Ωρα για αναθεώρηση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος

Στη Σύνοδο Κορυφής για το κλίμα COP26 τον περασμένο μήνα, εκατοντάδες χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δήλωσαν ότι θα έβαζαν τρισεκατομμύρια δολάρια για να χρηματοδοτήσουν λύσεις για την κλιματική αλλαγή.

Ωστόσο, υπάρχει ένα σημαντικό εμπόδιο: το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εμποδίζει στην πραγματικότητα τη ροή χρηματοδότησης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, δημιουργώντας μια παγίδα οικονομικού θανάτου για πολλούς.

Οι πλούσιες χώρες δανείζονται γενικά σε δικά τους νομίσματα, με χαμηλό κόστος και με μικρό κίνδυνο έλλειψης ρευστότητας, εκτός από στιγμές εξαιρετικής κακοδιαχείρισης πολιτικής. Αντίθετα, οι χώρες χαμηλού και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος δανείζονται σε ξένα νομίσματα (κυρίως δολάρια και ευρώ) και πληρώνουν εξαιρετικά υψηλά επιτόκια.

Οι σημαντικότεροι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (Fitch, Moody’s και S&P Global) αποδίδουν αξιολογήσεις επενδυτικής βαθμίδας στις περισσότερες πλούσιες χώρες και σε πολλές χώρες με υψηλότερο μεσαίο εισόδημα, αλλά εκχωρούν αξιολογήσεις υποεπενδυτικής βαθμίδας σε σχεδόν όλες τις χαμηλότερες και μεσαίου εισοδήματος σε όλες τις χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Μόλις χαθεί, μια αξιολόγηση κρατικού επενδυτικού επιπέδου είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανακτηθεί εκτός εάν η κυβέρνηση απολαμβάνει την υποστήριξη μιας μεγάλης κεντρικής τράπεζας.

Η αναθεώρηση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι επομένως επείγουσα και έχει καθυστερήσει πολύ. Οι αναπτυσσόμενες χώρες με καλές προοπτικές ανάπτυξης και ζωτικές αναπτυξιακές ανάγκες θα πρέπει να μπορούν να δανείζονται αξιόπιστα με αξιοπρεπείς όρους αγοράς.

Για τον σκοπό αυτόν, η G20 και το ΔΝΤ θα πρέπει να επινοήσουν ένα νέο και βελτιωμένο σύστημα αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που θα λαμβάνει υπόψη τις προοπτικές ανάπτυξης κάθε χώρας και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους.

Οι τραπεζικοί κανονισμοί, όπως αυτοί της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, θα πρέπει στη συνέχεια να αναθεωρηθούν σύμφωνα με το βελτιωμένο σύστημα αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας για να διευκολυνθεί ο μεγαλύτερος τραπεζικός δανεισμός προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Για να βοηθήσουν να τερματιστούν οι ξαφνικές στάσεις, η G20 και το ΔΝΤ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την οικονομική τους δύναμη πυρός για να στηρίξουν μια ρευστή δευτερογενή αγορά κρατικών ομολόγων αναπτυσσόμενων χωρών. Η Fed, η ΕΚΤ και άλλες βασικές κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να δημιουργήσουν γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων με κεντρικές τράπεζες σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος.

Η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλα αναπτυξιακά χρηματοδοτικά ιδρύματα θα πρέπει επίσης να αυξήσουν σημαντικά τις επιχορηγήσεις και τα δάνεια με ευνοϊκούς όρους προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδιαίτερα τις φτωχότερες.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, εάν οι πλούσιες χώρες και περιοχές, συμπεριλαμβανομένων αρκετών πολιτειών των ΗΠΑ, σταματούσαν να στηρίζουν ξέπλυμα χρήματος και φορολογικούς παραδείσους, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα είχαν περισσότερα έσοδα για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ο Jeffrey D. Sachs είναι καθηγητής στο Columbia University. Είναι διευθυντής του κέντρου διατηρήσιμης ανάπτυξης του Columbia και πρόεδρος του Development Solutions Network του ΟΗΕ.