Άνθρακας – Αυστηροί έλεγχοι στα εισαγόμενα προϊόντα – Σταδιακή κατάργηση δικαιωμάτων στην ΕΕ από το 2026

«Σταδιακά κατά τη διάρκεια δεκαετούς περιόδου, αρχής γενομένης από το 2026, ο Carbon Border Adjustment Mechanism  θα αντικαταστήσει τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ στους τομείς του CBAM» επιβεβαιώνει ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, στέλνοντας μήνυμα και προς τη βιομηχανία της ΕΕ αλλά και προς τη βιομηχανία τρίτων χωρών που εξάγει προϊόντα στην ΕΕ τα οποία εντάσσονται στο CBAM.

« Η ΕΕ θα πρέπει να εκφράσει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι παραγωγοί τρίτων χωρών εξάγουν προϊόντα χαμηλής έντασης εκπομπών στην ΕΕ. Ωστόσο, η παραποίηση της λογιστικής καταγραφής του άνθρακα για τον καταλογισμό των εκπομπών μιας μονάδας παραγωγής μόνο σε προϊόντα που δεν προορίζονται για την ΕΕ θα ήταν εσφαλμένη. Οι κανόνες που προβλέπονται στην πρόταση της Επιτροπής, οι οποίοι θα αναλυθούν περαιτέρω στο παράγωγο δίκαιο, σχετικά με τον τρόπο καθορισμού της περιεκτικότητας των εισαγόμενων προϊόντων σε άνθρακα, δεν θα επιτρέπουν τέτοιου είδους παραποίηση» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Επίτροπος.

Η απάντηση του Επιτρόπου Τζεντιλόνι δόθηκε στη δημοσιότητα από την Κομισιόν μετά από κοινή ερώτηση που συνυπέβαλαν 12 ευρωβουλευτές μεταξύ των οποίων η ευρωβουλευτής της ΝΔ-ΕΛΚ Μαρία Σπυράκη . Οι 12 ευρωβουλευτές, ζητούν από την Κομισιόν μέτρα που να διασφαλίζουν τη δίκαιη εφαρμογή του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (Carbon BorderAdjustment Mechanism – CBAM) και ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών της ΕΕ και των ξένων εταιρειών.

Στην ερώτηση τους οι  ευρωβουλευτές, εκφράζουν την ανησυχία τους για το εάν μπορεί η Κομισιόν να διασφαλίσει «ότι οι ξένες επιχειρήσεις παράγουν όλα τα προϊόντα τους σύμφωνα με το CBAM και πληρώνουν για τις συνολικές εκπομπές CO2 από τις δραστηριότητές τους, αντί να χρησιμοποιούν την έδρα τους στο εξωτερικό και την οικονομία κλίμακας, όπου η τιμολόγηση του CBAM δεν εφαρμόζεται σε ορισμένα από τα προϊόντα που παράγουν, για την απόρριψη προϊόντων στην ΕΕ».

Στην απάντηση που έδωσε ο  Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, τόνισε ότι «το επίπεδο της υποχρέωσης που θα προκύψει από την εφαρμογή του CBAM θα αξιολογηθεί με βάση την πραγματική δηλωθείσα περιεκτικότητα σε άνθρακα των εν λόγω εισαγόμενων εμπορευμάτων, μπορεί να ενθαρρύνει τους παραγωγούς τρίτων χωρών να μειώσουν το δικό τους αποτύπωμα άνθρακα. Επιπλέον, δεδομένου ότι θα δοθεί πίστωση για την τιμή του άνθρακα που καταβάλλεται στην τρίτη χώρα, μπορεί επίσης να τις ενθαρρύνει να θεσπίσουν δικά τους μέτρα τιμολόγησης του άνθρακα»

Ολόκληρη η απάντηση του Επιτρόπου Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι έχει ως εξής:

Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) αποτελεί μέτρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για το κλίμα και αποσκοπεί στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τόσο στην ΕΕ όσο και παγκοσμίως. Έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει ότι τα εισαγόμενα εμπορεύματα υπόκεινται σε ισοδύναμη τιμή άνθρακα με τα εμπορεύματα που παράγονται στην ΕΕ, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα και στηρίζοντας τη φιλοδοξία για το κλίμα στην ΕΕ και παγκοσμίως. Δεδομένου ότι το επίπεδο της υποχρέωσης CBAM θα αξιολογηθεί με βάση την πραγματική δηλωθείσα περιεκτικότητα σε άνθρακα των εν λόγω εισαγόμενων εμπορευμάτων, μπορεί να ενθαρρύνει τους παραγωγούς τρίτων χωρών να μειώσουν το δικό τους αποτύπωμα άνθρακα. Επιπλέον, δεδομένου ότι θα δοθεί πίστωση για την τιμή του άνθρακα που καταβάλλεται στην τρίτη χώρα, μπορεί επίσης να τις ενθαρρύνει να θεσπίσουν δικά τους μέτρα τιμολόγησης του άνθρακα.

Η ΕΕ θα πρέπει να εκφράσει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι παραγωγοί τρίτων χωρών εξάγουν προϊόντα χαμηλής έντασης εκπομπών στην ΕΕ. Ωστόσο, η παραποίηση της λογιστικής καταγραφής του άνθρακα για τον καταλογισμό των εκπομπών μιας μονάδας παραγωγής μόνο σε προϊόντα που δεν προορίζονται για την ΕΕ θα ήταν εσφαλμένη. Οι κανόνες που προβλέπονται στην πρόταση της Επιτροπής, οι οποίοι θα αναλυθούν περαιτέρω στο παράγωγο δίκαιο, σχετικά με τον τρόπο καθορισμού της περιεκτικότητας των εισαγόμενων προϊόντων σε άνθρακα, δεν θα επιτρέπουν τέτοιου είδους παραποίηση.

Η πρόταση CBAM δεν προβλέπει τη θέσπιση ελαφρύνσεων κατά την εξαγωγή. Η θέσπιση του CBAM θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με ένα πολύ συνετό χρονοδιάγραμμα κατά το οποίο, σταδιακά κατά τη διάρκεια δεκαετούς περιόδου, αρχής γενομένης από το 2026, ο CBAM θα αντικαταστήσει τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ στους τομείς του CBAM.

Το πλήρες κείμενο της κοινής ερώτησης των 12 ευρωβουλευτών έχει ως εξής:

Μέτρα της Επιτροπής που διασφαλίζουν τη δίκαιη εφαρμογή του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα και ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών της ΕΕ και των ξένων εταιρειών

Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) αποτελεί σημαντική πτυχή της κλιματικής επανάστασης της ΕΕ και σημαντικό βήμα προόδου για την αποφυγή της διαρροής CO2 από την ΕΕ. Θα πρέπει να ενθαρρύνει τις χώρες εκτός ΕΕ να μειώσουν τις εκπομπές τους και να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου της συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 °C. Θα είναι επίσης σημαντικό για την ΕΕ να διασφαλίσει ότι η μετάβαση είναι δίκαιη, ότι η παραγωγή με βάση την ΕΕ είναι ανταγωνιστική και ότι η μετάβαση δεν οδηγεί σε μείωση της στρατηγικής αυτονομίας στους ζωτικής σημασίας τομείς των υποδομών και της παραγωγής.

1.    Δεδομένου ότι οι εταιρείες της ΕΕ συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας εκπομπών, πώς μπορεί να διασφαλίσει η Επιτροπή ότι οι ξένες επιχειρήσεις παράγουν όλα τα προϊόντα τους σύμφωνα με το πρότυπο αυτό και πληρώνουν για τις συνολικές εκπομπές CO2 από τις δραστηριότητές τους, αντί να χρησιμοποιούν την έδρα τους στο εξωτερικό και την οικονομία κλίμακας, όπου η τιμολόγηση του CBAM δεν εφαρμόζεται σε ορισμένα από τα προϊόντα που παράγουν, για την απόρριψη προϊόντων στην ΕΕ;

2.    Εξετάζει η Επιτροπή έναν μηχανισμό παρόμοιο με την πιστοποίηση ποιότητας, βάσει του οποίου όλα τα αγαθά που παράγονται από έναν αλλοδαπό κατασκευαστή, και όχι μόνο τα εξαγόμενα, πρέπει να συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ;

3.    Για πόσο χρονικό διάστημα θα είναι ακόμη διαθέσιμες οι ελαφρύνσεις για εξαγωγές και ποιες είναι οι επιλογές για την υποκατάστασή τους; Θα παραμείνουν διαθέσιμες σε μεταγενέστερη ημερομηνία για συναλλαγές με χώρες εκτός ΕΕ που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του CBAM;

Marek Paweł Balt (S&D), Dino Giarrusso (NI), Viktor Uspaskich (NI), Bogusław Liberadzki (S&D), Milan Brglez (S&D), Rovana Plumb (S&D), Massimiliano Salini (PPE), Maria Spyraki (PPE), Sara Cerdas (S&D), Massimiliano Smeriglio (S&D), Klemen Grošelj (Renew), Joachim Schuster (S&D)