Αlpha Bank: Πρωτοβουλίες για την ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό

Μειοψηφική και περιορισμένη συμμετοχή στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή έχουν οι πολίτες με περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία  στη Ελλάδα. Η ανάλυση των δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη τον δείκτη GALI (Global Activity Limitation Index), επιβεβαιώνει την ισχυρή συσχέτιση της αναπηρίας με τους δείκτες πολιτιστικής και κοινωνικής συμμετοχής.

Σύμφωνα με το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ. (στοιχεία 2018), από τον πληθυσμό με σοβαρή αναπηρία, έχουν επισκεφτεί κάποιον αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο – έστω μια φορά σε διάστημα 12 μηνών- μόνο το 5,4% (έναντι του 20,1% των ατόμων χωρίς περιορισμό δραστηριότητας). Όσον αφορά στις ζωντανές παραστάσεις (θεατρικές, μουσικές κ.α.) τις έχουν παρακολουθήσει μόλις το 11,5% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία, όταν το ποσοστό ανέρχεται στο 40% όσον αφορά στα άτομα χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας. Τέλος, μόνο το 7,7% του πληθυσμού με σοβαρή αναπηρία έχει παρακολουθήσει κινηματογράφο, όταν το ποσοστό στα άτομα χωρίς αναπηρία ανέρχεται στο 40%.

Γίνεται δηλαδή φανερό ότι στην Ελλάδα, τα πρόσθετα εμπόδια αναφορικά με την πρόσβαση στα αγαθά του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας περιορίζουν δραματικά το ήδη χαμηλό ποσοστό συμμετοχής, και τα άτομα με αναπηρία είναι στην συντριπτική πλειονότητά τους αποκλεισμένα από τη πολιτιστική ζωή της χώρας.

Κι όποιος ίσως έχει την εντύπωση ότι το ποσοστό των συμπολιτών μας με προβλήματα αναπηρίας είναι πολύ μικρό, αρκεί να υπογραμμιστεί ότι σύμφωνα με το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» της Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ), ο πληθυσμός ατόμων με περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία σύμφωνα με τον δείκτη GALI ανήλθε το έτος 2015 (έτος διεξαγωγής της έρευνας) στο 24,8% του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω. Εξ αυτών, 1.019.577 άτομα (11,2% του συνολικού πληθυσμού) αντιμετωπίζουν σοβαρής μορφής περιορισμό/αναπηρία και επίσης 1.230.272 άτομα (13,6% του συνολικού πληθυσμού) έχουν περιορίσει λόγω προβλήματος υγείας «αλλά όχι πάρα πολύ» τη δραστηριότητα τους.)

Ισότιμη πρόσβαση όλων σε οικονομία και κοινωνία

Τη δική της συμβολή σε προγράμματα που στηρίζουν την κοινωνία και τους πολίτες με άξονα τη συμβολή της στην ισότιμη πρόσβαση όλων στην οικονομία και την κοινωνία έχει η Alpha Bank, έχοντας ως στόχο την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία. Στο πλαίσιο αυτό,  μάλιστα, η τράπεζα υιοθετεί σειρά ενεργειών με στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους στις υπηρεσίες και τα προϊόντα της. Στην ίδια κατεύθυνση επιδιώκει να προωθήσει την ισότιμη πρόσβαση όλων στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή, καλλιεργώντας συνθήκες αλλά και συνείδηση κοινωνικής ενσωμάτωσης, με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων.

Όπως τονίζει η Ρούλη Χριστοπούλου, Επικεφαλής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, Alpha Bank, «στην Ελλάδα, περισσότεροι από 1 εκατομμύριο πολίτες αντιμετωπίζουν κάποια σοβαρής μορφής αναπηρία. Μόνο το 11,5% των ατόμων αυτών έχει παρακολουθήσει ζωντανές θεατρικές ή μουσικές παραστάσεις, ενώ ακόμα μικρότερο είναι το ποσοστό, που έχει βρεθεί ποτέ στον κινηματογράφο».

Η κα Χριστοπούλου υπογραμμίζει ότι «η ιστορία της Alpha Bank είναι συνυφασμένη με τις τέχνες και τον πολιτισμό» προσθέτοντας ότι «η απρόσκοπτη πρόσβαση στην πολιτιστική ζωή της χώρας, είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα όλων».

Επί σειρά ετών, συμμετέχουμε ενεργά στην πολιτιστική δρώμενα μέσα από τις Συλλογές μας, την υλοποίηση προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και μέσω συνεργασιών και υποστήριξης σχετικών δράσεων. Η συνεργασία μας με τους κορυφαίους πολιτιστικούς φορείς της χώρας, την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, έχει ως κοινό όραμα την ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό για όλους και όλες. Ενώ ταυτόχρονα, μέλημά μας είναι η μεταστροφή των αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, ο σεβασμός στην διαφορετικότητα, η καλλιέργεια της συμπερίληψης και τελικά η μείωση των ανισοτήτων.» 

Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: «Σινεμά για όλους»

Η συνεργασία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με την Alpha Bank έχει ξεκινήσει από το 2019 και στόχο έχει να φέρει το ποιοτικό κλασικό σινεμά, κοντά σε κάθε θεατή.

Με τη δράση «Σινεμά για όλους», το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη της Alpha Bank, προσφέρει ίσα δικαιώματα προσβασιμότητας στο περιεχόμενο των ταινιών, προχωρώντας στην προσαρμογή ελληνικών ταινιών ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν τυφλοί και άτομα με προβλήματα όρασης (ακουστική περιγραφή AD: Audio Description) και κωφοί και βαρήκοοι (υπότιτλοι SDH: Subtitles for the Deaf or hard of Hearing). Ταυτόχρονα, το σύνολο των ελληνικών ταινιών μυθοπλασίας που προβάλλονται στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου τον Νοέμβριο προβάλλεται με υπότιτλους βάσει διαλόγων, έτσι ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν κωφοί και βαρήκοοι θεατές. Μετά την ολοκλήρωση των καθολικά προσβάσιμων προβολών, το Φεστιβάλ προσφέρει τους επεξεργασμένους υπότιτλους και την ακουστική περιγραφή στους παραγωγούς των ταινιών, ώστε να αξιοποιηθούν τόσο στις επόμενες προβολές τους καθώς και στο DVD, ευελπιστώντας ότι οι ταινίες θα διανεμηθούν στην προσβάσιμη μορφή τους, στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά και στην οικιακή διανομή, προκειμένου να τις απολαύσουν όλες και όλοι.

Στόχος αυτής της συνεργασίας με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι η διεύρυνση της πρόσβασης στον κινηματογράφο και στον πολιτισμό ευρύτερα, ατόμων που βιώνουν τον αποκλεισμό στην καθημερινότητά τους, καθώς στερούνται την ισότιμη συμμετοχή τους σε ψυχαγωγικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, λόγω έλλειψης υποδομών, που τα αναγκάζει να μένουν καθηλωμένα στο σπίτι.  Με τη δράση «Σινεμά για Όλους», το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στοχεύει στη μείωση των αποκλεισμών και των ανισοτήτων στην προσβασιμότητα στο πολιτιστικό έργο.

Αναφερόμενος στο ζήτημα της καθολικής πρόσβασης στο περιεχόμενο και τις δομές του Φεστιβάλ ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΦΚΘ, υπογράμμισε ότι «…αποτελούν για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προτεραιότητα και γίνονται πραγματικότητα με την ουσιαστική χορηγία της Alpha Bank. Η εμπιστοσύνη που μας δείχνουν τα άτομα με αναπηρία, τα οποία αυξάνονται διαρκώς στις καθολικά προσβάσιμες προβολές μας, μάς κινητοποιεί να καταβάλλουμε ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες ώστε το σινεμά να είναι πραγματικά για όλες και όλους.»

Στο πλαίσιο του 62^Ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, προβλήθηκαν: 

– 33 μεγάλου μήκους ταινίες με προσαρτημένους υπότιτλους βάσει διαλόγων, έτσι ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν κωφοί και βαρήκοοι θεατές.

– Δύο κλασικές ταινίες του ελληνικού σινεμά: το Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; του Ντίνου Κατσουρίδη και το Δοξόμπους του Φώτου Λαμπρινού, με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για Κ/κωφούς και βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing].

Επιπλέον:

– Σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ), το πρόγραμμα των καθολικά προσβάσιμων προβολών του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν διαθέσιμο σε Μπράιγ, ενώ ένα από τα επίσημα σποτ του Φεστιβάλ είχε και ακουστική περιγραφή.

– Προσβάσιμη ήταν και η online πλατφόρμα του Φεστιβάλ καθώς οι ταινίες ήταν διαθέσιμες με ελληνικούς υπότιτλους, ενώ οι δύο ελληνικές κλασικές ταινίες προβλήθηκαν επίσης online με όρους καθολικής προσβασιμότητας.

Περισσότεροι από 6.000 θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τόσο τις καθολικά προσβάσιμες προβολές όσο και τις προβολές ελληνικών ταινιών με προσαρτημένους υπότιτλους.

Η δύναμη και η μαγεία του σινεμά μπορεί να μας ενώσει όλους

Ο ουσιαστικός αντίκτυπος της δράσης «Σινεμά για όλους» έχει να κάνει με την κοινωνική ενσωμάτωση, τη μεταστροφή αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, τη συμμετοχή στο πολιτιστικό έργο. Η δύναμη και η μαγεία του σινεμά μπορεί να μας ενώσει όλους. Επίσης, δυναμώνει και η ίδια η βιομηχανία του κινηματογράφου, καθώς το έργο που παράγει πλέον φτάνει και σε άλλους αποδέκτες, αποκτώντας έτσι μια ευρύτερη κοινωνική διάσταση.

Παράλληλα, καλλιεργείται η κινηματογραφική παιδεία σε ομάδες του πληθυσμού που μέχρι τώρα ήταν αποκλεισμένες και συμβάλει στη δημιουργία ενός νέου δυναμικού και φανατικού κοινού που ακολουθεί τις δράσεις του Φεστιβάλ και γνωρίζει και αγαπά το ελληνικό σινεμά. Ταυτόχρονα, εκπαιδεύει και ενημερώνει τους Έλληνες δημιουργούς ώστε και η σύγχρονη ελληνική παραγωγή ταινιών να ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα στην προσβασιμότητα του περιεχομένου. Η ελληνική κινηματογραφική κοινότητα έχει ξεκινήσει να υιοθετεί την ενσωμάτωση των υποτίτλων για κωφούς και βαρήκοους στην διανομή των ελληνικών ταινιών, γεγονός που εξασφαλίζει εκτός από προσβασιμότητα σε αποκλεισμένες ομάδες και μεγαλύτερο δυνητικό κοινό για τα ελληνικά κινηματογραφικά έργα.

Με όλες τις δράσεις προσβασιμότητας, μέχρι τώρα έχει δοθεί η δυνατότητα σε πάνω από 10.000 άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής ή με κινητική αναπηρία να επισκεφτούν τις κινηματογραφικές αίθουσες, να παρακολουθήσουν ταινίες και να απολαύσουν την εμπειρία του κινηματογράφου.

Για το 2022, η συνεργασία επεκτείνεται με τη χρηματοδότηση από την Alpha Bank της εκπόνησης μελέτης, προκειμένου το ιστορικό κτίριο Ολύμπιον, έδρα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, να γίνει προσβάσιμο τόσο για τους εργαζομένους όσο και για το κοινό. Ένα κτίριο διατηρητέο, τοπωνύμιο της πόλης, μια παρέμβαση-παρακαταθήκη για την πόλη.

Παράλληλα, πέρα από τον Νοέμβριο (μήνα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου) και τον Μάρτιο (μήνα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ), εντάσσεται στην ετήσια δραστηριότητα του Φεστιβάλ, μια επιλογή ταινιών καθολικά προσβάσιμων, δίνοντας τη δυνατότητα σε ακόμη περισσότερους ανθρώπους από τη Θεσσαλονίκη ή την περιφέρεια με προβλήματα όρασης και ακοής να απολαύσουν την κινηματογραφική εμπειρία.

Εθνική Λυρική Σκηνή: πρόγραμμα προσβασιμότητας

Όμως και η Εθνική Λυρική Σκηνή ξεκινά, τον Δεκέμβριο 2021, παραστάσεις σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας και αρωγός σε αυτή την προσπάθεια είναι η Alpha Bank

Η καθολική προσβασιμότητα στις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα περιλαμβάνει θέσεις Κωφών / βαρήκοων που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, θέσεις κωφών / βαρήκοων που χρησιμοποιούν τους Ενδογλωσσικούς Υπέρτιτλους, θέσεις τυφλών και ανθρώπων με προβλήματα όρασης που θα χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής AD, με ή χωρίς σκύλο οδηγών τυφλών.

Οι πρώτες παραστάσεις σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας είναι «Τα μαγικά μαξιλάρια», που θα διεξαχθούν στις 18 και 19  Δεκεμβρίου 2021 σε συνεργασία με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal, με στόχο την ανεμπόδιστη οπτικοακουστική παρακολούθηση της παράστασης για όλες και όλους. Πρόκειται για όλη την οικογένεια, σε μουσική Γιώργου Δούση, βασισμένη στο αγαπημένο και πολυβραβευμένο ομώνυμο παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά και σε σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη.

Ο Γιώργος Κουμεντάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υπογράμμισε ότι «βασική προτεραιότητα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι η ευρεία απεύθυνση του έργου της. Δημιουργούμε παραστάσεις και καλλιτεχνικές δράσεις με στόχο να τις προσφέρουμε σε όλους εκείνους που θέλουν να τις γνωρίσουν, σε όλους όσους έχουν ανάγκη την τέχνη και τον πολιτισμό. Πιστεύουμε ότι η εμπειρία της τέχνης είναι μια ζωτική ανάγκη για τον άνθρωπο και η πρόσφατη πανδημία το ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο».

Ο κ. Κουμεντάκης εξήρε και τη σημασία της μετεγκατάστασης του 2017 για την Εθνική Λυρική Σκηνή, στις νέες της εγκαταστάσεις στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, επισημαίνοντας ότι «έχουμε κάνει πολλά για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στις παραστάσεις μας» καθώς το ΚΠΙΣΝ έχει σχεδιαστεί και λειτουργεί έτσι ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμο από ΑμεΑ, τόσο στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, όσο και στα κτήρια της ΕΛΣ και της ΕΒΕ.

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής πρόσθεσε: «Η προσπάθεια αυτή ολοκληρώνεται στη φετινή καλλιτεχνική περίοδο, καθώς ξεκινάμε να προσφέρουμε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, στις παραστάσεις για όλη της οικογένεια «Τα μαγικά μαξιλάρια» στις 18 και 19 Δεκεμβρίου. Εντάσσοντας στις υπηρεσίες μας -δοκιμαστικά σε πρώτη φάση-, ελληνικούς υπερτίτλους για κωφά και βαρήκοα άτομα, ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και ζωντανή ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα στον μεγάλο και διαχρονικό μας στόχο: την προσφορά της τέχνης για όλους, χωρίς αποκλεισμούς. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για εμάς που η Alpha Bank συμμερίζεται την πολιτική καθολικής προσβασιμότητας της ΕΛΣ και στηρίζει τις προσπάθειες μας για έναν καλύτερο κόσμο με ίσες ευκαιρίες για όλους».

Εκπαιδευτικές δράσεις, εργαστήρια και σεμινάρια

Παράλληλα, η Εθνική Λυρική Σκηνή σε συνεργασία με την Alpha Bank, προγραμματίζει εκπαιδευτικές δράσεις (μικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία) με θεματική από το χώρο της τέχνης και του μπαλέτου, με στόχο τη συμπεριληπτική μάθηση και το σεβασμό στην διαφορετικότητα. Ενώ, θα διοργανωθούν εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας.

Οι εκπαιδευτικές δράσεις, που σχεδιάζονται με σκοπό να υλοποιηθούν μέσα στο 2022, θα συμπεριλαμβάνουν καλλιτεχνικά εργαστήρια με θεματική από το χώρο της τέχνης και του μπαλέτου, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς. Κεντρικό ρόλο στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής δραστηριότητας παίζουν η συμπεριληπτική μάθηση και ο σεβασμός στην διαφορετικότητα. Τα εκπαιδευτικά εργαστήρια θα απευθύνονται σε όλους όσους έχουν πάθος με τις τέχνες, ανεξαρτήτως επιπέδου και εμπειρίας (με ή χωρίς αναπηρία).

Παράλληλα, θα διεξαχθούν εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας. Οι εκπαιδευτικές δράσεις για εκπαιδευτές αποσκοπούν στην ανάπτυξη και διάχυση της απαραίτητης τεχνογνωσίας για ένα περισσότερο συμπεριληπτικό και προσβάσιμο τρόπο στο σχεδιασμό, την οργάνωση και υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων. Απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς καλλιτεχνικής και μη τυπικής εκπαίδευσης και σε άτομα που ενδιαφέρονται να εντάξουν τις έννοιες της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας στις πρακτικές τους.

Στόχος της συνεργασίας Εθνικής Λυρικής Σκηνής και Alpha Bank είναι η μείωση των ανισοτήτων και η καλλιέργεια της συμπερίληψης. Μέσω του προγράμματος καλλιεργείται η θεατρική παιδεία σε ομάδες που μέχρι πρότινος ήταν  αποκλεισμένες από την εμπειρία του θεάτρου εξαιτίας της έλλειψης υποδομών και τεχνολογιών. Τώρα, όχι μόνο θα μπορούν να απολαύσουν κάποια παράσταση αλλά και να διδαχθούν μέσω των καλλιτεχνικών εργαστηρίων. Ταυτόχρονα, ήδη επαγγελματίες του χώρου μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους μέσω των επαγγελματικών εργαστηρίων και σεμιναρίων, στοχεύοντας στην ένταξη των πρακτικών τους την συμπερίληψη και την προσβασιμότητα.