Ηλεκτρονικό «μάτι» για την προστασία των μνημείων

Οσο νοτιότερα βρίσκονται τόσο δυσκολότερες φαίνεται πως είναι οι κλιματικές συνθήκες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα αρχαιολογικά κατάλοιπα στη χώρα μας, καθώς πλήττονται από τις υψηλές θερμοκρασίες οι οποίες ευνοούν τις πυρκαγιές σε συνδυασμό με μείωση της βροχόπτωσης και της εδαφικής υγρασίας. Οι συνθήκες αυτές δεν θέτουν μακροπρόθεσμα σε κίνδυνο μόνο τα μνημεία, αλλά είναι ιδιαίτερα προβληματικές τόσο για τους εργαζομένους πεδίου όσο και για τους επισκέπτες.

Αυτή είναι μια πρώτη εικόνα – χωρίς να έχει προς το παρόν ολοκληρωθεί η ακτινογραφία του συνόλου των αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και μουσείων της Ελλάδας – όπως παρουσιάστηκε  στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της ομάδας εργασίας για την Κλιματική Αλλαγή και την Πολιτιστική Κληρονομιά την οποία έχει συστήσει το υπουργείο Πολιτισμού υπό τον καθηγητή Κώστα Καρτάλη. «Δεν έχει καταγραφεί συστηματικός κίνδυνος για κάποιο συγκεκριμένο μνημείο ή για κάποιο στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς που να αποδίδεται στην κλιματική κρίση», διευκρίνισε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «το ΥΠΠΟ ήδη από τον Οκτώβριο του 2019 απασχολήθηκε με το θέμα της κλιματικής αλλαγής και επικεντρώθηκε στη δημιουργία των προϋποθέσεων για τη σύνταξη και εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης – Πολιτιστική Κληρονομιά και Κλιματική Αλλαγή, με ορίζοντα το 2022».

Το σχέδιο έχει ορίζοντα υλοποίησης το 2050, με ενδιάμεσους στόχους ανά πενταετία, και δράσεις που έχουν εξειδικευθεί μέχρι το 2030, δεδομένου ότι τα φαινόμενα εξελίσσονται. Η Ακρόπολη, οι Μυκήνες, η Τίρυνθα και η Μονή Δαφνίου είναι τα πρώτα μνημεία και χώροι για τα οποία θα υπάρξει μελέτη για την εκπόνηση ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης όλων των πιθανών κινδύνων, ενώ παράλληλα «τρέχουν» και θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2023 τα διαχειριστικά σχέδια των 15 από τα 18 μνημεία που έχουν χαρακτηριστεί από την UNESCO παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Πρόκειται για ένα έργο κόστους 1,4 εκατ. που χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά κονδύλια.

Ηλεκτρονική πλατφόρμα

Κλειδί για τη διαμόρφωση της εν λόγω πολιτικής είναι η ολιστική αντιμετώπιση κάθε αρχαιολογικού χώρου και μνημείου. Βασικό εργαλείο θα αποτελέσει μία κεντρική ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία θα καταγράφονται οι παρατηρήσεις των εφορειών αρχαιοτήτων σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, ενώ ανάμεσα στις αλλαγές που σχεδιάζονται είναι κατά τη σύνταξη των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, όπως και το ενδεχόμενο επανεξέτασης των ορίων ζωνών προστασίας των αρχαιολογικών χώρων.

Παράλληλα έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης το έργο της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης με προϋπολογισμό περίπου 32 εκατ. ευρώ  στο οποίο, εκτός από συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν την παρακολούθηση, ψηφιοποίηση, και συστηματικό έλεγχο των επιπτώσεων, έχουν περιληφθεί έργα αιχμής σε μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους, όπως οι Δελφοί, το Δίον, η Φαιστός, τα Μάλια, ο Μυστράς και οι Φίλιπποι σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών.