Η οικονομία της Κίνας φαίνεται ιδιαίτερα ευάλωτη στην εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον

Ο ΤΖΑΚ ΜΑ, ο ιδρυτής της πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου στην Κίνα, Alibaba, ξεκίνησε την πρώτη του διαδικτυακή εταιρεία μετά από επίσκεψή του στην Αμερική, το 1995. Ο Σάο Ντιγουάνγκ, επικεφαλής της Fuyao Glass, κινεζικής εταιρείας που έγινε διάσημη από το ντοκιμαντέρ «American Factory», ξεκίνησε να ασχολείται με τον κατασκευαστικό κλάδο μετά από ένα ταξίδι του για επίσκεψη στο Μουσείο Αυτοκινήτων Ford στο Μίσιγκαν. (Κατάλαβε τη σημασία που είχε για αυτόν το μουσείο, όταν μπήκε στο αεροπλάνο για να επιστρέψει σπίτι, είπε σε αυτόν που του πήρε συνέντευξη, και, έτσι, έκλεισε την πρώτη πτήση για να επιστρέψει και να το επισκεφθεί για δεύτερη φορά.)

Τα ταξίδια είναι ζωτικής σημασίας για την καινοτομία. Δυστυχώς, όμως, ό,τι ισχύει για τις επιχειρήσεις, ισχύει και για τους ιούς. Ενώ ταξίδευε τον κόσμο, εκδηλώθηκαν νέα κρούσματα κορωνοϊού. Η νέα παραλλαγή Όμικρον θα ενισχύσει περισσότερο τους αυστηρούς περιορισμούς που έχει θέσει η Κίνα στα επαγγελματικά ταξίδια. Πράγματι, μπορεί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα στην οικονομία της Κίνας από ό,τι σε άλλες χώρες που έχουν, επίσης, σημαντικό ΑΕΠ. Αυτό δεν οφείλεται στο ότι στην Κίνα ο ιός θα εξαπλωθεί περισσότερο. Το αντίθετο, μάλιστα. Οφείλεται στο ότι η κυβέρνηση θα επιβάλει πολύ σκληρά μέτρα ώστε να μην συμβεί κάτι τέτοιο.

Από τα τέλη Μαΐου, η Κίνα έχει καταγράψει 7.728 λοιμώξεις κορωνοϊού. Η Αμερική έχει καταγράψει 15,21 εκατ. Κι όμως οι περιορισμοί της Κίνας στις μετακινήσεις και τις συγκεντρώσεις ήταν πιο αυστηροί σε σχέση με τις υπόλοιπες , ειδικά κοντά σε περιοχές όπου είχαν εμφανιστεί τα πρώτα κρούσματα (βλ. διάγραμμα 1). Η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» έναντι του κορωνοϊού συνεπάγεται, επίσης, περιορισμένη ανοχή στα διεθνή ταξίδια. Απαιτεί οι επισκέπτες μπαίνουν σε καραντίνα τουλάχιστον 14 ημερών, σε ένα συγκεκριμένο ξενοδοχείο. Ο αριθμός των ταξιδιωτών από την ηπειρωτική χώρα που περνούν τα σύνορα έχει μειωθεί κατά 99%, σύμφωνα με την Wind, πάροχο δεδομένων.

Οι περιορισμοί αυτοί εμπόδισαν την εξάπλωση των προηγούμενων μεταλλάξεων. Ωστόσο, τα περιοδικά τοπικά lockdown έχουν, επίσης, πλήξει την κατανάλωση, ειδικά σε υπηρεσίες όπως η εστίαση. Και οι περιορισμοί στα διασυνοριακά ταξίδια (μεταξύ των οποίων και τα ταξίδια για επισκέψεις σε μουσεία) θα πλήξουν την καινοτομία, κάτι που δεν θα είναι εύκολα αντιληπτό. Η μείωση των δαπανών για επαγγελματικά ταξίδια στο ήμισυ είναι τόσο επιζήμια για την παραγωγικότητα μιας χώρας όσο και η μείωση των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α) κατά ένα τέταρτο, σύμφωνα με έρευνα της Mariacristina Piva του Università Cattolica del Sacro Cuore στο Μιλάνο και των συνεργατών της.

Εάν η παραλλαγή Όμικρον αποβεί πιο μολυσματική από άλλα στελέχη, θα αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης εστιών κορωνοϊού στην Κίνα, προκαλώντας πιο συχνά lockdown. Εάν η Κίνα έπρεπε να συνεχίσει να επιβάλλει τόσο αυστηρούς περιορισμούς όσο εκείνους που είχε επιβάλει για μικρό χρονικό διάστημα, στα μέσα Αυγούστου, όταν ήρθε αντιμέτωπη με νέα εστία κρουσμάτων στην πόλη Nαντσίνγκ, το πλήγμα στην ανάπτυξη θα μπορούσε να ήταν σημαντικό. Εάν τόσο αυστηρά μέτρα επιβάλλονταν για ένα ολόκληρο τρίμηνο, θα μπορούσαν να αφαιρεθούν σχεδόν 130 δισ. δολάρια από το ΑΕΠ της Κίνας, σύμφωνα με υπολογισμούς που βασίζονται σε ένα μοντέλο lockdown από τη τράπεζα Goldman Sachs, που ισοδυναμεί με περίπου το 3% της τριμηνιαίας παραγωγής.

Η Όμικρον δεν είναι το μοναδικό που απειλεί την ανάπτυξη της Κίνας. Ήδη πριν την εμφάνιση της Όμικρον, οι περισσότεροι οικονομολόγοι πίστευαν ότι η ανάπτυξη της Κίνας θα επιβραδυνθεί στο 4,5-5,5%, κατά το επόμενο έτος.

Χειρότερα σενάρια είναι, επίσης, πιθανά. Εάν υπάρξει κάμψη αγοράς ακινήτων στην Κίνα, όπως εκείνη το 2014-15, η αύξηση του ΑΕΠ θα μπορούσε να μειωθεί στο 3%, το τέταρτο τρίμηνο του 2022, σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με την Oxford Economics, εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών. Αυτό θα επηρέαζε αρνητικά την ανάπτυξη στο 3,8%, για ολόκληρο το έτος. Αν το φαινόμενο της κατάρρευσης των επενδύσεων σε ακίνητα στην Κίνα έπαιρνε τις διαστάσεις που πήρε στην Αμερική ή την Ισπανία, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000, η ανάπτυξη στην Κίνα θα μπορούσε να μειωθεί στο 1%, το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Αυτό θα μπορούσε μειώσει την ανάπτυξη για τη φετινή χρονιά στο 2,1% (βλ. διάγραμμα 2). Οι απώλειες θα είχαν ως αποτέλεσμα αρκετές μικρότερες τράπεζες να έχουν λιγότερα κεφάλαια από το ρυθμιστικό ελάχιστο του 10,5%, σύμφωνα με την εταιρεία.

Τα σενάρια αυτά, πάντως, δεν είναι απίθανα. Η Oxford Economics αξιολογεί την πιθανότητα η Κίνα να έρθει αντιμέτωπη με φαινόμενα όπως εκείνο το 2014-15 ως «μέτρια» όχι υψηλή. (Το απόθεμα των απούλητων ακινήτων της Κίνας, επισημαίνει, είναι χαμηλότερο σήμερα από ό,τι πριν από επτά χρόνια.) Εκτιμά, ακόμη, ότι οι πιθανότητες η Κίνα να έρθει αντιμέτωπη με την κατάσταση που είχε να αντιμετωπίσει η Αμερική ή η Ισπανία, στα τέλη του 2000, είναι πολύ μικρές. Και τα δύο σενάρια, όμως, εκτιμούν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας θα απαντούσαν στις προκλήσεις με χαλάρωση νομισματικής πολιτικής. Ωστόσο, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μίας περισσότερο αυστηρής αντιμετώπισης. Αν και το «όριο πόνου» των αρχών έχει αυξηθεί, γεγονός που σημαίνει ότι οι αρχές δεν παρεμβαίνουν, πλέον, άμεσα για να στηρίξουν την ανάπτυξη, εξακολουθούν να έχουν τα όριά τους. «Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση της Κίνας είναι δογματική. Είναι αρκετά ρεαλιστική», αναφέρει ο Τάο Γουάνγκ, από την τράπεζα UBS.

Μέχρι στιγμής, η ισχύς που έχουν διάφορα τμήματα της οικονομίας «καλύπτουν» τα προβλήματα στον τομέα των ακινήτων. Οι εξαγωγές έχουν συμβάλει περίπου στο 40% της ανάπτυξης της Κίνας, μέχρι στιγμής, φέτος, επισημαίνει ο Τινγκ Λου, από την τράπεζα Nomura, καθώς η Κίνα παρείχε τα αγαθά που λαχταρούσε ο κόσμος, ενώ ήταν κλεισμένος στο σπίτι του. Με τη νέα παραλλαγή, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η αύξηση των εξαγωγών θα επιβραδυνθεί, πιθανότατα, απότομα. Ο κ. Λου εκτιμά ότι οι εξαγωγές θα παραμείνουν σταθερές, σε προσαρμοσμένους ως προς τις τιμές όρους, κατά το επόμενο έτος, χωρίς να συνεισφέρουν κάτι στην ανάπτυξη της Κίνας. Επομένως, η οικονομία θα χρειαστεί κι άλλες πηγές βοήθειας.

Οι πιο ελκυστικές επιλογές τόνωσης της οικονομίας παραβλέπουν τον διογκωμένο τομέα ακινήτων, ο οποίος κατέχει ήδη πολύ μεγάλο μερίδιο του ΑΕΠ της Κίνας. Η κυβέρνηση θα μπορούσε, για παράδειγμα, να μειώσει τους φόρους στα νοικοκυριά, να βελτιώσει το δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας, ακόμη και να μοιράσει κουπόνια κατανάλωσης. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι, ίσως, οι καταναλωτές να μην ανταποκριθούν άμεσα, ειδικά εάν τα σπίτια τους χάνουν την αξία τους. Ούτε η κυβέρνηση της Κίνας μπορεί να αναγκάσει τα νοικοκυριά να προβούν σε δαπάνες.

Μία περισσότερο αξιόπιστη λύση είναι, ενδεχομένως, οι δημόσιες επενδύσεις στην απαλλαγή από άνθρακα και τις λεγόμενες «νέες» υποδομές, όπως σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και δίκτυα 5G. Η δυσκολία, ωστόσο, έγκειται στο ότι αυτοί οι τομείς είναι πολύ μικροί για να αντισταθμίσουν πιθανή σοβαρή ύφεση στην αγορά ακινήτων, όπως επισημαίνει η Goldman Sachs.

Εν συνεχεία, θα πρέπει η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει την κατάλληλη δράση, ώστε αυτή η ύφεση στον τομέα των ακινήτων να μην είναι πολύ σοβαρή. Οι αναλυτές της Citigroup, μιας άλλης τράπεζας, εκτιμούν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Κίνα θα αποτρέψουν την πτώση των επενδύσεων στα ακίνητα το 2022. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα αύξησης του ΑΕΠ κατά 4,7%. Για να επιτευχθεί αυτό, όμως, σύμφωνα με τη Citi, η κεντρική τράπεζα της Κίνας θα πρέπει να μειώσει τα αποθεματικά των τραπεζών κατά μισή ποσοστιαία μονάδα και τα επιτόκια κατά ένα τρίμηνο, στις αρχές του επόμενου έτους. Ακόμη, η κεντρική κυβέρνηση θα πρέπει να χαλαρώσει τη δημοσιονομική της στάση και να επιτρέψει στις τοπικές κυβερνήσεις να εκδίδουν περισσότερο «ειδικά» ομόλογα, τα οποία θα αποπληρώνονται μέσω των εσόδων από έργα.

Θα χρειαστεί, επίσης, περισσότερη προσπάθεια για να «σταθεροποιηθεί», αν όχι να «τονωθεί», η αγορά ακινήτων. Η κυβέρνηση θα πρέπει να καταστήσει πιο εύκολο για τους αγοραστές κατοικιών να λαμβάνουν στεγαστικά δάνεια και να ελαττώσει τα όρια στο μερίδιο των δανείων ακινήτων που επιτρέπεται στα βιβλία δανείων των τραπεζών. Οι οικονομολόγοι της Citi υποστηρίζουν, ακόμη, ότι οι αρχές θα πρέπει να επιδείξουν ένα είδος «προσωρινής ανεκτικότητας» στην επιβολή αυτών των περίφημων «τριών κόκκινων γραμμών» τους, το πιο σημαντικό όριο δανεισμού που έχει τεθεί στους κατασκευαστές ακινήτων, το οποίο θέτει στους κατασκευαστές ένα ανώτατο όριο για τα ίδια κεφάλαια, τα περιουσιακά στοιχεία και τα μετρητά τους.

Ένα σύνολο περιορισμών που η Κίνα δεν φαίνεται ιδιαίτερα πρόθυμη να χαλαρώσει είναι οι περιορισμοί στα διεθνή ταξίδια. Σίγουρα θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι και τη λήξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων, τον Φεβρουάριο, και το εθνικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, αργότερα, το επόμενο έτος. Ενδεχομένως να παραμείνουν σε ισχύ μέχρι ο πληθυσμός της Κίνας να εμβολιαστεί με ένα περισσότερο αποτελεσματικό εμβόλιο, που ίσως να εφευρεθεί στην ίδια την Κίνα. (Η κυβέρνηση άργησε, χωρίς να το καταλάβει, να εγκρίνει το εμβόλιο που αναπτύχθηκε από κοινού από τη BioNTech και την Pfizer.) Επίσης, είναι πιθανό η κυβέρνηση να θέλει να χτίσει περισσότερα νοσοκομεία για να αντιμετωπίσει σοβαρές περιπτώσεις νόσησης. Στις αρχές του 2020, η χώρα είχε μόνο 3,6 κρεβάτια εντατικής θεραπείας ανά 100.000 άτομα. Η Σιγκαπούρη διαθέτει τον τριπλάσιο αριθμό.

Οι επιχειρηματίες στη Σαγκάη άρχισαν να συζητούν το ενδεχόμενο η πολιτική μηδενικής ανοχής να συνεχιστεί μέχρι το 2024. Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταβλητός. Η πολιτική, ωστόσο, που ακολουθεί η Κίνα για την αντιμετώπιση του είναι εξαιρετικά αμετάβλητη.