Οι καταστροφικές πλημμύρες ήρθαν για να μείνουν…

Από περίπου 102.000 που είναι σε σήμερα, ο αριθμός των Ευρωπαίων που κάθε χρόνο θα είναι εκτεθειμένοι σε καταστροφικές παράκτιες πλημμύρες, θα αυξηθεί σε 530.000 έως 740.000 έως το 2050 και σε 1,52 έως 3,64 εκατομμύρια το 2100 (!).

Σύμφωνα με την έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής για το κλίμα (2019), κατά 30 φορές έως το 2050 και κατά 700 έως το 2100 υπολογίζεται ότι μπορούν να αυξηθούν οι ζημιές από τις παράκτιες πλημμύρες (!).

Δεν είναι εφικτή αντιπλημμυρική προστασία 100%

Κατά τους ειδικούς, επειδή αντιπλημμυρική προστασία 100% δεν είναι εφικτή, είναι πολύ σημαντικό οι υπεύθυνοι να εστιάσουν στο κομμάτι της αξιολόγησης και της διαχείρισης της επικινδυνότητας των πλημμυρικών φαινομένων. Και υπάρχει ακόμη ένας λόγους. Ποιος είναι αυτός; Η αύξηση του αριθμού των πλημμυρών τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Για το λόγο αυτό, οι ειδικοί, στέκονται ιδιαίτερα στο θέμα της πρόληψης και της προειδοποίησης.

Η ακτινογραφία των πλημμυρών

Όπως αναφέρει, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο newsletter του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή –Climpact, η καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Β.Κ. Τσουκαλά, οι παράκτιες πλημμύρες θεωρούνται από τις πιο επικίνδυνες και επιβλαβείς φυσικές καταστροφές που πλήττουν τις παράκτιες κοινότητες.

Εδώ, όπως τονίζει, η ταχεία αστικοποίηση, αλλά και η ενίοτε κακή διαχείριση τέτοιων κινδύνων, οδηγούν σε δυσμενείς επιπτώσεις για τους κατοίκους των παράκτιων ζωνών. Και η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη συχνότητα εμφάνισης και την ένταση της παράκτιας πλημμύρας, αυξάνοντας τη μέση στάθμη της θάλασσας, τη συχνότητα εμφάνισης και την ένταση των μετεωρολογικών παλιρροιών, αλλά και των κυματικών χαρακτηριστικών.

Πλημμύρες και καταστροφές από την έντονη βροχόπτωση στις πυρόπληκτες περιοχές της Β.Εύβοιας, στιγμιότυπα από την Αγία Άννα, Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021 (ΘΟΔΩΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ/ EUROKINISSI)

Η περίπτωση της Μεσογείου

Μάλιστα , σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του IPCC (2019) που επικαλείται η Β.Κ. Τσουκαλά, ακόμη και με την υιοθέτηση των πιο αισιόδοξων σεναρίων, η θαλάσσια στάθμη τις επόμενες δεκαετίες θα συνεχίσει να αναβαίνει αυξάνοντας τους κινδύνους στη Μεσόγειο

Για το λόγο αυτό, υποστηρίζει πως για τον βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης παράκτιων πλημμυρών, αποτελούν απαραίτητο εργαλείο για την ενημέρωση, τον σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων, για την προστασία των παράκτιων δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών αλλά και την προστασία και ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής.

450 δισ. ευρώ

Σύμφωνα με το άρθρο του καθηγητή στη Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Πολυτεχνείο της Κρήτης Γιώργου Καρατζά (που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο newsletter), η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας οδηγεί σε ακραία φαινόμενα οι επιπτώσεις των οποίων αντανακλώνται τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο (θάνατοι) όσο και οικονομικό (ζημιές).

Όπως επισημαίνει, στην Ευρώπη, στην Ευρώπη, κατά την περίοδο 1980-2016, οι συνολικές οικονομικές απώλειες που προκληθήκαν από ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες ανήλθαν σε πάνω από 450 δις ευρώ.

Ειδικότερα, παρατηρήθηκε πως το μεγαλύτερο μερίδιο των οικονομικών επιπτώσεων κατέχουν οι πλημμύρες (περίπου 40%), ακολουθούμενες από τις καταιγίδες ( 25%), ξηρασίες (περίπου 10%) και τα κύματα καύσωνα (περίπου 5%).

Την ίδια ώρα, σε ό,τι αφορά τον αριθμό θανάτων ανά εκατομμύριο κατοίκων στην Ευρώπη, από την επεξεργασία των στοιχείων, για την περίοδο 1991-2015, παρατηρείται πως ανά περιοχές είναι δυνατό να υπερβληθούν 10 θάνατοι ανά εκατομμύριο…

Γιατί έχουμε πλημμύρες;

Όπως τονίζει ο καθηγητής Γιώργος Καρατζάς, οι αιτίες των πλημμυρών είναι: η κλιματική αλλαγή και οι αλλαγές στις χρήσεις γης. Επιπλέον, η αστική ανάπτυξη και η στεγανοποίηση της επιφάνειας του εδάφους, η μερική ή ολική κάλυψη των κοιτών των χειμάρρων, οι διαστάσεις και το μικρό ύψος των γεφυρών, η αποψίλωση των δασών από τις πυρκαγιές , αλλά και η κατασκευή μεγάλων έργων –κυρίως οδικών- εγκάρσια προς την κοίτη.

Σε ένα κλίμα κατά 2 βαθμούς θερμότερο

Κατά τον Δρ. Αριστείδη Κουτρούλη από τη Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Πολυτεχνείο Κρήτης ( η δημοσίευσή του έχει τίτλο « Ιχνηλατώντας τις πλημμύρες») « (…) οι φυσικές καταστροφές που συνδέονται με τις πλημμύρες αναμένεται να αυξηθούν σε ένα κλίμα κατά 2 βαθμούς θερμότερο σχετικά με 1.5 ο C πάνω από τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία της προβιομηχανικής περιόδου».

Όπως επισημαίνει, «ένα θερμότερο κλίμα αυξάνει την ποσότητα και την ένταση των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια «υγρών» γεγονότων, και αυτό αναμένεται να ενισχύσει τη σφοδρότητα των πλημμυρών. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ βροχόπτωση και πλημμυρών είναι περίπλοκη, επομένως, ενώ οι πλημμύρες αναμένεται να επιδεινωθούν, ταυτόχρονα θα μπορούσαν να γίνουν πιο σπάνιες σε ορισμένες περιοχές, αλλά ακόμη κι αν ληφθούν υπόψη όλοι οι παράγοντες που τις προκαλούν, όταν πρόκειται για καιρικά μοτίβα σε ένα θερμότερο μέλλον, αυτά προκαλούν σφοδρότερα γεγονότα».

Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και η περίπτωση της Μάνδρας

Όπως αναφέρεται στη δημοσίευση, που έκανε ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Υδραυλικής του ΕΜΠ Αναστάσιος Ι. Στάμου, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, σημαντικό ρόλο στον περιορισμό των πλημμυρών και των επιπτώσεων τους έχουν τα Συστήματα Έγκαιρης Προειδοποίησης (ΣΕΠΠ).

Σε άλλο σημείο της δημοσίευσης αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Στην Ελλάδα δεν έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες σχετικά με τις αντιλήψεις και τα χαρακτηριστικά του τοπικού πληθυσμού σε περίπτωση πλημμυρών, τα οποία προσδιορίζονται συνήθως μέσω έρευνας με τη χρήση ερωτηματολογίου.

» Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2018 πραγματοποιήσαμε έρευνα στην πόλη της Μάνδρας σε προκαταρκτικό επίπεδο (Καραμούστου και Στάμου 2019) με χρήση ερωτηματολογίου που συμπληρωνόταν με συνέντευξη, το οποίο διαμορφώθηκε με βάση τη διεθνή εμπειρία, ώστε να είναι κατανοητό, ενδιαφέρον και να πείθει τους ερωτώμενους να το συμπληρώσουν.

»Δυο ενδεικτικά συμπεράσματα της έρευνας: 1ον) στην ερώτηση εάν γνωρίζουν οι κάτοικοι της Μάνδρας τι να κάνουν για να αντιμετωπίσουν μια πλημμύρα στην περιοχή το 60% των ερωτώμενων απάντησε αρνητικά, το 21% θετικά και το 19% απάντησε « δεν ξέρω». Επιπλέον, 9 στους 10 πολίτες θεωρούν πως τα υφιστάμενα αντιπλημμυρικά έργα στη Μάνδρα είναι ανεπαρκή και 7 στους 10 ότι δεν υπάρχει οργανωμένο σχέδιο αντιμετώπισης ( 2 στους 10 απάντησαν ότι υπάρχει).

»2ον) Μόνο 3 στους 10 κατοίκους της Μάνδρας νιώθουν σήμερα ότι είναι «άριστα» ή πολύ έτοιμοι να αντιμετωπίσουν μια πλημμύρα και μόνο 2 θεωρούν ότι είναι το ίδιο έτοιμος ο γείτονάς τους. Η διαπίστωση αυτή καθιστά επιτακτική την ανάγκη ενημέρωσης των κατοίκων από τη μεριά της Πολιτείας για να αυξήσει την αίσθηση της ετοιμότητας και της ασφάλειας τους. Αυτό μπορεί να γίνει με ασκήσεις ετοιμότητας αντιμετώπισης πλημμύρας, τις οποίες το 94% των κατοίκων της Μάνδρας θεωρεί «πολύ χρήσιμες»…».