδας ανόδου των   τρόλεϊ. Η συνέχιση της ανόδου των οχημάτων πέραν των τρόλεϊ και των λεωφορείων θα απαγορευθεί. Η έξοδος των σταθμευόντων οχημάτων και των οχημάτων ανεφοδιασμού θα γίνεται από το μικρό δρομάκι που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του γυμναστηρίου του Φωκιανού.

«Ναι» στο ποδήλατο, δίχως ποδηλατόδρομους 

Παρά την πρόβλεψη για τη μελλοντική εγκατάσταση υπηρεσίας για την ενοικίαση ποδηλάτων στον πεζόδρομο της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, η μελέτη προτείνει να μην  προβλεφθεί ξεχωριστός ποδηλατόδρομος.  Κι αυτό διότι, όπως εξηγούν οι μελετητές, κατά τον τρόπο αυτό τα ποδήλατα θα μπορούν να κινηθούν εν μέσω των πεζών χωρίς να αναπτύσσουν μεγάλες ταχύτητες, σε αντίθεση με ό,τι θα συνέβαινε σε περίπτωση κατασκευής ξεχωριστού ποδηλατοδρόμου.  Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου.

Επιπλέον, η κατασκευή ποδηλατοδρόμου θα προσέθετε ένα ακόμη διάδρομο στους ήδη προβλεπόμενους (δύο λωρίδες τροχιοδρόμου και μια λωρίδα τρόλεϊ). Για τους ποδηλάτες θα σημανθούν οι εγκάρσιες διαβάσεις στις Λεωφόρους Αμαλίας – Συγγρού και Βασιλέως Κωνσταντίνου – Αρδηττού και ένδειξη ότι επιτρέπεται η διέλευση ποδηλάτου με προτεραιότητα του πεζού.