Ενεργειακή δημοκρατία…

Πριν από λίγο καιρό παρουσιάστηκε ο κλιματικός νόμος, ο οποίος, μεταξύ άλλων, προβλέπει διακοπή όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028. Επιπλέον, με στόχο τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 80% σε σχέση με το 2019 , απαγορεύεται η χρήση μαζούτ στα μη διασυνδεμένα νησιά.

Τέλος λοιπόν σε λιγνίτη και πετρέλαιο. Αυτό γίνεται, επειδή κατά τους ειδικούς, οι συνέπειες της καύσης του λιγνίτη είναι καταστροφικές για το περιβάλλον και την υγεία.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως η ζωή μας αλλάζει (ελπίζω προς το καλύτερο). Και όπως συμβαίνει σε κάθε αλλαγή, για κάποιους, η μετάβαση (η όποια μετάβαση σε κάτι νέο) είναι πιο δύσκολη και επώδυνη σε σχέση με κάποιους άλλους.

Και αυτός είναι ο λόγος, που όλοι χρησιμοποιούν ( στα λόγια σίγουρα όλοι αλλά στην πράξη δεν ξέρουμε ακόμη… ) τρεις λέξεις. Ποιες είναι αυτές; « Δίκαιη ενεργειακή μετάβαση».

Γι’ αυτήν λοιπόν τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, θα ήθελα να μιλήσουμε σήμερα. Αφορμή για το κείμενο στάθηκε η κουβέντα που έκανα με την υπεύθυνη προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Σάντυ Φαμελιάρη.

Κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω… 

-«Σε μια χώρα σαν τη δική μας, όπου περίπου το 19% της συνολικής επιφάνειας αποτελείται από τα νησιά μας, η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να γίνει με τρόπο που κανένα νησί και κανένας κάτοικος δεν θα μείνει πίσω», μου λέει η Σάντυ Φαμελιάρη.

Και συνεχίζει: « Η γεωλογική μορφολογία της χώρας μας είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί υπόψη ώστε η μετάβαση σε πηγές καθαρής ενέργειας να γίνει δικαία, γρήγορα, και κυρίως με τη συμμετοχή της ίδιας κοινωνίας».

-Δηλαδή μου λες πως πρέπει να γίνουμε παραγωγοί ενέργειας;

-«Πριν σου απαντήσω, θα σου πω για μια διαδικτυακή έρευνα που κάναμε σε Ζάκυνθο και Κέρκυρα όπου ζητήσαμε τη γνώμη των κατοίκων σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις ενεργειακές κοινότητες».

Ενεργειακές κοινότητες και ενεργειακή δημοκρατία 

Να διευκρινίσω για όσους δεν το γνωρίζουν τι είναι  οι ενεργειακές κοινότητες,  πως είναι τοπικοί αστικοί συνεταιρισμοί, μέσω των οποίων οι κάτοικοι μιας περιοχής μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στον τομέα της ενέργειας και να έχουν, μάλιστα, ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας μόνο πηγές καθαρής ενέργειας, όπως ο ήλιος ή ο άνεμος. Έτσι, όπως λένε πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα,  ενισχύονται όχι μόνο τα ατομικά και οικογενειακά εισοδήματα, αλλά και η τοπική επιχειρηματικότητα, η αλληλέγγυα οικονομία και η προώθηση της ενεργειακής δημοκρατίας (σ.σ.: από εδώ πήρα την ιδέα για τον τίτλο του κειμένου).

Πάμε τώρα στη διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Οκτώβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2021.

-« Συγκεντρώσαμε 173 ολοκληρωμένες απαντήσεις: 42  από τη Ζάκυνθο και 131 από την Κέρκυρα. Η πλειοψηφία των απαντήσεων προήρθε από γυναίκες (52%) και από ηλικίες 35-44 ετών (40,4%), ενώ το 50,8% είχε πτυχίο πανεπιστημίου και εργαζόταν με πλήρη απασχόληση (39,8%), με την πλειονότητα των ερωτηθέντων (81,5) να είναι οικιακοί καταναλωτές ενέργειας», μου εξηγεί ο Σάντυ Φαμελιάρη.

Το εύρημα που εντυπωσίασε  

–«Ένα εύρημα που μας εντυπωσίασε είναι πως παρά το ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (43,93%) δεν ήξερε τίποτα για αυτές…», μου αναφέρει, η υπεύθυνη προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια της Greenpeace. «Ταυτόχρονα, το 52,6% δεν είχε απολύτως καμία πληροφόρηση για το αν υπάρχουν ή όχι πρωτοβουλίες στους δήμους τους για την ανανεώσιμη ενέργεια».

-Τι σημαίνει αυτό;

-«Σημαίνει πως ενώ υπάρχει η νομοθεσία και οι προϋποθέσεις για πολλούς πολίτες να δημιουργήσουν ενεργειακές κοινότητες, οι ιθύνοντες δεν έχουν φροντίσει για την επαρκή και ολοκληρωμένη ενημέρωση και εμπλοκή των πολιτών σε αυτές. Αν τα πράγματα ήταν αλλιώς πιθανόν να είχαμε δεκάδες περισσότερες ενεργειακές κοινότητες στη χώρα από τους πολίτες για τους πολίτες», συμπληρώνει η Σάντυ Φαμελιάρη.

Πρόθυμοι να συμμετέχουν… 

Όπως προκύπτει από την έρευνα, πολλοί είναι αυτοί που δηλώνουν πρόθυμοι να πάρουν μέρος σε ένα τέτοιο έργο στο μέλλον. Ειδικότερα:

-«Το 41,86% απάντησε πως σίγουρα θα συμμετέχει, ενώ το 45,35% απάντησε «ίσως». Επίσης, το 86,12% των ερωτηθέντων έχει θετική (49,13%) ή πολύ θετική (36,99%) γνώμη για την ανανεώσιμη ενέργεια», τονίζει η Σάντυ Φαμελιάρη. « Η πλειοψηφία (70,52%) πιστεύει πως το δυναμικό ανανεώσιμης ενέργειας στα νησιά πρέπει να αξιοποιηθεί».

Η ενέργεια στα χέρια τους… 

Όπως μου λέει, από την έρευνα, προκύπτει πως το ο 39,88% των ερωτηθέντων προτιμά να έχει τον κεντρικό ρόλο στην παραγωγή η ίδια η τοπική κοινωνία, μέσα από συνεργασίες, και να δημιουργηθούν μικρότερες ενεργειακές κοινότητες μαζί με ανθρώπους από τον ευρύτερο κύκλο φίλων και συγγενών.

-Και που καταλήξατε μετά την έρευνα;

«Πως τα Ιόνια νησιά έχουν καλό δυναμικό ηλιακής ενέργειας, άφθονη διαθέσιμη γη καθώς και επαρκές κτιριακό περιβάλλον για να υποστηρίξουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Επιπλέον, οι πολυάριθμες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που λειτουργούν στον τουριστικό τομέα των νησιών μπορούν να παρέχουν εύκολα χώρο για εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών . Έτσι θα έχουν άμεσο οικονομικό όφελος, μειώνοντας τους λογαριασμούς ρεύματός τους και δημιουργώντας ένα βιώσιμο προφίλ για τις επιχειρήσεις τους».

Είπαμε τα πράγματα αλλάζουν… Και νομίζω θα πάνε όλα καλά, αρκεί να έχουμε κατά νου τις τρείς λέξεις: «δίκαιη ενεργειακή μετάβαση».