140 αναπτυξιακοί νόμοι σε 70 χρόνια με 15 φορές ύφεση και 8 φορές ικανοποιητική ανάπτυξη!

Είθε, όπως λέμε όλοι μας σχεδόν κάθε φορά που ακούμε κάτι  πρωτόγνωρα  ευχάριστο, όλες αυτές  οι καινοτομίες, οι δυνατότητες , οι προϋποθέσεις , οι  κυματοθραύστες  της γραφειοκρατίας, της καθυστέρησης και  της αξιολόγησης των επενδύσεων  να υλοποιηθούν από το πρώτο δίμηνο του 2022. Αυτό το πλαίσιο του αναπτυξιακού νομοσχεδίου που θα γίνει… 140ός αναπτυξιακός νόμος κατά τα τελευταία … 70 χρόνια, παρουσίασε, με πολλές ακόμα άλλες  σημαντικές πληροφορίες,  ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκος Παπαθανάσης σε συζήτηση που πρόσφατα διοργάνωσε η Eurobank. Κατά τη συζήτηση αυτή ο διευθύνων  της τράπεζας Φωκίων Καραβίας και ο αναπληρωτής  διευθύνων  Ανδρέας Αθανασόπουλος του υπέβαλαν τα σημαντικότερα από τα ερωτήματα 2.000 πελατών της.

Υπενθυμίζω ότι τον περασμένο Ιούνιο, όπως δημοσιεύθηκε πάλι στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», ότι ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης και ο αναπληρωτής υπουργός Νίκος Παπαθανάσης παρουσίασαν στο Υπουργικό Συμβούλιο το παραπάνω νομοσχέδιο για τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και την επιτάχυνση διαδικασιών στις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσεις. Όπως τονίσθηκε τότε, το νομοσχέδιο αυτό (δόθηκε προς  διαβούλευση στη συνέχεια, ενώ από τότε έχουν περάσει έξι μήνες!) , το νομοσχέδιο αυτό θα αναμόρφωνε  το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο του τελευταίου Αναπτυξιακού Νόμου 4399/2016 (Α’ 117), της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ,  καθώς και το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο περί Στρατηγικών Επενδύσεων και των νομοθετικών διατάξεων περί Κεφαλαίων Εξωτερικού.

Όλα αυτά μού θύμισαν ότι το νοµικό πλαίσιο της αναπτυξιακής προσπάθειας όλων των µεταπολεµικών κυβερνήσεων, η οποία άρχισε με το Σύνταγµα του 1952 και η οποία παρουσίαζα  με κάθε ευκαιρία συνεχώς από τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» υπό  τη διεύθυνση του Γιάννη Μαρίνου. Το  άρθρο 112 του Συντάγματος αυτού όριζε τα εξής: «Νόµος εφ’ άπαξ εκδιδόµενος θέλει ρυθµίσει την προστασία των εκ της αλλοδαπής εισαγόµενων προς τοποθέτησιν στη χώρα κεφαλαίων». Με βάση το άρθρο αυτό εκδόθηκε το νομοθετικό διάταγμα 2687/1953, το οποίο είχε συνέχεια με τα νομοθετικά διατάγματα 2928/54 και 4256/1962.

Το Σύνταγμα του 1952 διαδέχθηκαν εκείνα του 1975 και 2001, τα οποία διατήρησαν µε το άρθρο 107 παρ. 1 την αυξηµένη τυπική ισχύ των νοµοθετικών ρυθµίσεων που έγιναν µε βάση την ανωτέρω διάταξη του Συντάγµατος του 1952 και µάλιστα την επεξέτειναν ώστε να συµπεριλάβει και ορισµένες διατάξεις του Ν.27/1975 σχετικά µε τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει ότι κάθε έγκριση υπαγωγής επένδυσης στο παραπάνω νοµοθετικό καθεστώς διεπόταν από το Σύνταγμα, το οποίο ανέφερε ότι: «η (…) χορηγούµενη έγκρισις ούσα ανέκκλητος ως προς τους όρους υφ ’ούς εκάστοτε παρέχεται, αποτελεί και την εγγύησιν του Ελληνικού Κράτους έναντι του εισάγοντος κεφάλαια εξωτερικού ότι ταύτα υπόκεινται εφ’ εξής αµεταβλήτως εις το υπό του παρόντος Νοµοθετικού ∆ιατάγµατος καθεστώς».

Σημειώνεται ότι το νομοθετικό αυτό διάταγμα δεν καταργήθηκε μετά την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη καθώς επενδύσεις, όπως του Καζίνο Θεσσαλονίκης, του Αεροδροµίου Σπάτων, της Πετρόλα, και κατά ένα μέρος των ΕΛΠΕ, έχουν υπαχθεί σ’ αυτό. Μετά τη μεταπολίτευση οι µεγάλες επενδύσεις έγιναν µε εξειδικευµένες νοµοθετικές ρυθµίσεις, δηλαδή µε την κύρωση δια νόµου των σχετικών συµβάσεων µε το ∆ηµόσιο ή µε την ψήφιση ειδικού νόµου πλαισίου για συγκεκριµένες επενδύσεις, με τη θεσµοθέτηση αναπτυξιακών κινήτρων κατά τις δεκαετίες του 1980, 1990 και 2000, χωρίς εντυπωσιακά αποτελέσματα. Κατά την περίοδο αυτή, την περίοδο 198- 2000, σύμφωνα με µελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) ο μέσος όρος αύξησης των εισροών Ξένων Άµεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα είναι μόνο 166%, έναντι 1107% στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης!

Απογοητευτικά αποτελέσματα

Η αξιολόγηση όλων αυτών των καταιγιστικών αναπτυξιακών νομοθετημάτων έχει γίνει από πολλούς διαπρεπείς επιστήμονες και έχουν αποτυπωθεί σε εκατοντάδες σελίδες. Επιτρέψτε μου να αναφέρω επιγραμματικά μερικές διαπιστώσεις από την αξιολόγηση όλων αυτών των αναπτυξιακών νόμων με βάση τους ρυθμούς ανάπτυξης που σημειώθηκαν κυρίως μετά το 1953:

Πρώτον, με δύο Νομοθετικά Διατάγματα (2786/1953 και 2928/1954), μετά το 1954 σημειώθηκε μια εκρηκτική αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης (έως 9% το 1956), η οποία στηρίχθηκε κυρίως με χρηματοδότηση των δαπανώντων δημόσιων  επενδύσεων από … πλεόνασμα του τακτικού προϋπολογισμού και στον υπερδιπλασιασμό των ιδιωτικών  (κυρίως) και δημόσιων επενδύσεων έως το 1960. Μετά το 1960, τα αποτελέσματα των δύο  παραπάνω αναπτυξιακών νόμων και των άλλων οκτώ (βλέπε πιο κάτω) που ακολούθησαν έως το 1972, προκύπτουν από τη διαπίστωση ότι κατά την περίοδο αυτή (1961 – 1972) όχι μόνο δεν σημειώθηκε καμία ύφεση, αλλά, αντιθέτως, η χώρα μας εξασφάλισε υψηλούς (με εξαίρεση το 1962)  ρυθμούς ανάπτυξης, που κυμαίνονται μεταξύ 6,5- 13,2%, οι οποίοι δεν έχουν επιτευχθεί έως τώρα παρά την εισροή κοινοτικών πόρων και δανείων!

Δεύτερον, μετά τη μεταπολίτευση θεσπίστηκαν  πολλοί νόμοι (βλέπε πιο κάτω), οι οποίοι, ωστόσο, «προικοδότησαν¨» τη χώρα με  15 περιπτώσεις ύφεσης και μόνο  18 περιπτώσεις ανάπτυξης πάνω από 3% και καμία πάνω μία πάνω από 7% (1978). Πάντως, οι περιπτώσεις με ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης (πάνω από 4%) είναι μόνο… οκτώ!

Τρίτον, πάντως,  κατά την περίοδο 1953-1981, μολονότι ψηφίστηκαν πολλοί αναπτυξιακοί νόμοι, δεν επιτεύχθηκε η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη. Μάλιστα, τα νομοθετήματα κατά την περίοδο της δικτατορίας, όξυναν τις περιφερειακές ανισότητες λόγω της υπερσυγκέντρωσης της βιομηχανίας στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη)

Τέταρτον,  οι αναπτυξιακοί νόμοι που θεσπίστηκαν μετά τη μεταπολίτευση, κυρίως οι νόμοι 289/76, 742/77 και 849/7847 , οδήγησαν στην αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας (σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο), με ρυθμό μεγαλύτερο του αντίστοιχου της ΕΟΚ, ωστόσο, δεν απέφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης, όπως προαναφέρθηκε.

Πέμπτον, η δεκαετία του 1980 άρχισε με τον αναπτυξιακό Νόμο 1116/1981, με την κεντρική κυβέρνηση να επικεντρώνεται στο διττό στόχο της ενίσχυσης και της προώθησης της τοπικής ανάπτυξης, αλλά γρήγορα αντικαταστάθηκε από το Ν. 1262/1982 και αυτός με τη σειρά του από το Ν.1892/1990. Ο τελευταίος τροποποιήθηκε από τον Ν.2234/1994, ενώ το 1998 ψηφίστηκε ο Ν.2601. Έπειτα, το 2004 θεσπίζεται ο Ν.3299, η τροποποίηση του οποίου έγινε το 2006 με το Ν.3522. Τέλος, ο αναπτυξιακός νόμος 3908/2011, όπως τροποποιήθηκε από τους Νόμους 4072/2012, 4146/2013, 4242/2014 και τον Ν.4399/2016. Δηλαδή, παρατηρείτο περισσότερο παραγωγή νόμων παρά αποτελεσμάτων!

Έκτον,  αν η αξιολόγηση επικεντρωθεί στους αναπτυξιακούς Νόμους που θεσπίστηκαν μετά το 1998 θα διαπιστωθεί ότι το 95% των επενδυτικών σχεδίων ήταν χαμηλής και σχετικά χαμηλής τεχνολογίας.  Το 46,5% των επενδυτικών σχεδίων και το 72,2% του συνολικού προϋπολογισμού αφορούσε ΑΠΕ (ιδίως φωτοβολταϊκά) και τουρισμό και ένα άλλο σημαντικό ποσοστό αποθήκες επιχειρήσεων…

Το χρονικό των αναπτυξιακών – επενδυτικών νόμων

Με την ευκαιρία αυτή παραθέτω στη συνέχεια ένα σύντομο χρονικό της κατάρτισης και ψήφισης αναπτυξιακών – επενδυτικών νόμων και τροποποιήσέων τους με άλλους.

1. Νομοθετικό Διάταγμα 2687/1953

2. Νομοθετικό διάταγμα 2928/1954

3. Νομοθετικό Διάταγμα 4556/1962

4. Νόμος 89/1967

5. Νόμος 147/1967

6. Νόμος 148/1967

7. Νόμος 1078/1971

8. Νόμος 1313/1972

9. Νόμος 1297/1972

10. Ν.Δ 1372/1972

11. Νόμος 289/1976

12. Νόμος 742/1977

13. Νόμος 1116/1981

14. Νόμος 1262/1981

15. Νόμος 1892/1990

16. Νόμος 2000/1991

17. Νόμος 2166/1993

18. Νόμος 2234/1994

19. Νόμος 2601/ 1998

20. Νόμος 2578/1998

21. Νόμος 3049.2002

22. Νόμος 3299/2004

23. Νόμος 3389/2005

24. Νόμος 3522/2006

25. Νόμος 3894.2010

26. Νόμος 3908/2011

27. Νόμος 3986/ 2011 (ΤΑΙΠΕΔ)

28. Νόμος 4072/2012

29. Νόμος 4092/2012

30. Άλλοι 65 διάφοροι νόμοι το 2012

31. Πρόσθετες 28 Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου το 2012!

32. Nόμος 4141/2013

33. Νόμος 4146/2013

34. Νόμος 4242/2014

35. Νόμος 4314/2014

36. Νόμος 4399/2016

37. Νόμος 4608/2019