Ίλον Μασκ – Συνέντευξη με το πρόσωπο της χρονιάς των Financial Times

Ο Iλον Μασκ λέει ότι θέλει να είναι γαλαντόμος με τους επικριτές του. Αλλά μετά από χρόνια μάχης με έναν στρατό αμφισβητιών στην υπόλοιπη αυτοκινητοβιομηχανία και στη Wall Street, η απογοήτευση του διευθύνοντος συμβούλου της Tesla δύσκολα συγκρατείται.

Έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία από τότε που το Model S της εταιρείας του απέδειξε ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα καλύτερα προϊόντα της αυτοκινητοβιομηχανίας σε στυλ και απόδοση, και τέσσερα χρόνια από τότε που το Model 3 του έφερε αυτή την τεχνολογία σε μια ευρύτερη αγορά. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, ο Μασκ όχι μόνο χρειάστηκε να δημιουργήσει μια αγορά για ηλεκτρικά οχήματα σχεδόν μόνος του ενώ πολεμούσε να μην πτωχεύσει, αλλά έδωσε επίσης μια διαρκή μάχη με short sellers στη Wall Street και άρχισε να διαφωνεί με τις ρυθμιστικές αρχές.

Η φετινή χρονιά έφερε κάποια δικαίωση, καθώς εταιρείες, από τη Ford έως τη Volkswagen και τη Mercedes-Benz, έχουν δεσμεύσει κατηγορηματικά το μέλλον τους στα ηλεκτρικά οχήματα. Η Toyota έγινε η τελευταία την Τρίτη, ανακοινώνοντας μια επένδυση 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων.

«Για πολύ καιρό, η υπόλοιπη αυτοκινητοβιομηχανία βασικά αποκαλούσε την Tesla και εμένα ανόητους και απατεώνες», λέει ο Μασκ σε συνέντευξή του στους Financial Times. «Έλεγαν ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν θα λειτουργούσαν, ότι δεν μπορούσαν να πετύχουν την αυτονομία και τις επιδόσεις. Και ακόμα κι αν το έκαναν, κανείς δεν θα τα αγόραζε».

Ο Μασκ πιστεύει ότι οι ακτιβιστές της κλιματικής αλλαγής βοήθησαν να ωθήσουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες προς πιο βιώσιμη τεχνολογία. Ωστόσο, ισχυρίζεται ότι υπάρχει ένας βασικός λόγος που είναι τελικά έτοιμοι να γίνουν ηλεκτροκίνητοι: «Μέχρι που αρχίσαμε να παίρνουμε μερίδιο αγοράς από αυτούς με ουσιαστικό τρόπο, δεν αντιδρούσαν».

Δεν είναι ο μόνος που έχει αυτή την άποψη. Ο Μπομπ Λουτς, πρώην αντιπρόεδρος της General Motors και πρόεδρος της Chrysler, ο οποίος κάποτε αμφισβητούσε τις πιθανότητες επιβίωσης της Tesla, αποκαλεί τώρα τον αντίκτυπο του Μασκ στην αυτοκινητοβιομηχανία «απίστευτο – τίποτα λιγότερο από απίστευτο». Υποδεικνύοντας την εισβολή που έχει κάνει ακόμη και στις αγορές πολυτελών αυτοκινήτων της Ευρώπης, ο Λουτς λέει: «Γι’ αυτό η Mercedes-Benz και η BMW τον φοβούνται τόσο πολύ».

Ο Ίλον Μασκ ήταν παντού φέτος – και όχι μόνο με τρόπους που τον αναδεικνύουν ως μια από τις πιο σημαντικές, αλλά και αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές φιγούρες των τελευταίων χρόνων.

Οπλισμένος με 66,3 εκατομμύρια οπαδούς, έχει χρησιμοποιήσει τον υπερκινητικό λογαριασμό του στο Twitter για να προωθήσει το dogecoin, ένα κρυπτονόμισμα που αρχικά ξεκίνησε ως αστείο και το όνομα του οποίου είναι φόρος τιμής σε ένα διαδικτυακό μιμίδιο (meme) με έναν σκύλο ράτσας Shiba Inu. Συνέχισε, επίσης, να προκαλεί τις ρυθμιστικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της SEC, παρά το γεγονός ότι πλήρωσε πρόστιμο 20 εκατομμυρίων δολαρίων το 2018, αφού η ρυθμιστική αρχή κινητών αξιών τον κατηγόρησε ότι διέπραξε απάτη σε τίτλους με τα tweets του.

Αν και σχεδόν 800.000 Αμερικανοί έχουν πεθάνει από τον ιό, ο Μασκ, ο οποίος έκλεισε τα 50 φέτος, πέρασε την πανδημία στηλιτεύοντας τους περιορισμούς για την Covid – και τους πολιτικούς που τον κατηγόρησαν ότι δεν πλήρωσε αρκετούς φόρους.

Ακόμη και μερικοί από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές του αναγνωρίζουν μια οσμή διαφημιστικής εκστρατείας σχετιζόμενη με την Tesla. Εν μέσω μιας άνθησης στο χρηματιστήριο, η αποτίμησή του έσπασε το φράγμα του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων φέτος, καθιστώντας τον Μασκ τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο – παρά το γεγονός ότι πουλάει λιγότερο από το 2 τοις εκατό των νέων αυτοκινήτων και φορτηγών στον κόσμο.

Ωστόσο, πίσω από τον θόρυβο, την κερδοσκοπική φρενίτιδα και τη φαινομενική παραβίαση των κανόνων, υπάρχει ένα επίτευγμα μεγάλης ουσίας. Οι FT ανακήρυξαν τον Έλον Μασκ ως Πρόσωπο της Χρονιάς επειδή έχει προκαλέσει μια ιστορική στροφή στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία προς τα ηλεκτρικά οχήματα. Ακόμα κι αν η Tesla κατέρρεε με κάποιο τρόπο το επόμενο έτος – κάτι που, σε αντίθεση με πριν από δύο χρόνια, κανείς δεν προβλέπει τώρα – ο Μασκ θα είχε μεταμορφώσει μια από τις πιο σημαντικές βιομηχανίες του κόσμου με τρόπους που θα μπορούσαν να έχουν βαθιές επιπτώσεις για τις κυβερνήσεις, τους επενδυτές – και για το κλίμα.

Σε μια εποχή που συχνά ορίζεται από τη νέα τεχνολογία, ο Μασκ διεκδικεί να είναι ο πιο αληθινά καινοτόμος επιχειρηματίας της γενιάς του.

Τα αποτελέσματα της ασυνήθιστης ιδιοσυγκρασίας του Μασκ για ανάληψη κινδύνων και ξεπέρασμα των ορίων δεν περιορίζονται στα αυτοκίνητα. Η ιδιωτική του διαστημική εταιρεία, SpaceX, έφερε την επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις πίσω στο έδαφος των ΗΠΑ πέρυσι για πρώτη φορά μετά το Διαστημικό Λεωφορείο. Το δίκτυό της Starlink πλησιάζει στην έναρξη λειτουργίας της πρώτης εμπορικής ευρυζωνικής δορυφορικής υπηρεσίας στον κόσμο και ένας γιγαντιαίος νέος πύραυλος που θα μπορούσε να αλλάξει τα οικονομικά μεγέθη της τοποθέτησης σε τροχιά, με το όνομα Starship, περιμένει την πρώτη του δοκιμαστική εκτόξευση.

Ο Μασκ μπορεί μερικές φορές να ακούγεται σαν να μπερδεύει τις λέξεις του και να σκοντάφτει πάνω στις ιδέες του, πριν εκστομίσει σαρωτικές δηλώσεις – συχνά για το μέλλον και για το πώς θα το αναδιαμορφώσει η τεχνολογία. Οι δηλώσεις του αντηχούν σαν θρασείς δηλώσεις σε αναφορές  γεγονότων, σαν να προκαλούν τον ακροατή να τον αμφισβητήσει. Για τους θαυμαστές, τον κάνει οραματιστή, αδέσμευτο από τους ψυχικούς περιορισμούς που περιορίζουν άλλους επιχειρηματίες. Αλλά για τους επικριτές του, ενσαρκώνει μια τεχνοκρατική αλαζονεία με παρωπίδες που αγνοεί ανέμελα τον αντίκτυπό της στον κόσμο.

Πιστεύει, λοιπόν, ο Μασκ ότι ο δηλωμένος στόχος που έθεσε για την Tesla πριν από περισσότερα από 15 χρόνια, να ηγηθεί μιας επανάστασης στις μεταφορές, επιτεύχθηκε τελικά; «Είμαι πολύ ενθαρρυμένος από τουλάχιστον αυτό που λένε [οι άλλοι κατασκευαστές αυτοκινήτων]. Τουλάχιστον μιλάνε για μας.

«Δημιουργήσαμε την Tesla ουσιαστικά από απελπισία, όχι επειδή πιστεύαμε ότι θα ήταν επικερδής, αλλά απλώς για να δείξουμε ότι θα μπορούσε να γίνει», προσθέτει.

Ίσως να είναι έτσι — αλλά είχε θεαματικά οικονομικά αποτελέσματα. Μετά από χρόνια αγώνα για να αποδείξει ότι θα μπορούσε να είναι οικονομικά βιώσιμη, τα περιθώρια κέρδους της Tesla αποδείχθηκαν εκπληκτικά ισχυρά και πολλοί επενδυτές ήταν πρόθυμοι να στοιχηματίσουν ότι θα ηγηθεί μιας μεγάλης νέας παγκόσμιας βιομηχανίας ηλεκτρικών, αυτόνομων οχημάτων.

Σε μια εποχή που οι τεχνοκράτες και οι δισεκατομμυριούχοι έχουν γίνει αντικείμενα αυξανόμενης λαϊκιστικής δυσπιστίας, ο Μασκ έχει πολλούς επικριτές, αλλά εξακολουθεί να απολαμβάνει υψηλότερο επίπεδο δημόσιας αποδοχής από πολλούς. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στο ότι η προσωπική του επωνυμία έχει γίνει τόσο συνυφασμένη με μια δημοφιλή κουλτούρα επηρεασμένη από τα μιμίδια (memes) και τα παιχνίδια. Ο Μασκ πιστεύει ότι είναι λόγω των φιλοδοξιών που τα προϊόντα του στοχεύουν να ικανοποιήσουν.

«Απλώς προσπαθώ να πάω τους ανθρώπους στον Άρη και να επιτρέψω την ελευθερία της πληροφόρησης με το Starlink, να επιταχύνω τη βιώσιμη τεχνολογία με την Tesla, να απαλλάξω τους ανθρώπους από την αγγαρεία της οδήγησης», λέει. «Είναι σίγουρα πιθανό ο δρόμος προς την κόλαση σε κάποιο βαθμό να είναι στρωμένος με καλές προθέσεις — αλλά ο δρόμος προς την κόλαση είναι συνήθως στρωμένος με κακές προθέσεις».

Δεν διασκεδάζετε;

Η υπέρβαση των ορίων που αποτολμά και το φλερτάρισμά του με αμφιλεγόμενα ζητήματα του έχουν προκαλέσει μπελάδες. Η Tesla βρίσκεται υπό έρευνα από τις αμερικανικές ρυθμιστικές αρχές μεταφορών και ασφάλειας, σχετικά με την ασφάλεια της τεχνολογίας υποβοήθησης οδηγού και κατά πόσο απέκρυψε κινδύνους ανάφλεξης από τους ηλιακούς συλλέκτες της. Η ελευθεροστομία του Μασκ στο Twitter προκάλεσε ρυθμιστική καταγγελία που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την προεδρία της Tesla, ενώ το τρολάρισμα των επικριτών του και η κοροϊδία των ρυθμιστικών αρχών έχουν εξαντλήσει την υπομονή ακόμη και πολλών από τους θαυμαστές του.

Κατά καιρούς, ενώ εκτοξεύει προσβολές από την ασφάλεια του λογαριασμού του στο Twitter, ο Μασκ μπορεί να φαίνεται μικροπρεπής και εκδικητικός. Το ναδίρ ήρθε το 2018, όταν χλεύασε έναν επικριτή του ως «παιδέρα» (παιδεραστή), που οδήγησε σε αξίωση αποζημίωσης και τετράωρη εμφάνιση στο δικαστήριο για να υποστηρίξει ότι δεν αποσκοπούσε στην κυριολεκτική κατηγορία παιδεραστίας.

«Είναι σαν τον Πρόεδρο Τραμπ – έκανε πολλά καλά πράγματα, αλλά θα έπρεπε να κρατάει το στόμα του κλειστό και να μένει εκτός Twitter», λέει ο Λουτς.

Ερωτηθείς γιατί προκαλεί δημοσίως τις ρυθμιστικές αρχές, ο Μασκ απαντά ότι στηλιτεύει αυτό που ισχυρίζεται ότι ήταν μια αποτυχία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ να προστατεύσει τους επενδυτές από short sellers. Σχετικά με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών, λέει: «Ένιωσα ότι επιδίωκαν τα πρωτοσέλιδα του Τύπου και όχι την πραγματική ασφάλεια. Αυτό είναι προφανώς [κάτι] που δεν σέβομαι, ούτε πρέπει κανείς να σέβεται». Ωστόσο, αρνείται οποιαδήποτε περιφρόνηση για την ίδια την έννοια της ρύθμισης.

«Είναι σίγουρα πιθανό για κάποιον καραγκιόζη να συγκεντρώσει τις λίγες φορές που διαφώνησα με τους κανονισμούς, να γράψει μια ιστορία και να την κάνει να ακούγεται σαν να είμαι ένας τρελός που πυροβολεί σαν πιστολέρο». Και προσθέτει: «Σε καμία περίπτωση δεν προτείνω τη διάλυση οποιουδήποτε ρυθμιστικού φορέα ή κάτι παρόμοιο. Δεν είμαι κάποιου είδους τρελαμένος λιμπερταριανιστής (libertarian- ελευθερισμικός)».

Μήπως, λοιπόν, o Μασκ είναι το παλιόπαιδο, το ‘bad boy” του Twitter, μέρος κάποιου περίτεχνου σχεδίου μάρκετινγκ, μια διέξοδος ,για να ξεθυμαίνει, ή μια επίδειξη απεριόριστου εγωισμού; Γελάει με την ερώτηση. Δανειζόμενος μια γραμμή από την ταινία Gladiator, ρωτά: «Δηλαδή, δεν σε διασκεδάζει;» πριν προσθέσει: «Δεν λέω ότι δεν κάνω ανόητα tweets, φυσικά και το κάνω. Υπάρχουν φορές που πυροβολώ τον εαυτό μου στο πόδι. Αλλά ξέρετε, γενικά, είναι διασκεδαστικό και ενδιαφέρον, ενημερωτικό, ή κάτι τέτοιο».

Ένα αποτέλεσμα από τα καμώματα του Μασκ ήταν να κάνει την Tesla μια γνωστή μάρκα χωρίς να δαπανηθεί ούτε ένα δολάριο για διαφημίσεις, λέει ο Σάιμον Σπρουλ, πρώην επικεφαλής μάρκετινγκ και επικοινωνίας στην εταιρεία. «Έσκισε το βιβλίο με τους κανόνες σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι Διευθύνοντες Σύμβουλοι», στην πορεία γίνεται σχεδόν αντικουλτούρα και προσεγγίζοντας ανθρώπους που κανονικά δεν θα είχαν κανένα ενδιαφέρον για αυτοκίνητα ή χώρο, προσθέτει.

Κατά βάθος μηχανικός

Ο αντίκτυπος του Μασκ στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία έχει γίνει αισθητός εδώ και πολύ καιρό. Μετά από μια πρώιμη επιτυχία ως ένας από τους ιδρυτές του PayPal, ο Νοτιοαφρικανής καταγωγής «κατά συρροή» επιχειρηματίας επένδυσε για πρώτη φορά στην Tesla και έγινε ο πρόεδρος της το 2004, αμέσως μετά την ίδρυσή της.

Πριν από την Tesla, ο Λουτς λέει ότι οι μηχανικοί της GM αρνούνταν σταθερά να πιστέψουν ότι το είδος των μπαταριών ιόντων λιθίου που χρησιμοποιούνται σε φορητούς υπολογιστές θα μπορούσε να παράγει αρκετή ισχύ για να κινήσει ένα αυτοκίνητο. Το πρώτο αυτοκίνητο της Tesla, το Roadster, ήταν αρκετό για να τους πείσει τελικά, προσθέτει, οδηγώντας απευθείας στο υβριδικό Chevrolet Volt πριν από μια δεκαετία. Αλλά η GM δεν συνέχισε .

Η Daimler και η Toyota φάνηκαν επίσης να βλέπουν από νωρίς το ηλεκτρικό μέλλον που ανατέλλει, συνεργαζόμενοι με την Tesla λίγο πριν από την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο του 2010 για να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία ηλεκτρικών συστημάτων μετάδοσης κίνησης, παρέχοντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες εισροές μετρητών. Οι συμμαχίες αυτές δεν κράτησαν.

«Δεν έπαιρναν στα σοβαρά τα ηλεκτρικά οχήματα και απλώς κατέστη σαφές ότι ήθελαν απλώς να κάνουν τον μικρότερο αριθμό ηλεκτρικών οχημάτων που θεωρούσαν απαραίτητο για την εκπλήρωση των κανονιστικών απαιτήσεων», λέει ο Μασκ.

Το να αποδείξεις ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορεί να είναι κερδοφόρα σήμαινε ότι έπρεπε να ανατραπούν όλα τα αξιώματα της αυτοκινητοβιομηχανίας, από το πως λειτουργούν οι αλυσίδες εφοδιασμού, μέχρι του πως να επικοινωνείς με τους καταναλωτές, λέει ο Πιέρ Φεραγκού, αναλυτής στη New Street Research. Σε κάθε καμπή της πορείας του «του έλεγαν ‘δεν είναι αλήθεια’, και ‘δεν γίνεται’. Και ποτέ δεν τα παράτησε», λέει ο ίδιος.

Η Λόρι Γιόρελ, παλαιότερα μέλος του ΔΣ της Tesla, επίσης δίνει τα εύσημα στον Μασκ για το όραμα του να αρχίσει πάνω σε άγραφο χαρτί και την γαϊδουρινή υπομονή να το καταφέρει. «Πολλοί άνθρωποι λένε ότι σκέφτονται πρωτότυπα, αλλά απλά σκέφτονται διαδικαστικά, τμηματικά. Αυτός, πραγματικά, βλέπει την μεγάλη ιδέα».

Η εξήγηση του Μασκ για την επιτυχία της Tesla «ανάβει» το πάθος του για την μηχανική. «Αυτό που δεν καταλαβαίνουν, αυτοί που δεν εργάζονται για μένα είναι ότι πρώτιστα είμαι μηχανικός», λέει. «Πως πρόκοψαν οι η Tesla και η SpaceX, την ώρα που άλλες εταιρίες που έχουν πολύ περισσότερους πόρους από εμένα, δεν το κατάφεραν; Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να με προσλάβουν». Ο ίδιος λέει ότι η αφοσίωση του την αριστεία στην μηχανική και μια εστίαση σε σημαντικές προκλήσεις ήταν κρίσιμο για την προσέλκυση των καλύτερων ταλέντων στην μηχανική».

«Όταν παλεύεις με το δυσκολότερο πρόβλημα στον κόσμο, οι καλύτεροι στον κόσμο θέλουν να δουλέψουν για σένα», λέει ο Τζιν Μπερντιτσέφσκι, πρώην στέλεχος του τμήματος μπαταριών της Tesla. «Για πάνω από μια μια δεκαετία, το μόνο που έπαιζε ήταν η Tesla”.

Ο Μασκ λέει ότι ξοδεύει επτά ημέρες και 80-90 ώρες την εβδομάδα περιδιαβαίνοντας κρίσιμα έργα στην Tesla και στην SpaceX. «Δεν είναι σαν να προσπαθώ αυθαίρετα να κάνω μικροδιαχείριση», λέει. «Πραγματικά συμμετέχω στις κρίσιμες επιλογές: Ποιο είναι το πιο χρήσιμο πράγμα που μπορώ να κάνω; Και είμαι πολύ καλός στην τεχνολογία και τη μηχανική. Όλοι έχουν τα ταλέντα τους, αυτό είναι ένα δικό μου. Δεν μπορώ να τραγουδήσω ή να χορέψω, αλλά μπορώ να το κάνω αυτό».

Παρά τον πλούτο – και τις μετοχές της Tesla αξίας 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων που εξαργύρωσε τον περασμένο μήνα – ο Μασκ λέει ότι δεν έχει σπίτι ή σκάφος ούτε πηγαίνει διακοπές. «Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα ήθελαν πραγματικά να αλλάξουν θέση με μένα», λέει. «Σκοπεύω να εργάζομαι όσο μπορώ να εργάζομαι και να είμαι παραγωγικός και να συνεισφέρω — αυτή είναι η φύση μου. Θα ήθελα να δουλεύω λίγο λιγότερο και αυτό θα ήταν ωραίο».

Μέρες αφότου το είπε αυτό, ένα tweet του Μασκ στο οποίο είπε ότι «σκέφομαι να παρατήσω τις δουλειές μου» επικέντρωσε την προσοχή της Wall Street. Ήταν απλώς άλλη μια πρόκληση του Μασκ, ή κάτι που έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπόψη;

«Δυστυχώς οι άνθρωποι τον παίρνουν κυριολεκτικά και δεν αντιλαμβάνονται πότε χαριτολογεί», λέει η Γιόλερ. Η ίδια λέει ότι οι άνθρωποι που δεν τον γνωρίζουν συχνά δεν συνειδητοποιούν τι «εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ» έχει. Προσθέτει, ωστόσο, ότι μερικές φορές τα tweets του μοιάζουν με προϊόν εξάντλησης και «πολύ λίγου ύπνου».

Το στυλ πλήρους διαχείρισης του Μασκ και η πίεση που ασκεί στο επιτελείο του για να αντιμετωπίσει προβλήματα, έχουν τις αρνητικές τους πλευρές. Οι άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί μαζί του περιγράφουν πώς μπορεί να σπείρει σύγχυση και χάος. Ένα πρώην στέλεχος της εφοδιαστικής αλυσίδας λέει ότι η υψηλή εναλλαγή προσωπικού που προέκυψε από το στυλ διαχείρισης του Μασκ σήμαινε ότι με κάθε νέο μοντέλο, η Tesla έπρεπε να ξαναμάθει τα ίδια μαθήματα. Ένα άλλο πρώην στέλεχος λέει ότι ο Μασκ λαμβάνει συχνά άμεσες αποφάσεις για να προσανατολίσει τις ομάδες μηχανικών σε νέα προβλήματα, μόνο για να αντιστρέψει αργότερα την πορεία και να αναιρέσει όλη τη δουλειά.

Παράπονα όπως αυτά είναι εκτός θέματος, λέει ο Φεραγκού. Παρόλο που ο Μασκ καταλαβαίνει πολλά πράγματα λάθος, λέει, πιέζοντας συνεχώς τα όρια του δυνατού σημαίνει ότι θα φτάσει σε σημαντικές ανακαλύψεις πριν από οποιονδήποτε άλλον. «Ξέρει πού βρίσκονται τα σημεία συμφόρησης, πού πρέπει να ωθήσει τους ανθρώπους στο μέγιστο».

Ο Μασκ προτείνει ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που τον χωρίζει από τον Τζεφ Μπέζος, του οποίου η διαστημική εταιρεία, η Blue Origin, έχει μείνει πίσω από την SpaceX. Καταδικάζει τον αντίπαλό του με συγκαλυμμένους επαίνους, δίνοντας κάποια εύσημα στην «εύλογα καλή μηχανική ικανότητα» του Μπέζος, πριν προσθέσει: «Αλλά δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένος να ξοδέψει πνευματική ενέργεια για να ασχοληθεί με τις λεπτομέρειες της μηχανικής. Ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες».

Ο Μπέζος «παίρνει τον εαυτό του λίγο παραπάνω στα σοβαρά απ’ ότι πρέπει», προσθέτει ο Μασκ, του οποίου η «σκανταλιάρικη» πλευρά δεν απέχει ποτέ πολύ από την επιφάνεια. «Κατά κάποιους τρόπους, προσπαθώ να τον παρακινήσω να περάσει περισσότερο χρόνο στη Blue Origin, ώστε να σημειώσουν μεγαλύτερη πρόοδο. Όπως λέει ένας φίλος μου, θα πρέπει να περνά περισσότερο χρόνο στη Blue Origin και λιγότερο χρόνο στο τζακούζι».

Αποτυχία εκτόξευσης;

Η υπέρβαση των ορίων του τεχνικά εφικτού σημαίνει ότι οι εταιρείες του Μασκ φλερτάρουν πάντα με την καταστροφή, ακόμα και τώρα. Η Tesla προσπαθεί να φέρει στην παραγωγή μια προκλητική νέα τεχνολογία μπαταριών και η εταιρεία απέτυχε να εκπληρώσει τα σχέδιά της για την κυκλοφορία ενός μεγάλου ηλεκτρικού φορτηγού, ενός νέου μοντέλου του αρχικού της Roadster και του ηλεκτρικού ημιφορτηγού Cybertruck.

Υπάρχουν επίσης οι εξαιρετικά δύσκολες τεχνικές προκλήσεις που φαίνεται να προκαλούν ακόμη και τον Μασκ να αμφιβάλλει για τον εαυτό του κατά καιρούς, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμου Starship και της τελειοποίησης της τεχνολογίας αυτόνομης οδήγησης που ο Μασκ ισχυρίζεται εδώ και χρόνια ότι είναι προ των πυλών. Αυτά, λέει, είναι τα δύο πράγματα που καταλαμβάνουν «το μεγαλύτερο γνωστικό κομμάτι» της ζωής του.

«Είμαι βέβαιος ότι δεν χρειαζόμαστε νέα φυσική», λέει ο Μασκ για το Starship. «Αλλά είναι απλώς ένα εκπληκτικά δύσκολο τεχνικό πρόβλημα. Μερικές φορές αναρωτιέμαι, είναι πραγματικά μέσα στην ικανότητα των ανθρώπων να το κάνουν αυτό; Ξέρω ότι μπορεί να γίνει, αλλά μένει να γίνει».

Πρόσφατα, προσπαθούσε να προετοιμάσει τους εργαζομένους της SpaceX για τον δύσκολο δρόμο μπροστά, γράφοντας στο προσωπικό ότι το μέλλον της εταιρίας δεν είναι εξασφαλισμένο. Πολλοί στην εταιρεία δεν έζησαν ποτέ μια αποτυχημένη εκτόξευση πυραύλων, λέει. Και περιγράφει πώς η εταιρεία θα μπορούσε να βρεθεί σε οικονομική δυσκολία εάν η SpaceX αποτύχει να παράγει τους κινητήρες που απαιτούνται για να εκπληρώσει τα σχέδια εκτόξευσης του Starship και να βάλει αρκετούς δορυφόρους Starlink σε τροχιά. «Η χρεοκοπία δεν αποκλείεται», λέει ο Μασκ. «Επομένως, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε ή να αισθανόμαστε ότι μας χρωστάνε».

Όσον αφορά την πρόκληση της αυτόνομης οδήγησης, εν τω μεταξύ, σχεδόν παραδέχεται ότι κάποια από την αυτοπεποίθηση του προηγουμέως ήταν άστοχη. «Δεν πίστευα ότι θα έπρεπε να λύσουμε ένα σημαντικό μέρος της τεχνητής νοημοσύνης για να λειτουργήσει». Αλλά προσθέτει ότι τώρα είναι «99,9 τοις εκατό – στρογγυλοποιήστε το στο 100 τοις εκατό – βέβαιος ότι η πλήρης αυτοοδήγηση θα λειτουργήσει, είναι απλώς θέμα πότε».

Για τους επικριτές, οι άστοχες διαβεβαιώσεις του Μασκ όλα αυτά τα χρόνια ότι τα αυτοκίνητα της Tesla βρίσκονται στα πρόθυρα να γίνουν πλήρως αυτόνομα είναι σύμπτωμα ενός στελέχους που είναι επιρρεπές στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του οχήματός του. Άρα, μήπως έχει παραπλανήσει τους πελάτες της Tesla σχετικά με την τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης, με δυνητικό κίνδυνο για την ασφάλειά τους;

«Όχι, δεν έχω», λέει κατηγορηματικά. «Διαβάστε τι λέει όταν παραγγέλνετε ένα Tesla. Διαβάστε τι λέει όταν το ενεργοποιήσετε. Είναι πολύ, πολύ ξεκάθαρο». Επισημαίνοντας τις υψηλές βαθμολογίες ασφάλειας της Tesla και την προθυμία της NASA να εμπιστευτεί τους αστροναύτες της στους πυραύλους της SpaceX, προσθέτει: «Δεν νομίζω ότι υπάρχει CEO σε αυτόν τον πλανήτη που νοιάζεται περισσότερο για την ασφάλεια από εμένα».

Απορρίπτει επίσης τις αιτιάσεις ότι οι προβλέψεις του αποδείχθηκαν μερικές φορές υπερβολικά αισιόδοξες. «Οι προβλέψεις που κάνω που γίνονται πραγματικότητα, ή είναι μπροστά από την εποχή τους, δεν τραβούν την προσοχή και οι προβλέψεις που κάνω με αργοπορία τραβούν πολλή προσοχή», γκρινιάζει.

Ως παράδειγμα του πρώτου, λέει ότι το γιγάντιο εργοστάσιο μπαταριών της εταιρείας στη Νεβάδα «ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες» και ότι η παραγωγή του Model S από την Tesla έφτασε περισσότερο από το διπλάσιο από ό,τι προέβλεπε τη στιγμή του IPO της.

Ένα σημάδι της επιτυχίας του Μασκ είναι ότι επιτέλους αναδύεται πραγματικός ανταγωνισμός στα ηλεκτρικά οχήματα. Η ανταγωνιστική start-up Rivian έχει ήδη λανσάρει το δικό της ηλεκτρικό ημιφορτηγό και η Ford πρόκειται να κυκλοφορήσει μια ηλεκτρική έκδοση του F-150 την άνοιξη.

Ο Μασκ φαίνεται αδιάφορος για τον νέο ανταγωνισμό και προβλέπει ότι εταιρείες όπως η Volkswagen και η Ford θα πετύχουν με ηλεκτρικά αυτοκίνητα – αν και προειδοποιεί ότι η Rivian αντιμετωπίζει την ίδια, επίπονη προσπάθεια να φτάσει σε παραγωγή μεγάλης κλίμακας όπως πέρασε και η ίδια η. Πιο πέρα, ωστόσο, καταδεικνύει μια νέα πρόκληση που δημιουργείται για τις εταιρείες αυτοκινήτων στον κόσμο.

«Νομίζω ότι οι άνθρωποι αγνοούν σε κάποιο βαθμό την πρόοδο που σημειώνει η Κίνα. Είναι απίστευτο». Το συγκρίνει με «το κύμα των ιαπωνικών εισαγωγών που συνέβη στις δεκαετίες του 1980 και του ’90. Νομίζω ότι θα δούμε κάτι παρόμοιο με τις κινεζικές εταιρείες αυτοκινήτων».

«Το εργασιακό ήθος (σ.σ. το προτεσταντικό work ethic), μόνο και μόνο ο τεράστιος αριθμός των σκληρά εργαζόμενων, έξυπνων ανθρώπων στην Κίνα είναι άξιο θαυμασμού – τόσο εκπληκτικό όσο και ελαφρώς τρομακτικό. Και πρόκειται να καταφέρουν πολλά πράγματα».