Βιωσιμότητα των χωρών και των κλάδων με βάση το τρίπτυχο ESG

Οι επιχειρήσεις πρέπει να δώσουν μεγάλη προσοχή στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευθύνες καθώς και τη διακυβερνητική της διαφάνεια που έχει προκειμένου να γνωστοποιηθεί ο κοινωνικός ρόλος και η περιβαλλοντική μέριμνα που έχει αναλάβει έτσι ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη της κοινότητας και των επενδυτών. Η εμπιστοσύνη και η υποστήριξη που αποκτάται από την κοινότητα και από τους επενδυτές, μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο στην επιβίωση της επιχείρησης στο μέλλον.

Η εφαρμογή προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αναπτύσσονται χρησιμοποιώντας την έννοια του τρίπτυχου ESG, που προστατεύει τους ανθρώπους, τον πλανήτη και επιφέρει οικονομικό όφελος.

Οι τρεις πυλώνες είναι πολύ σημαντικές πτυχές για την αξιολόγηση του κινδύνου και της διαφάνειας της επιχείρησης καθώς κατά την εφαρμογή τέτοιων κριτηρίων προβλέπουμε τον κίνδυνο της εκάστοτε επιχείρησης και κατά συνέπεια τον κίνδυνο της χώρας και του κλάδου που δραστηριοποιείται.

Σε τι αναφέρεται το τρίπτυχο ESG;

Οι δείκτες περιβαλλοντικής απόδοσης της εταιρείας μετρούνται βάσει τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον, όπως εκπομπές άνθρακα, εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, κλιματική αλλαγή (κίνδυνοι που προκαλούνται από τις δραστηριότητες της επιχείρησης), αλλαγές οικοσυστήματος, εγκαταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν περιβαλλοντική ζημιά, αδειοδότηση επιχειρήσεων, ρύπανση, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξάντληση φυσικών πόρων, διάθεση απορριμμάτων, χρήση τοξικών χημικών ουσιών και άλλα.

Η κοινωνική απόδοση της επιχείρησης μετριέται με κριτήριο όπως, η παιδική εργασία, οι διακρίσεις, η ποικιλομορφία (ποικιλομορφία εργαζομένων/συμβουλίων), εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να θέτουν κοινωνικούς κινδύνους, μισθολογικά προβλήματα εργασίας των εργαζομένων, πολιτικές συνεισφορές και κίνδυνοι, σεξουαλική παρενόχληση, δουλεία, και άλλα.

Ενώ, η εταιρική διακυβέρνηση μετριέται χρησιμοποιώντας διάφορους δείκτες, όπως επιλογή διοικητικού συμβουλίου για αποζημίωση στελεχών, η αμοιβή των στελεχών, η σχέση μεταξύ των εταιρικών ενδιαφερομένων (stakeholder), τα δικαιώματα των ενδιαφερομένων, η κατανομή των θέσεων, η εξουσία του διευθυντή, διαχειριστές, μετόχους και άλλα μέρη.

Στο υπόλοιπο του άρθρου παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι χώρες και οι κλάδοι που ήδη δραστηριοποιούνται σε θέματα που αφορούν Περιβάλλον, Κοινωνία και Εταιρική Διακυβέρνηση.

Μεθοδολογία

Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Financial Engineering του Πολυτεχνείου Κρήτης αφορούν τους μέσους όρους των βαθμολογιών ESG ανά χώρα, ανά κλάδο, όπως επίσης oi μεταβολές που παρατηρήθηκαν μέσα στα δώδεκα έτη της περιόδου της μελέτης (2008-2019).

Τα στοιχεία που αναλύθηκαν προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Thomson Reuters, τα οποία αφορούν βαθμολογίες από τους τρεις πυλώνες περιβάλλον (E), κοινωνία (S) και διακυβέρνηση (G) καθώς και τη γενικό σκορ (ESG) για επιχειρήσεις 45 χωρών (Πίνακας 1) από όλο τον κόσμο για τα έτη από 2008 έως το 2019.

Αποτελέσματα

Στα αποτελέσματα παρουσιάζονται οι μέσοι όροι και οι ποσοστιαίες μεταβολές ανά χώρα και ανά κλάδο για τα έτη 2008-2019.

Ανά χώρα

Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι 10 καλύτερες χώρες σε βαθμολογία για τους πυλώνες Περιβάλλον (E), Κοινωνία (S) και Διακυβέρνηση (G).

Παρατηρείται λοιπόν η Βραζιλία να έρχεται πρώτη στους πυλώνες Περιβάλλον (71,736) και Κοινωνία (86,480), ενώ πρώτη στον πυλώνα Διακυβέρνηση (78,850) έρχεται η Ταιβάν. Στο συνολικό σκορ του ESG πρώτη και πάλι είναι η Βραζιλία (76,650).

Στον επόμενο πίνακα  βλέπουμε τις 10 καλύτερες χώρες στο συνολικό σκορ του ESG

Η χώρα με την υψηλότερη μεταβολή αύξησης του συνολικού σκορ ESG είναι η Πολωνία. Ακολουθούν Ινδονησία, Φιλιππίνες.

Από τις 10 χώρες είναι ευχάριστο το γεγονός ότι οι περισσότερες συνεχίζουν τις προσπάθειες για καλύτερες επιδόσεις στο ESG ενώ μόνο δύο είναι αυτές που η μεταβολή τους είναι αρνητική (Τσεχία και Βραζιλία).

Ανά κλάδο

Στους πυλώνες Περιβάλλον και Κοινωνία παρατηρείται ότι ο κλάδος που αποδίδει καλύτερα είναι οι “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης” (I) με 61,605 και 74,244 μέση βαθμολογία για τα έτη 2008-2019, αντίστοιχα. Για τον πυλώνα Διακυβέρνηση πρώτος στην κατάταξη είναι ο κλάδος “Γεωργία, δασοκομία και αλιεία” (A) με μέση βαθμολογία 65,737. Στο συνολικό σκορ ESG ο πρώτος κλάδος είναι ο “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης” (I) με 64.537.

Στις ποσοστιαίες μεταβολές των κλάδων για την περίοδο 2008-2019 για κάθε πυλώνα E, S και G καθώς και στο συνολικό σκορ ESG :

Ο πυλώνας περιβάλλον δείχνει ότι ο κλάδος “Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής εργασίας” (Q) έχει την υψηλότερη μεταβολή μέσα στα έτη (691,5%) σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους. Ωστόσο τη χαμηλότερη μεταβολή (16,7%) για τον πυλώνα E έχει ο “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης” (I).

Ο κλάδος που έρχεται πρώτος στην κατάταξη για τον πυλώνα κοινωνία είναι “Διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες” (N) με 81,1%, ενώ ο κλάδος με τη χαμηλότερη μεταβολή (18%) είναι “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης” (I).

Στον τρίτο πυλώνα διακυβέρνηση ο κλάδος “Τέχνες, ψυχαγωγία και αναψυχή” (R) παρουσιάζει την υψηλότερη μεταβολή (108.8%), με τον κλάδο “Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, αερίου, ατμού και κλιματισμού” (D) να βρίσκεται στο τέλος της κατάταξης καθώς παρουσιάζει τη χαμηλότερη μεταβολή 5,5%.

Στο συνολικό σκορ ESG ο κλάδος που έχει την υψηλότερη μεταβολή είναι “Διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες” (N) με 83,7% και με τη χαμηλότερη μεταβολή είναι “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης” (I).

Συμπεράσματα

Η Βραζιλία είναι η χώρα που βρίσκεται υψηλότερα στην κατάταξη με τις καλύτερες επιδόσεις στους πυλώνες Ε και S καθώς και το συνολικό της σκορ ESG επιβεβαιώνει μια καλή εικόνα του παρουσιάζει στο τρίπτυχο καθώς και πάλι βρίσκεται στην πρώτη θέση της κατάταξης.

Η Ταιβάν ωστόσο είναι η χώρα που έχει τον υψηλότερο μέσο όρο της περιόδου 2009-2019 στον πυλώνα της εταιρικής διακυβέρνησης.

Σε ποσοστιαία μεταβολή όμως, δείχνει ότι η Πολωνία παρουσιάζει το υψηλότερη εύρος μέσα στα δώδεκα έτη για το γενικό σκορ ESG. Φαίνεται ότι οι επιχειρήσεις στη συγκεκριμένη χώρα έχουν λάβει άμεσα μέτρα τα οποία φαίνεται να τους επιφέρουν κάθε χρόνο όλο και υψηλότερες επιδόσεις στο τρίπτυχο καθώς και μια πιο ανταγωνιστική θέση στον κλάδο “Μεταλλεία και λατομεία” (Β) που βάσει των δεδομένων οι μόνος επιχειρήσεις που δημοσιεύουν δεδομένα ESG ανήκουν σε αυτόν τον κλάδο.

Ενώ στις χώρες Βραζιλία και Τσεχία η μεταβολή των βαθμολογιών στο τρίπτυχο φαίνεται να είναι αρνητική. Η Βραζιλία, ενώ δείχνει ένα ανταγωνιστικό προβάδισμα στους μέσους όρους των βαθμολογιών στο τρίπτυχο, δείχνει να έχει πτώση στις βαθμολογίες κατά την περίοδο της μελέτης, η οποία κατά κύριο λόγο δραστηριοποιείται στους κλάδους “Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, αερίου, ατμού και κλιματισμού” και “Χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες” βάσει των στοιχείων.

O κλάδος που έχει τον υψηλότερο μέσο όρο στις βαθμολογίες των πυλώνων E, S καθώς και στο συνολικό σκορ ESG είναι “Δραστηριότητες εξυπηρέτησης διαμονής και εστίασης”. Ωστόσο, στα ίδια κριτήρια παρουσιάζει τη χαμηλότερη μεταβολή στους κλάδους μέσα στην περίοδο της μελέτης.

Όπως επίσης και ο κλάδος “Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, αερίου, ατμού και κλιματισμού ” έχει τη χαμηλότερη μεταβολή στον πυλώνα της διακυβέρνησης. Ενώ, ο κλάδος “Γεωργία, δασοκομία και αλιεία” έρχεται πρώτος στον πυλώνα G.

Επίσης, παρατηρείται ότι οι υψηλότερες μεταβολές των πυλώνων E, S και G να ανήκουν στους κλάδους “ Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής εργασίας”, “ Διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες”, και “ Τέχνες, ψυχαγωγία και αναψυχή”, αντίστοιχα. Στο συνολικό σκορ ESG ο κλάδος “Διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες” παρουσιάζει την υψηλότερη μεταβολή και πάλι.

Συνοψίζοντας, παρατηρούμε ότι στις μέρες μας το θέμα της περιβαλλοντικής ζημίας, της κοινωνικής ανισότητας, καθώς και η διαφθορά είναι πολύ σοβαρά ζητήματα για την βιωσιμότητα του ανθρώπου.

• Οι επιχειρήσεις φαίνεται να έχουν λάβει υπόψη τους αυτούς τους κινδύνους όπως είδαμε και στα αποτελέσματα της ανάλυσης.
• Επιχειρήσεις σε διάφορους κλάδους από όλο τον κόσμο καταβάλουν προσπάθειες για να εισάγουν στον τρόπο λειτουργίας τους αλλά και στις στρατηγικές τους, τους πυλώνες ESG για μεγαλύτερη διαφάνεια και ανταγωνιστικότητα.

Ωστόσο, θετικό είναι το γεγονός ότι από το 2008 έως το 2019 οι επιχειρήσεις προσπαθούν για την αύξηση των επιδόσεών τους στο τρίπτυχο, καθώς μόνο δύο είναι χώρες που παρατηρήθηκε να έχουν μια μικρή μείωση στην αντίστοιχη περίοδο.

* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France

* Δρ. Μαριάννα Εσκαντάρ, Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering, Πολυτεχνείο Κρήτης

* Καθηγητής Μιχάλης Δούμπος, Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering, Πολυτεχνείο Κρήτης