Τι αλλάζει η Ε.Ε. στις συνθήκες εργαζομένων της gig economy

Αλλαγές στο πλαίσιο των εργαζομένων της gig economy, προωθεί η Κομισιόν, δημοσιοποιώντας σήμερα ένα σχετικό πλαίσιο.

Τα παραδείγματα είναι γνωστά, με προεξάρχον εκείνο της Uber, όπου οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες που εργάζονται μέσω της πλατφόρμας και όχι ως έχοντες εξαρτημένη σχέση εργασίας με την εταιρεία που τους απασχολεί.

Το νομοσχέδιο της ΕΕ προωθεί το εξής: οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ένωση θα υποχρεωθούν να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοί τους λαμβάνουν τουλάχιστον τον βασικό μισθό, έχουν τη δυνατότητα να πάρουν αναρρωτική άδεια και κανονική άδεια χωρίς να χάσουν τα ημερομίσθιά τους, και έχουν πρόσβαση στο σύνολο των εργασιακών δικαιωμάτων που προβλέπονται για τους υπαλλήλους.

Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο δημοσιεύθηκε σήμερα Πέμπτη και η Κομισιόν τόνισε ότι η βασικότερη διαφορά που εισάγει, είναι ότι μετατοπίζει το βάρος της απόδειξης του είδους της εργασίας στις εταιρείες αντί για τα άτομα που απασχολούνται από αυτές. Μέχρι τώρα, οι εργαζόμενοι στη λεγόμενη gig economy αναγκάζονταν να αποδείξουν δικαστικά ότι απασχολούνται ως υπάλληλοι ή διαφορετικά να αποδεχτούν ότι θα εργάζονται απουσία ακόμη και των βασικότερων δικαιωμάτων τους.

Ουσιαστικά, η Κομισιόν λαμβάνει μια δέσμη μέτρων για να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των ατόμων που εργάζονται σε πλατφόρμες εργασίας και για να στηριχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας στην ΕΕ, προτείνει η Κομισιόν.

Οι νέοι κανόνες θα διασφαλίσουν ότι τα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας μπορούν να απολαμβάνουν τα εργασιακά δικαιώματα και τις κοινωνικές παροχές που δικαιούνται. Επίσης, θα προστατεύονται επιπλέον όσον αφορά τη χρήση αλγοριθμικής διαχείρισης (δηλαδή αυτοματοποιημένων συστημάτων που υποστηρίζουν ή αντικαθιστούν διευθυντικές λειτουργίες στην εργασία). Ένα κοινό σύνολο ενωσιακών κανόνων θα παρέχει αυξημένη ασφάλεια δικαίου, γεγονός που θα επιτρέπει στις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας να επωφελούνται πλήρως από τις οικονομικές δυνατότητες της ενιαίας αγοράς και από τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού.

Στο πλαίσιο της σημερινής δέσμης μέτρων, η Επιτροπή προτείνει τα εξής:

-Ανακοίνωση στην οποία παρουσιάζονται η προσέγγιση και τα μέτρα της ΕΕ σχετικά με την εργασία σε πλατφόρμες. Τα μέτρα αυτά συμπληρώνονται από δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν οι εθνικές αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι και άλλοι σχετικοί παράγοντες στο επίπεδό τους. Η ανακοίνωση φιλοδοξεί επίσης να θέσει τα θεμέλια για την ανάπτυξη των μελλοντικών παγκόσμιων προτύπων για υψηλής ποιότητας εργασία σε πλατφόρμες.

-Πρόταση οδηγίας σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην εργασία σε πλατφόρμα. Η πρόταση αυτή περιλαμβάνει μέτρα για τον ορθό καθορισμό του καθεστώτος απασχόλησης των ατόμων που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας και νέα δικαιώματα, τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τους αυτοαπασχολουμένους, όσον αφορά την αλγοριθμική διαχείριση.

Διαβάστε επίσης: Adecco – Βελτιώνεται η απασχόληση στην Ελλάδα – Από το brain gain μέχρι την τηλεργασία

-Σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών, οι οποίες θα διευκρινίζουν την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου περί ανταγωνισμού στις συλλογικές συμβάσεις μεμονωμένων αυτοαπασχολουμένων οι οποίοι επιδιώκουν να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας τους. Αυτό περιλαμβάνει όσους εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας.

-Οδηγία σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην εργασία σε πλατφόρμα

Καθεστώς απασχόλησης

Σκοπός της προτεινόμενης οδηγίας είναι να εξασφαλίσει στα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας ότι τους παρέχεται το νομικό καθεστώς απασχόλησης που αντιστοιχεί στις πραγματικές εργασιακές ρυθμίσεις τους. Παρέχει κατάλογο κριτηρίων ελέγχου με τα οποία καθορίζεται αν μια πλατφόρμα είναι «εργοδότης». Εάν η πλατφόρμα πληροί τουλάχιστον δύο από τα κριτήρια αυτά, τότε τεκμαίρεται νομικά ότι είναι εργοδότης. Επομένως, τα άτομα που εργάζονται μέσω της εν λόγω πλατφόρμας θα πρέπει να απολαμβάνουν τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα που απορρέουν από το καθεστώς του «εργαζομένου». Για όσους επαναχαρακτηρίζονται ως εργαζόμενοι, αυτό συνεπάγεται το δικαίωμα σε κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), σε συλλογικές διαπραγματεύσεις, την προστασία του χρόνου εργασίας και της υγείας, το δικαίωμα σε άδεια μετ’ αποδοχών ή τη βελτιωμένη πρόσβαση σε προστασία από εργατικά ατυχήματα, παροχές ανεργίας και ασθενείας, καθώς και ανταποδοτικές συντάξεις γήρατος. Οι πλατφόρμες θα έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν ή να «προσβάλουν» αυτόν τον χαρακτηρισμό, φέροντας οι ίδιες το βάρος της απόδειξης ότι δεν υπάρχει σχέση εργασίας. Τα σαφή κριτήρια που προτείνει η Επιτροπή θα προσδώσουν μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου στις πλατφόρμες, θα μειώσουν τα δικαστικά έξοδα και θα διευκολύνουν τον επιχειρηματικό σχεδιασμό.

Αλγοριθμική διαχείριση

Η οδηγία αυξάνει τη διαφάνεια στη χρήση αλγορίθμων από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, εξασφαλίζει την παρακολούθηση από άνθρωπο όσον αφορά τον σεβασμό των συνθηκών εργασίας από τις πλατφόρμες εργασίας και παρέχει το δικαίωμα αμφισβήτησης των αυτοματοποιημένων αποφάσεων. Αυτά τα νέα δικαιώματα θα χορηγηθούν τόσο στους εργαζομένους όσο και στους πραγματικούς αυτοαπασχολουμένους.

Επιβολή, διαφάνεια και ιχνηλασιμότητα

Οι εθνικές αρχές συχνά δυσκολεύονται να αποκτήσουν στοιχεία για τις πλατφόρμες και τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών. Αυτό είναι ακόμη πιο δύσκολο όταν οι πλατφόρμες λειτουργούν σε διάφορα κράτη μέλη, γεγονός που δημιουργεί ασάφεια για το πού εκτελείται η εργασία πλατφόρμας και από ποιον.

Η πρόταση της Επιτροπής θα αυξήσει τη διαφάνεια σχετικά με τις πλατφόρμες, διασαφηνίζοντας τις υπάρχουσες υποχρεώσεις δήλωσης εργασίας στις εθνικές αρχές και ζητώντας από τις πλατφόρμες να θέτουν στη διάθεση των εθνικών αρχών βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές τους και τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών.

Διαβάστε επίσης: Μεγάλη Παραίτηση – Οι τρεις μύθοι που καταρρίπτουν όσα πιστεύαμε για το ρεύμα εξόδου από την αγορά εργασίας

Η Επιτροπή, στην «Ανακοίνωση σχετικά με τις καλύτερες συνθήκες εργασίας για μια ισχυρότερη κοινωνική Ευρώπη: αξιοποίηση όλων των οφελών της ψηφιοποίησης για το μέλλον της εργασίας», καλεί τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και όλους τους σχετικούς παράγοντες να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας όσον αφορά την εργασία στις πλατφόρμες εργασίας. Στόχος της είναι να αξιοποιήσει τα οφέλη του ψηφιακού μετασχηματισμού και να προστατεύσει την ευρωπαϊκή κοινωνική οικονομία της αγοράς. Η ΕΕ επιθυμεί επίσης να δώσει το παράδειγμα και να συμβάλει στα μελλοντικά παγκόσμια πρότυπα για υψηλής ποιότητας εργασία σε πλατφόρμες. Οι πλατφόρμες λειτουργούν με διασυνοριακό τρόπο και απαιτούν διασυνοριακή ρυθμιστική προσέγγιση.

Σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου περί ανταγωνισμού

Η Επιτροπή δρομολογεί επίσης σήμερα δημόσια διαβούλευση σχετικά με κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου περί ανταγωνισμού στις συλλογικές συμβάσεις μεμονωμένων αυτοαπασχολουμένων, δηλ. των ατόμων που εργάζονται εξ ολοκλήρου μόνοι τους και δεν απασχολούν άλλους. Αυτό το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών έχει ως στόχο να προσδώσει ασφάλεια δικαίου και να διασφαλίσει ότι το ενωσιακό δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ δεν εμποδίζει τις προσπάθειες ορισμένων μεμονωμένων αυτοαπασχολουμένων να βελτιώσουν συλλογικά τις συνθήκες εργασίας τους, μεταξύ άλλων και όσον αφορά τις αποδοχές τους, σε περιπτώσεις όπου βρίσκονται σε σχετικά αδύναμη θέση, όπως π.χ. όταν αντιμετωπίζουν σημαντική ανισορροπία στη διαπραγματευτική τους ισχύ. Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών καλύπτει περιπτώσεις τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου.

Τι είπαν Μαργκρέτε Βεστάγκερ και Βάλντις Ντομπρόβσκις

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν και υπεύθυνη για την πρωτοβουλία “Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή”, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, δήλωσε τα εξής: «Καθώς όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας δημιουργούνται από ψηφιακές πλατφόρμες, πρέπει να εξασφαλίσουμε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας για όλα τα άτομα που αντλούν το εισόδημά τους από τέτοιου είδους εργασία. Η πρότασή μας για οδηγία θα βοηθήσει τους ψευδώς αυτοαπασχολουμένους οι οποίοι εργάζονται για πλατφόρμες να καθορίσουν σωστά το καθεστώς απασχόλησής τους και να απολαμβάνουν όλα τα κοινωνικά δικαιώματα που απορρέουν από το καθεστώς αυτό. Οι πραγματικοί αυτοαπασχολούμενοι στις πλατφόρμες θα προστατεύονται μέσω ενισχυμένης ασφάλειας δικαίου σχετικά με το καθεστώς τους, ενώ θα υπάρξουν νέες εγγυήσεις έναντι των παγίδων της αλγοριθμικής διαχείρισης. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο κοινωνική ψηφιακή οικονομία.»

Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε τα εξής: «Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία μας, καθώς προσφέρουν καινοτομία, παρέχουν θέσεις εργασίας και συμβάλλουν στην κάλυψη της καταναλωτικής ζήτησης. Οι άνθρωποι βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του επιχειρηματικού μοντέλου και δικαιούνται αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και κοινωνική προστασία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα προτείνουμε νέους κανόνες, με σκοπό, αφενός, να αυξηθεί η βεβαιότητα που θα επιτρέψει στις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας να αναπτυχθούν και, αφετέρου, να προστατευθούν τα δικαιώματα των ατόμων που εργάζονται στην οικονομία των πλατφορμών, ώστε όλοι να μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο αυτή την ευκαιρία.»

Διαβάστε επίσης: Workmonitor – Το 62% των εργαζόμενων θέλει να αλλάξει δουλειά

Ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε τα εξής: «Πρέπει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο το δυναμικό των ψηφιακών πλατφορμών για δημιουργία θέσεων εργασίας. Όμως θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι πρόκειται για ποιοτικές θέσεις εργασίας, οι οποίες δεν προωθούν την επισφάλεια, έτσι ώστε τα άτομα που εργάζονται μέσω των πλατφορμών αυτών να έχουν ασφάλεια και να μπορούν να προγραμματίζουν το μέλλον τους. Η πρόταση της Επιτροπής καθορίζει σαφή κριτήρια με τα οποία διαπιστώνεται αν μια πλατφόρμα είναι εργοδότης και, εάν αυτό ισχύει, οι εργαζόμενοι της πλατφόρμας αυτής δικαιούνται κοινωνική προστασία και εργασιακά δικαιώματα. Η τεχνολογική πρόοδος πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς· γι’ αυτόν τον λόγο η πρόταση ασχολείται επίσης με τη διαφάνεια και την εποπτεία των αλγορίθμων των πλατφορμών.»

Επόμενα βήματα

Στη συνέχεια, η πρόταση της Επιτροπής για οδηγία σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην εργασία σε πλατφόρμα θα συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αφού εκδοθεί η οδηγία, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να μεταφέρουν τις διατάξεις της στο εθνικό τους δίκαιο.

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου περί ανταγωνισμού θα υποβληθεί σε δημόσια διαβούλευση διάρκειας οκτώ εβδομάδων, ώστε να συγκεντρωθούν παρατηρήσεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη, και στη συνέχεια θα εγκριθεί από την Επιτροπή. Οι κατευθυντήριες γραμμές δεσμεύουν την Επιτροπή στη μεταγενέστερη ερμηνεία και επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ.

Παρακάτω, ακολουθούν ερωτήσεις και απαντήσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα

Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν οι προτάσεις της Επιτροπής και πώς;

Στόχος είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην εργασία σε πλατφόρμα και, ταυτόχρονα, η στήριξη των ευκαιριών, της καινοτομίας και της ευελιξίας που προσφέρει η οικονομία των πλατφορμών.

Οι προκλήσεις μπορεί να κυμαίνονται από την εσφαλμένη κατηγοριοποίηση του καθεστώτος απασχόλησης των ατόμων έως την έλλειψη διαφάνειας και προβλεψιμότητας των συμβατικών τους ρυθμίσεων, καθώς και τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια, και την ανεπαρκή πρόσβαση στην κοινωνική προστασία.

Οι προτάσεις της Επιτροπής έχουν ως στόχο:

να προσδιορίσουν ορθά το καθεστώς απασχόλησης των εργαζομένων σε πλατφόρμα μέσω μιας σειράς σαφών κριτηρίων, παρέχοντάς τους πρόσβαση στα υφιστάμενα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος σε κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, στον χρόνο εργασίας και στην προστασία της υγείας, στο δικαίωμα σε άδεια μετ’ αποδοχών ή βελτιωμένη πρόσβαση σε προστασία από εργατικά ατυχήματα, επιδόματα ανεργίας και ασθενείας, καθώς και συντάξεις γήρατος.  Με τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί επίσης η ασφάλεια δικαίου για τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν μειωμένα δικαστικά έξοδα και μικρότερο διοικητικό φόρτο, αποφεύγοντας τις μεμονωμένες δικαστικές υποθέσεις·
να παράσχουν μεγαλύτερη διαφάνεια, δικαιώματα και λογοδοσία όσον αφορά την αλγοριθμική διαχείριση στις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, βοηθώντας τους πολίτες να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο ανατίθενται τα καθήκοντα και καθορίζονται οι τιμές, και να τους δώσουν τη δυνατότητα να προσφεύγουν κατά αποφάσεων που επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας, εάν χρειάζεται·
να βελτιώσουν την επιβολή και την ιχνηλασιμότητα της εργασίας σε πλατφόρμα, μεταξύ άλλων σε διασυνοριακές καταστάσεις, ζητώντας από τις πλατφόρμες να δηλώνουν την εργασία στη χώρα στην οποία εκτελείται και να θέτουν στη διάθεση των εθνικών αρχών ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών και τους όρους και τις προϋποθέσεις τους·
να ενισχύσουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τον κοινωνικό διάλογο· Η προτεινόμενη οδηγία εισάγει την ανάγκη ενημέρωσης και διαβούλευσης των εργαζομένων σε πλατφόρμες και των εκπροσώπων τους σχετικά με τις αλγοριθμικές αποφάσεις διαχείρισης. Ζητεί από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας να διευκολύνουν τους διαύλους επικοινωνίας ώστε τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών να οργανώνονται και να επικοινωνούν με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών ενδυναμώνει ορισμένους αυτοαπασχολούμενους —συμπεριλαμβανομένων όσων εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας— να επηρεάσουν και να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας τους μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων και αυξημένου κοινωνικού διαλόγου.
Πώς μπορεί η δράση της ΕΕ να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην οικονομία των πλατφορμών;

Μέχρι στιγμής, πολύ λίγα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν θεσπίσει εθνική νομοθεσία που στοχεύει ειδικά στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και/ή της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία στο πλαίσιο της εργασίας σε πλατφόρμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εθνική νομοθεσία αντιμετωπίζει μόνο έμμεσα τις προκλήσεις που συνδέονται με την εργασία σε πλατφόρμα. Επιπλέον, στις περιπτώσεις όπου έχει θεσπιστεί εθνική νομοθεσία για την εργασία σε πλατφόρμα, επικεντρώνεται μόνο σε συγκεκριμένους τομείς, ιδίως στις υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών και παράδοσης.

Από την άλλη πλευρά, οι δικαστικές διαφορές αυξάνονται. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν περισσότερες από 100 δικαστικές αποφάσεις και 15 διοικητικές αποφάσεις στην ΕΕ που αφορούν το καθεστώς απασχόλησης των ατόμων που εργάζονται μέσω πλατφορμών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι δικαστές αποφάσισαν να επαναχαρακτηρίσουν τους ανεξάρτητους αναδόχους ως εργαζόμενους και τις πλατφόρμες ως εργοδότες. Ορισμένοι επιβεβαίωσαν το καθεστώς του αυτοαπασχολούμενου. Εκκρεμούν πολύ περισσότερες δικαστικές αποφάσεις.

Ένα κοινό ενωσιακό νομικό πλαίσιο θα παρέχει στις πλατφόρμες και στους αυτοαπασχολούμενους τη νομική σαφήνεια που χρειάζονται για την άσκηση των δραστηριοτήτων τους, βοηθώντας τους συν τοις άλλοις να επεκτείνουν ευκολότερα τις δραστηριότητές τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά και να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις επιχειρηματικές της ευκαιρίες. Θα εξασφαλίσει επίσης ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών πλατφόρμας και έναντι των παραδοσιακών επιχειρήσεων που απασχολούν εργαζομένους. Ένα ενωσιακό νομικό πλαίσιο θεσπίζει επίσης ελάχιστα δικαιώματα για όλα τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών στην ΕΕ, γεγονός που θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας τους.

Τι είναι οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας;

Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας είναι διαδικτυακές εταιρείες που διαμεσολαβούν και οργανώνουν την εργασία που παρέχουν οι εργαζόμενοι ή οι αυτοαπασχολούμενοι σε τρίτους πελάτες. Οι εργασίες μπορούν να παρέχονται είτε σε συγκεκριμένη φυσική τοποθεσία «επιτόπου» (π.χ. παράδοση τροφίμων, μίσθωση οχημάτων) είτε διαδικτυακά (π.χ. κωδικοποίηση δεδομένων, μεταφραστικές υπηρεσίες).

Το επιχειρηματικό μοντέλο των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας εδράζεται σε τεχνολογίες που βασίζονται σε αλγόριθμους για την αποτελεσματική αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης εργασίας ή υπηρεσιών. Οι πλατφόρμες αυτές προσφέρουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να βγάζουν τα προς το ζην ή να κερδίζουν πρόσθετο εισόδημα. Μπορούν να επωφεληθούν ιδιαίτερα εκείνοι που διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν δυσκολίες εισόδου στην αγορά εργασίας, όπως οι νέοι, τα άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο ή όσοι έχουν ευθύνες φροντίδας.

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας πλατφορμών στην ΕΕ;

Υπάρχουν περισσότερες από 500 ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται διεθνείς εταιρείες, καθώς και μικρές εθνικές ή τοπικές νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι περισσότερες από αυτές τις πλατφόρμες παρέχουν «επιτόπιες» υπηρεσίες. Τα έσοδα από την οικονομία των πλατφορμών στην ΕΕ εκτιμάται ότι ανέρχονται σε έως και 20 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα συνονθύλευμα διαφορετικών νόμων και αποφάσεων σε ολόκληρη την ΕΕ, γεγονός που δυσχεραίνει την επέκταση των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων σε διασυνοριακό επίπεδο.

Περισσότεροι από 28 εκατ. άνθρωποι στην ΕΕ εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας. Έως το 2025, ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει σε 43 εκατομμύρια. Ωστόσο, περίπου το 55 % των ατόμων που εργάζονται μέσω πλατφορμών αμείβονται λιγότερο από τον καθαρό ωριαίο κατώτατο μισθό της χώρας στην οποία εργάζονται. Κατά μέσο όρο, τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών αφιερώνουν 8,9 ώρες εβδομαδιαίως σε μη αμειβόμενα καθήκοντα (π.χ. εργασίες έρευνας, αναμονή για αναθέσεις), έναντι 12,6 ωρών που εκτελούν αμειβόμενα καθήκοντα.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ των εταιρειών πλατφόρμας και των ατόμων που εργάζονται μέσω αυτών των εταιρειών;

Η εργασία σε πλατφόρμα μπορεί να υπόκειται σε διαφορετικούς βαθμούς ελέγχου από την πλατφόρμα. Ανάλογα με τον βαθμό εποπτείας, οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας μπορούν να θεωρηθούν εργοδότες ατόμων, την εργασία των οποίων οργανώνουν και ελέγχουν.

Ως «άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών» ή «πρόσωπα που εκτελούν εργασία σε πλατφόρμα» νοούνται τα άτομα των οποίων η εργασία οργανώνεται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας εργασίας, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς απασχόλησής τους (εργαζόμενος, αυτοαπασχολούμενος ή οποιοδήποτε καθεστώς τρίτης κατηγορίας, το οποίο μπορεί να υπάρχει σε επίπεδο κράτους μέλους).

Μέχρι σήμερα, πάνω από το 90 % των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας στην ΕΕ κατηγοριοποιούν τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών ως αυτοαπασχολούμενους. Από τα 28 εκατ. άτομα που εκτιμάται ότι εργάζονται μέσω πλατφορμών στην ΕΕ, τα 5,5 εκατομμύρια ενδέχεται να είναι επί του παρόντος κατηγοριοποιημένα λάθος. Τα υπόλοιπα 22,5 εκατ. άτομα θεωρείται ότι έχουν κατηγοριοποιηθεί σωστά, είτε ως εργαζόμενοι είτε ως αυτοαπασχολούμενοι.

Ως εκ τούτου, ορισμένα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας στερούνται κάθε εργασιακού και κοινωνικού δικαιώματος που θα συνεπαγόταν ένα καθεστώς απασχόλησης. Στα δικαιώματα αυτά περιλαμβάνονται το δικαίωμα σε κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, ο χρόνος εργασίας και η προστασία της υγείας, το δικαίωμα σε άδεια μετ’ αποδοχών ή η βελτιωμένη πρόσβαση σε προστασία από εργατικά ατυχήματα, ανεργία, σύνταξη ασθένειας και σύνταξη γήρατος.

Ταυτόχρονα, οι πραγματικά αυτοαπασχολούμενοι που εργάζονται μέσω πλατφορμών θα αποκτήσουν σαφέστερη εικόνα των όρων και των προϋποθέσεων των εν λόγω πλατφορμών και θα είναι σε θέση να κατανοήσουν καλύτερα τους μηχανισμούς στους οποίους βασίζεται η ανάθεση και η πρόταση καθηκόντων. Αυτό αναμένεται να βελτιώσει την εισοδηματική τους ασφάλεια και προβλεψιμότητα.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της προτεινόμενης οδηγίας;

Η οδηγία που προτείνει σήμερα η Επιτροπή:

Παρέχει κατάλογο κριτηρίων για τον προσδιορισμό του κατά πόσον μια ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας ασκεί έλεγχο σε ένα πρόσωπο και, ως εκ τούτου, κατά πόσον το πρόσωπο θα πρέπει να θεωρείται εργαζόμενος. Εάν πληρούνται τουλάχιστον δύο από τα κριτήρια, η πλατφόρμα θεωρείται εργοδότης.

Ζητεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι το τεκμήριο του καθεστώτος απασχόλησης είναι αποτελεσματικό και ότι μπορεί να επιβληθεί αλλά και να προσβληθεί. Αυτό περιλαμβάνει τη θέσπιση πλαισίου που θα διασφαλίζει ότι το νομικό τεκμήριο εφαρμόζεται σε όλες τις σχετικές διοικητικές και νομικές διαδικασίες και ότι οι αρχές επιβολής του νόμου, όπως οι επιθεωρήσεις εργασίας ή οι φορείς κοινωνικής προστασίας, μπορούν να βασίζονται σε αυτό το τεκμήριο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λάβουν υποστηρικτικά μέτρα για να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή του νομικού τεκμηρίου, όπως η ανάπτυξη σχετικών κατευθυντήριων γραμμών για τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών, τους κοινωνικούς εταίρους και τις αρχές επιβολής του νόμου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ενισχύσουν τους ελέγχους και τις επιτόπιες επιθεωρήσεις.

Θεσπίζει ένα νέο σύνολο δικαιωμάτων για τα άτομα που υπόκεινται σε αλγοριθμική διαχείριση στην εργασία σε πλατφόρμα. Τα δικαιώματα αυτά θα παρέχουν στους εργαζόμενους και στους εκπροσώπους τους τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο ανάθεσης της εργασίας και των καθηκόντων τους, τη βαθμολόγηση ή τον τερματισμό των λογαριασμών τους. Τα νέα δικαιώματα θα διασφαλίσουν επίσης την ανθρώπινη παρακολούθηση και επανεξέταση των αποφάσεων που επηρεάζουν σημαντικά τις συνθήκες εργασίας.
Ζητά από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας να δηλώνουν την εργασία στη χώρα όπου εκτελείται και να παρέχουν στις εθνικές αρχές πληροφορίες σχετικά με τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών, καθώς και σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις τους. Αυτό θα οδηγήσει σε βελτίωση της παρακολούθησης και της επιβολής.

Πώς θα λειτουργήσει στην πράξη το «μαχητό τεκμήριο» του καθεστώτος απασχόλησης;

Οι κανόνες που προτείνει σήμερα η Επιτροπή εξετάζουν την πλατφόρμα και όχι τον μεμονωμένο εργαζόμενο. Όταν μια πλατφόρμα ασκεί έναν ορισμένο βαθμό ελέγχου στα άτομα που εκτελούν εργασία μέσω αυτής, η πλατφόρμα «τεκμαίρεται» ότι είναι εργοδότης. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτής υπό τις ίδιες συνθήκες θα «τεκμαίρεται» ότι είναι εργαζόμενοι.

Η προτεινόμενη οδηγία διευκρινίζει ότι ο ορθός καθορισμός του καθεστώτος απασχόλησης θα πρέπει να βασίζεται στην αρχή της υπεροχής των πραγματικών περιστατικών, δηλαδή να καθοδηγείται πρωτίστως από τα γεγονότα που σχετίζονται με την πραγματική εκτέλεση της εργασίας και την αμοιβή, λαμβάνοντας υπόψη τη χρήση αλγορίθμων στην εργασία σε πλατφόρμα, και όχι από τον τρόπο με τον οποίο ορίζεται η σχέση στη σύμβαση.

Η πρόταση περιλαμβάνει κατάλογο κριτηρίων, εκ των οποίων πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον δύο για να τεκμαίρεται ότι οι πλατφόρμες είναι εργοδότες. Τα κριτήρια του σχεδίου οδηγίας θα συμβάλουν στον καθορισμό του βαθμού ελέγχου, για παράδειγμα εξετάζοντας τυχόν περιορισμούς στην ελευθερία των ατόμων να οργανώνουν την εργασία τους. Τα κριτήρια είναι τα εξής:

τον καθορισμό του ύψους των αποδοχών ή τον καθορισμό ανώτατων ορίων·

την επίβλεψη της εκτέλεσης της εργασίας με ηλεκτρονικά μέσα·

τον περιορισμό της ελευθερίας επιλογής του ωραρίου εργασίας ή των περιόδων απουσίας, αποδοχής ή άρνησης καθηκόντων ή προσφυγής σε υπεργολάβους ή αναπληρωτές·

τον καθορισμό ειδικών δεσμευτικών κανόνων όσον αφορά την εμφάνιση, τη συμπεριφορά έναντι του αποδέκτη της υπηρεσίας ή την εκτέλεση του έργου·

τον περιορισμό της δυνατότητας δημιουργίας πελατειακής βάσης ή εκτέλεσης εργασιών για οποιονδήποτε τρίτο.

Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι όλες οι εθνικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, θα εξετάζουν και θα αντιμετωπίζουν τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας που πληρούν τουλάχιστον δύο από τα κριτήρια ως εργοδότες. Ως εκ τούτου, οι πλατφόρμες αυτές θα πρέπει να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους ως εργοδότες βάσει του εθνικού και του ενωσιακού δικαίου έναντι των τεκμαιρόμενων εργαζομένων τους, για παράδειγμα όσον αφορά την παροχή κατώτατων μισθών (όπου υπάρχει) ή τον σεβασμό του χρόνου εργασίας, καθώς και τις ετήσιες άδειες και τις άδειες για οικογενειακούς λόγους. Ορισμένες πλατφόρμες ενδέχεται να επιλέξουν να προσαρμόσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις τους ώστε να διασφαλίσουν ότι μπορούν να εργαστούν με τους αυτοαπασχολούμενους.

Ωστόσο, θα είναι πάντοτε δυνατή η αμφισβήτηση («προσβολή») του τεκμηρίου του καθεστώτος απασχόλησης και, ως εκ τούτου, η ακύρωση των έννομων αποτελεσμάτων του. Για τον σκοπό αυτόν, η πλατφόρμα ή το θιγόμενο πρόσωπο θα πρέπει να αποδείξει ότι η σχέση δεν είναι σχέση εργασίας σύμφωνα με τους εθνικούς ορισμούς και ότι, ως εκ τούτου, το πρόσωπο ή μια συγκεκριμένη κατηγορία προσώπων θα πρέπει να θεωρείται αυτοαπασχολούμενος. Όταν η ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας υποστηρίζει ότι η εν λόγω συμβατική σχέση δεν είναι σχέση εργασίας, το βάρος της απόδειξης θα φέρει η πλατφόρμα. Όταν το πρόσωπο που εκτελεί την εργασία πλατφόρμας ισχυρίζεται ότι η εν λόγω συμβατική σχέση δεν είναι σχέση εργασίας, η πλατφόρμα θα πρέπει να συμβάλλει στην ορθή επίλυση της διαδικασίας, ιδίως παρέχοντας όλες τις σχετικές πληροφορίες.

Κατά τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει μόνο να μεταφέρουν το τεκμήριο και την προσβολή στις εθνικές νομικές και διοικητικές διαδικασίες τους, αλλά θα πρέπει επίσης να θεσπίσουν μέτρα που συμβάλλουν στην εφαρμογή τους. Θα πρέπει να δημοσιοποιούν πληροφορίες σχετικά με το τεκμήριο του καθεστώτος απασχόλησης, να αναπτύσσουν κατευθυντήριες γραμμές για τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας και τα άτομα που εκτελούν εργασία σε πλατφόρμα, και να ενισχύουν τους ελέγχους και τις επιθεωρήσεις από τις επιθεωρήσεις εργασίας και άλλους φορείς.

Τι είναι η αλγοριθμική διαχείριση και ποια είναι τα νέα δικαιώματα που προτείνονται στο πλαίσιο αυτό;

Η αλγοριθμική διαχείριση αναφέρεται σε αυτοματοποιημένα συστήματα παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων που βασίζονται στην τεχνολογία των πληροφοριών και αντικαθιστούν όλο και περισσότερο τις λειτουργίες των διευθυντικών στελεχών στις επιχειρήσεις, π.χ. ανάθεση καθηκόντων, παρακολούθηση και αξιολόγηση του έργου που εκτελείται, παροχή κινήτρων ή επιβολή κυρώσεων.

Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας χρησιμοποιούν αλγοριθμικά συστήματα για την οργάνωση και τη διαχείριση των ατόμων που εκτελούν εργασία σε πλατφόρμα μέσω των εφαρμογών ή των ιστοτόπων τους. Τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών συχνά δεν διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των αλγορίθμων και τον τρόπο λήψης των αποφάσεων. Αυτό περιλαμβάνει την έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Η προτεινόμενη οδηγία επιδιώκει:

-Να αυξήσει τη διαφάνεια: τα άτομα που εργάζονται σε πλατφόρμα θα έχουν το δικαίωμα να ενημερώνονται από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας σχετικά με τα συστήματα αυτοματοποιημένης παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων που χρησιμοποιούνται και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας τους. Για παράδειγμα, θα λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο παρακολούθησης, εποπτείας και αξιολόγησής τους, μεταξύ άλλων και από πελάτες. Θα λαμβάνουν επίσης πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία που οδηγούν ή υποστηρίζουν σημαντικές αποφάσεις, όπως η ανάθεση καθηκόντων, η πρόταση τελών και η χορήγηση εκτάκτων αμοιβών (bonus). Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και οι αρχές εργασίας θα έχουν επίσης πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες.

-Να προστατεύει τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα: οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας δεν θα είναι σε θέση να συλλέγουν ή να επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που δεν σχετίζονται άμεσα με την εκτελούμενη εργασία. Επίσης, δεν θα επιτρέπεται να συλλέγουν δεδομένα ενόσω το πρόσωπο δεν είναι συνδεδεμένο στη σχετική εφαρμογή ή ιστότοπο.
Διασφάλιση της παρακολούθησης από άνθρωπο: οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας θα πρέπει να παρακολουθούν και να αξιολογούν τον αντίκτυπο των ατομικών αποφάσεων που λαμβάνονται ή υποστηρίζονται από συστήματα αυτοματοποιημένης παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων σχετικά με τις συνθήκες εργασίας, όπως η αμοιβή ή ο χρόνος εργασίας.

-Να καταστήσει δυνατή την προσφυγή κατά αυτοματοποιημένων αποφάσεων: τα άτομα που εργάζονται σε πλατφόρμα θα έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν εξηγήσεις για σημαντικές αυτοματοποιημένες αποφάσεις που επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας και να προσφεύγουν κατά αυτών. Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα άτομα που εκτελούν εργασία σε πλατφόρμα έχουν πρόσβαση σε ανθρώπινη επαφή στην ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας για να συζητούν αποφάσεις που τους επηρεάζουν σημαντικά. Εάν της ζητηθεί να επανεξετάσει την απόφασή της, η πλατφόρμα θα πρέπει να έχει απαντήσει εντός μίας εβδομάδας. Σε περίπτωση που η απόφαση παραβιάζει τα δικαιώματα του ατόμου, η ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας πρέπει να διορθώσει την απόφαση ή να παράσχει αποζημίωση.

Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν όλους τους τύπους πλατφορμών και όλα τα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών;

Η προτεινόμενη οδηγία θα εφαρμόζεται στις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, όπως ορίζονται στην πρόταση, δηλαδή σε εκείνες που οργανώνουν την εργασία που εκτελείται από άτομα. Δεν θα εφαρμόζεται σε διαδικτυακές πλατφόρμες που απλώς διαφημίζουν προσφορές ή αιτήματα για υπηρεσίες ή προβάλλουν διαθέσιμους παρόχους υπηρεσιών σε συγκεκριμένο τομέα. Επίσης, δεν θα εφαρμόζεται σε παρόχους υπηρεσιών πρωταρχικός σκοπός των οποίων είναι η εκμετάλλευση ή η ανταλλαγή περιουσιακών στοιχείων (π.χ. βραχυπρόθεσμη μίσθωση καταλύματος).

Η προτεινόμενη οδηγία θα εφαρμόζεται σε όλες τις προαναφερθείσες ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας που παρέχουν υπηρεσίες στην ΕΕ, ανεξάρτητα από τον τόπο προέλευσής τους, υπό την προϋπόθεση ότι η εργασία σε πλατφόρμα που οργανώνεται μέσω της εν λόγω ψηφιακής πλατφόρμας εργασίας εκτελείται στην ΕΕ.

Το μαχητό τεκμήριο της σχέσης εργασίας θα ισχύει μόνο για μια υποομάδα των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας, αυτές που ασκούν ορισμένο βαθμό ελέγχου στα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών. Η πρόταση περιλαμβάνει κατάλογο κριτηρίων, εκ των οποίων πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον δύο για να τεκμαίρεται ότι οι πλατφόρμες είναι εργοδότες.

Όλα τα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας θα αποκτήσουν νέα δικαιώματα όσον αφορά την αλγοριθμική διαχείριση – ανεξάρτητα από το καθεστώς απασχόλησής τους. Αυτό σημαίνει επίσης ότι όλες οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις νέες υποχρεώσεις σχετικά με την αλγοριθμική διαχείριση έναντι των ατόμων που εργάζονται μέσω αυτών. Οι πλατφόρμες αυτές, οι οποίες ταξινομούνται ως εργοδότες, θα έχουν περισσότερες υποχρεώσεις από αυτές που θα είχαν σε άλλη περίπτωση, ιδίως όσον αφορά τις υποχρεώσεις προστασίας της υγείας και της ασφάλειας και τα δικαιώματα ενημέρωσης και διαβούλευσης.

Τέλος, όλες οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις νέες υποχρεώσεις διαφάνειας για τη δήλωση της εργασίας εκεί όπου εκτελείται και την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών και σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις τους.

Τι σημαίνει η οδηγία για τους αυτοαπασχολούμενους που εργάζονται μέσω πλατφορμών;

Πάνω από το 90 % των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ κατηγοριοποιούν τα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών ως αυτοαπασχολούμενους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι πραγματικά αυτόνομοι στην εργασία τους και μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εργασία σε πλατφόρμα ως τρόπο ανάπτυξης των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων. Αυτή η πραγματική αυτοαπασχόληση συμβάλλει θετικά στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων, στην καινοτομία, στην προσβασιμότητα των υπηρεσιών και στην ψηφιοποίηση στην ΕΕ.

Ορισμένες από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας που ασκούν επί του παρόντος έναν βαθμό ελέγχου στα άτομα που εργάζονται μέσω αυτών ενδέχεται να χρειαστεί προσαρμόσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις τους ώστε να διασφαλίσουν ότι μπορούν να εργαστούν με τους πραγματικά αυτοαπασχολούμενους. Ως εκ τούτου, οι αυτοαπασχολούμενοι ενδέχεται να δουν τις ρυθμίσεις εργασίας τους να αναθεωρούνται ώστε να διασφαλίζεται ότι τους παρέχεται η πλήρης αυτονομία που συνεπάγεται η αυτοαπασχόληση. Αυτό θα ενισχύσει περαιτέρω την ικανότητα των αυτοαπασχολούμενων να αξιοποιούν τις επιχειρηματικές τους δυνατότητες, για παράδειγμα καθορίζοντας τις δικές τους τιμές ή αναπτύσσοντας τη δική τους ομάδα πελατών. Για όσους είναι ήδη πραγματικά αυτοαπασχολούμενοι, δεν θα αλλάξει τίποτα. Θα διατηρήσουν τα οφέλη τους.

Όλοι οι αυτοαπασχολούμενοι που εργάζονται μέσω πλατφορμών θα αποκτήσουν παρόμοια δικαιώματα με τους εργαζόμενους όσον αφορά την αλγοριθμική διαχείριση. Αυτό περιλαμβάνει ιδίως δικαιώματα αυξημένης διαφάνειας των αυτοματοποιημένων εργαλείων που χρησιμοποιούνται, καθώς και δικαιώματα στους μηχανισμούς για την άσκηση προσφυγής και την επανεξέταση των αποφάσεων που βασίζονται σε αλγόριθμους.

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της πρότασης στις επιχειρήσεις;

Οι νέοι κανόνες θα ωφελήσουν τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, παρέχοντας ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρηματικές τους εργασίες σε ολόκληρη την ΕΕ, στηρίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξή τους. Θα διασφαλίσουν ότι η νέα οικονομία δεν θα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των εταιρειών με φυσική παρουσία, καθώς θα είναι σε θέση να εξοικονομεί δαπάνες μέσω της εσφαλμένης κατηγοριοποίησης των εργαζομένων σε πλατφόρμες ως αυτοαπασχολούμενων μη καταβάλλοντας τις κοινωνικές παροχές τις οποίες δικαιούνται. Κατά τη διάρκεια μιας φάσης προσαρμογής, ορισμένες εταιρείες πλατφόρμας ενδέχεται να αποφασίσουν να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους για να αποφύγουν τυχόν κινδύνους ανακατηγοριοποίησης.

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της πρότασης στα κράτη μέλη;

Οι προτεινόμενοι κανόνες θα καταστήσουν σαφές το πού εκτελείται η εργασία σε πλατφόρμα, από ποιον, καθώς και ποια κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την επιβολή της σχετικής νομοθεσίας για τη φορολογία και την κοινωνική προστασία. Η σαφήνεια σχετικά με το καθεστώς απασχόλησης και τις σχετικές φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές θα στηρίξει τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και των προϋπολογισμών. Εκτιμάται ότι τα κράτη μέλη θα λαμβάνουν ανά έτος από 1,6 έως 4 δισ. ευρώ σε ετήσιες εισφορές, όταν οι ψευδώς αυτοαπασχολούμενοι κατηγοριοποιηθούν ορθά ως εργαζόμενοι, ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που ανακατηγοριοποιούνται.

Γιατί επέλεξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μια οδηγία και ποια είναι η νομική βάση της;

Η οδηγία έχει το πλεονέκτημα ότι παρέχει βεβαιότητα σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις και τις διαδικαστικές υποχρεώσεις που πρέπει να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. Ταυτόχρονα, αφήνει περιθώριο στα κράτη μέλη να αποφασίσουν σχετικά με τον καλύτερο τρόπο εφαρμογής αυτών των ελάχιστων απαιτήσεων, χωρίς να θίγονται οι αρμοδιότητές τους και η αυτονομία των κοινωνικών εταίρων.

Τα κράτη μέλη μπορούν πάντα να αποφασίσουν να υπερβούν τα ελάχιστα πρότυπα της οδηγίας. Η πρόταση θα αφήνει περιθώριο στα κράτη μέλη να λειτουργήσουν όπως τα ίδια νοούν τους όρους «εργαζόμενος» και «αυτοαπασχολούμενος». Δεν θα υπάρξει ενωσιακός ορισμός του «εργαζόμενου» και δεν θα επιβληθούν νέες διοικητικές διαδικασίες. Τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να ενσωματώσουν το τεκμήριο του καθεστώτος απασχόλησης στα υφιστάμενα νομικά και διοικητικά συστήματά τους.

Η πρόταση οδηγίας βασίζεται στο άρθρο 16 και στο άρθρο 153 παράγραφος 1 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ), σχετικά με την προστασία των δεδομένων και τις συνθήκες εργασίας αντίστοιχα.

Στο μέλλον, προτίθεται η Επιτροπή να αντιμετωπίσει την άτυπη και επισφαλή εργασία πέραν των πλατφορμών;

Ορισμένες άτυπες μορφές απασχόλησης ρυθμίζονται ήδη σε επίπεδο ΕΕ. Αυτό παρέχει ένα ελάχιστο επίπεδο προστασίας για τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και, ως εκ τούτου, καταπολεμά την επισφάλεια καθώς και τον κατακερματισμό των αγορών εργασίας.

Για παράδειγμα, οι τρεις οδηγίες της ΕΕ για τις άτυπες μορφές απασχόλησης (μερική απασχόληση, εργασία ορισμένου χρόνου και εργασία μέσω εταιρείας προσωρινής απασχόλησης) αποσκοπούν στη βελτίωση της προστασίας του αυξανόμενου αριθμού των εν λόγω εργαζομένων, αναγνωρίζοντας παράλληλα τον ρόλο αυτών των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, η οδηγία για τους διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας εκσυγχρονίζει το ενωσιακό εργατικό δίκαιο και το προσαρμόζει στον νέο κόσμο της εργασίας. Παρέχει νέα δικαιώματα, ιδίως στους κατά παραγγελία εργαζόμενους, στο οικιακό προσωπικό και στα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών και που κατηγοριοποιούνται ως εργαζόμενοι. Η σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για τους εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους αντιμετωπίζει επίσης τις προκλήσεις της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που εργάζονται μέσω πλατφορμών.

Η προτεινόμενη οδηγία για την εργασία σε πλατφόρμα αναπτύσσει και συμπληρώνει τέτοια μέσα που αφορούν την επισφαλή και άτυπη εργασία. Καθώς ο κόσμος της εργασίας αλλάζει γρήγορα και επιταχύνονται οι τεχνολογικές εξελίξεις, προκύπτουν νέες προκλήσεις που ενδέχεται να χρειαστεί να αντιμετωπιστούν στο μέλλον. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αναλύει το φαινόμενο και να παρακολουθεί προσεκτικά τυχόν μελλοντικές ανάγκες για τη ρύθμιση της χρήσης αλγορίθμων στον ευρύτερο κόσμο της εργασίας.

Πώς διασφαλίζατε ότι οι φωνές των εταιρειών πλατφόρμας και των ατόμων που εργάζονται μέσω αυτών ακούστηκαν επαρκώς;

Εκτός από τη διαβούλευση σε δύο στάδια με τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους σύμφωνα με το άρθρο 154 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ), η Επιτροπή πραγματοποίησε ανταλλαγές απόψεων με πολλά ενδιαφερόμενα μέρη για να τα ενημερώσει σχετικά με αυτή την πρωτοβουλία, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών συναντήσεων με εταιρείες πλατφόρμας, ενώσεις εργαζομένων σε πλατφόρμες, συνδικαλιστικές οργανώσεις, εκπροσώπους των κρατών μελών, εμπειρογνώμονες από την ακαδημαϊκή κοινότητα και διεθνείς οργανισμούς και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.