ΔΝΤ – Κάνοντας το ηλεκτρονικό χρήμα ασφαλέστερο στην ψηφιακή εποχή

«Καθώς η χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος αυξάνεται, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να επικεντρωθούν στην προστασία των καταναλωτών και στην ακεραιότητα του συνολικού συστήματος πληρωμών» σχολιάζουν σε έκθεσή τους, οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, José Garrido και Jan Nolte .

«Φανταστείτε ότι πηγαίνετε να πληρώσετε για τον πρωινό σας καφέ και η προπληρωμένη κάρτα σας επιστρέφει ένα μήνυμα σφάλματος ή το πορτοφόλι στην εφαρμογή πληρωμών στο τηλέφωνό σας δεν ανοίγει επειδή η εταιρεία που παρέχει την υπηρεσία πληρωμών έχει χρεοκοπήσει. Ακόμα χειρότερα, τι θα γινόταν αν ζείτε σε μια αγροτική περιοχή και η υπηρεσία ηλεκτρονικού χρήματος που παρέχεται μέσω του κινητού σας τηλεφώνου ήταν η μόνη πρόσβαση που έχετε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Ή η κυβέρνησή σας βασίζεται τώρα στο σύστημα ηλεκτρονικού χρήματος για τη μεταφορά παροχών ή τη συλλογή φόρων σε μεγάλη κλίμακα;».

Οι συντάκτες της έκθεσης, αναφέρουν ότι με την αυξανόμενη σημασία των εκδοτών ηλεκτρονικού χρήματος, ένα ολοκληρωμένο, ισχυρό πλαίσιο για τη ρύθμιση και τη διασφάλιση των κεφαλαίων των πελατών είναι ζωτικής σημασίας.

Ψηφιακό χρήμα

Οι ψηφιακές μορφές χρήματος—συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών νομισμάτων της κεντρικής τράπεζας, των σταθερών νομισμάτων που εκδίδονται ιδιωτικά και του ηλεκτρονικού χρήματος—συνεχίζουν να εξελίσσονται και να βρίσκουν νέους τρόπους για να γίνουν πιο ενσωματωμένοι στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Στην ουσία το ηλεκτρονικό χρήμα είναι μια ψηφιακή αναπαράσταση του νομίσματος fiat που εγγυάται ο εκδότης του.

Οι πελάτες ανταλλάσσουν τακτικά χρήματα σε ηλεκτρονική μορφή, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να πραγματοποιήσουν πληρωμές μέσω μιας εφαρμογής στο κινητό τους τηλέφωνο σε ιδιώτες και επιχειρήσεις με ευκολία και άμεση ισχύ. Σε σύγκριση με άλλες μορφές ψηφιακού χρήματος που αναπτύχθηκαν πρόσφατα, όπως τα stablecoins, το ηλεκτρονικό χρήμα υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό και η πελατειακή του βάση συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Σε αντίθεση με τα περισσότερα ιδιωτικά εκδοθέντα stablecoin, το ηλεκτρονικό χρήμα λειτουργεί σε ένα ρυθμιζόμενο πλαίσιο.

Ρυθμιστικό πλαίσιο

Για τις ρυθμιστικές αρχές και τις εποπτικές αρχές που είναι επιφορτισμένες με την προστασία των καταναλωτών και τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού για όλους τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, το να συμβαδίζουν με τις νέες εξελίξεις μπορεί να είναι πρόκληση. Οι ρυθμιστικές αρχές και οι εποπτικές αρχές πρέπει να εξετάσουν πώς να προστατεύσουν καλύτερα τους πελάτες από την αποτυχία των (δυνητικά συστημικών) εκδοτών ηλεκτρονικού χρήματος, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της απώλειας των κεφαλαίων τους.

Ένα νέο έγγραφο του ΔΝΤ εξετάζει αυτά και άλλα σενάρια που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τους καταναλωτές και —ενδεχομένως— ολόκληρα τα συστήματα ηλεκτρονικού χρήματος. Εξετάζουν πώς εξελίσσονται οι ρυθμιστικές πρακτικές ανά χώρα και προτείνουν μια σειρά από συστάσεις πολιτικής για τη ρύθμιση των εκδοτών ηλεκτρονικού χρήματος και τη διασφάλιση των κεφαλαίων των πελατών τους.

Το ηλεκτρονικό χρήμα προσφέρει λύσεις πληρωμής για τους μη τραπεζικούς φορείς

Μπορούμε να σκεφτούμε το ηλεκτρονικό χρήμα ως ένα ηλεκτρονικό κατάστημα χρηματικής αξίας σε μια προπληρωμένη κάρτα ή μια ηλεκτρονική συσκευή, συχνά ένα κινητό τηλέφωνο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρέως για την πραγματοποίηση πληρωμών. Η αποθηκευμένη αξία αντιπροσωπεύει επίσης μια εκτελεστή αξίωση έναντι του εκδότη ηλεκτρονικού χρήματος, με την οποία οι πελάτες του μπορούν να απαιτήσουν ανά πάσα στιγμή να τους επιστραφούν τα κεφάλαια που χρησιμοποίησαν για την αγορά ηλεκτρονικού χρήματος.

Το ηλεκτρονικό χρήμα αποτελεί ήδη ζωτικό μέρος της καθημερινής ζωής για δισεκατομμύρια ανθρώπους, ειδικά σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, όπου πολλοί δεν έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα.

Προστασία των χρηματοπιστωτικών συστημάτων και των καταναλωτών

Με την αυξανόμενη σημασία των εκδοτών ηλεκτρονικού χρήματος, ένα ολοκληρωμένο, ισχυρό πλαίσιο για τη ρύθμιση και τη διασφάλιση των κεφαλαίων των πελατών είναι ζωτικής σημασίας. Οι εκδότες θα πρέπει να υπόκεινται σε αναλογικές κανονιστικές απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας. Για παράδειγμα, θα πρέπει να καθιερώσουν συστήματα διακυβέρνησης και διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου για τον εντοπισμό και τον περιορισμό των κινδύνων. Θα πρέπει επίσης να τους απαγορευτεί ο δανεισμός λιανικής. Και, προκειμένου να προστατευθούν οι καταναλωτές που μπορεί να είναι λιγότερο εξελιγμένοι από τους πελάτες τραπεζών, θα πρέπει να θεσπιστούν κανόνες που να διέπουν τον τρόπο με τον οποίο οι εκδότες αποκαλύπτουν τις προμήθειες, προστατεύουν τα δεδομένα των καταναλωτών και χειρίζονται παράπονα.

Ένα από τα πιο σημαντικά ρυθμιστικά μέτρα που προσδιορίζονται στο έγγραφο του ΔΝΤ είναι ότι για την προστασία των χρημάτων των πελατών, όλοι οι εκδότες ηλεκτρονικού χρήματος πρέπει να εφαρμόσουν μηχανισμούς για τη φύλαξη και τον διαχωρισμό αυτών των κεφαλαίων. Οι εκδότες πρέπει να διατηρούν ένα ασφαλές σύνολο ρευστών κεφαλαίων που ισοδυναμεί με τα ποσά των υπολοίπων των πελατών και το οποίο διατηρείται χωριστά από τα ίδια κεφάλαια του εκδότη. Αυτό αποτελεί θεμελιώδη διασφάλιση έναντι της κατάχρησης των κεφαλαίων και θα πρέπει να επιτρέπει, κατ’ αρχήν, την ανάκτηση αυτών των κεφαλαίων σε περίπτωση πτώχευσης ενός εκδότη.

Ωστόσο, η διατήρηση των κεφαλαίων των πελατών σε διαχωρισμό δεν επιλύει όλα τα προβλήματα εάν ένας δυνητικά συστημικός εκδότης αποτύχει. Ελλείψει συγκεκριμένων κανόνων πτώχευσης, ο διαχωρισμός από μόνος του δεν διασφαλίζει ότι οι πελάτες θα έχουν γρήγορη πρόσβαση στα κεφάλαιά τους και αυτή η ασυνέχεια μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα εάν ο εκδότης διαδραματίσει δυνητικά συστημικό ρόλο στο σύστημα πληρωμών και στην καθημερινή ημερήσιες συναλλαγές της χώρας.

Δυνητικά συστημικό, δυνητικά προβληματικό

Οι ρυθμιστικές αρχές και οι εποπτικές αρχές ενδέχεται να χρειαστεί να ενισχύσουν σημαντικά την προληπτική εποπτεία και τις ρυθμίσεις προστασίας των χρηστών, ανάλογα με το επιχειρηματικό μοντέλο και το μέγεθος του συστήματος ηλεκτρονικού χρήματος. Σε χώρες με δυνητικά συστημικό εκδότη ή τομέα ηλεκτρονικού χρήματος, η ισχύουσα προστασία θα πρέπει να επιδιώκει τη διατήρηση των κεφαλαίων των πελατών και τη διασφάλιση της συνέχειας των κρίσιμων υπηρεσιών πληρωμών.

Ενώ ορισμένες χώρες προσπάθησαν να επεκτείνουν την ασφάλιση καταθέσεων στο ηλεκτρονικό χρήμα, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω προσπάθειες για να λειτουργήσει αυτή η προστασία και να διασφαλιστεί ότι θα λειτουργούσε αποτελεσματικά στην πράξη. Ειδικότερα, οι πελάτες δεν θα πρέπει να χάνουν την πρόσβαση στα κεφάλαιά τους και, ως εκ τούτου, οι υπηρεσίες θα πρέπει να μπορούν να αποκατασταθούν ή να αντικατασταθούν γρήγορα, κατά προτίμηση εντός ωρών. Ωστόσο, η εφαρμογή της ασφάλισης καταθέσεων ηλεκτρονικού χρήματος στην πράξη παραμένει μη δοκιμασμένη μέχρι στιγμής —τουλάχιστον σε πρακτικούς όρους. Το κόστος και τα οφέλη από την αποτελεσματική επέκταση της ασφαλιστικής κάλυψης καταθέσεων στο ηλεκτρονικό χρήμα θα πρέπει να ληφθούν προσεκτικά υπόψη.

Όπως συμβαίνει με πολλά ζητήματα στον τομέα του fintech, οι βέλτιστες πρακτικές εξακολουθούν να διαμορφώνονται, καθιστώντας τις αποφάσεις πολιτικής δύσκολες. Ωστόσο, η πανδημία αύξησε μόνο τη σημασία των συνετών πλαισίων ηλεκτρονικού χρήματος, καθώς ο αριθμός των διαδικτυακών συναλλαγών και η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού χρήματος έχει επιταχυνθεί. Για τις ρυθμιστικές αρχές και τις εποπτικές αρχές, η ώρα για δράση είναι τώρα.