Ολλανδία – Σχέδιο για την κάθετη μείωση των αγροτικών ζώων για να μειωθεί το άζωτο που «πνίγει» τη χώρα

Έχει χαρακτηριστεί ως η «μικροσκοπική χώρα που ταΐζει τον πλανήτη», τίτλος διόλου τυχαίος αν λάβει κανείς υπόψη του πως η Ολλανδία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν συγκέντρωση αγροτικών ζώων στην Ευρώπη, αριθμώντας πάνω από 100 εκατ. αγελάδες, κότες και χοίρους, όπως και η νούμερο ένα χώρα σε εξαγωγές κρέατος. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι πως τα ζωντανά αυτά παράγουν και τεράστιες ποσότητες κοπριάς, που η… μικροσκοπική κτηνοτροφική Ολλανδία και η ατμόσφαιρα της δεν μπορούν πια να αντέξουν.

Μάλιστα, το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, με μια απόφαση-σταθμό το 2019 έκρινε πως η ολλανδική κυβέρνηση παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία επειδή δεν καταβάλει προσπάθειες για να μειώσει τις υπερβολικές ποσότητες αζώτου σε ευάλωτες φυσικές περιοχές. Υπολογίζεται ότι η κατά κεφαλήν επιβάρυνση σε άζωτο και αμμωνία, εξαιτίας των ζωϊκών λυμάτων, είναι τέσσερις φορές πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Το ξέσπασμα της πανδημίας καθυστέρησε τις διαδικασίες για την πάταξη της λεγόμενης «κρίσης του αζώτου». Όμως τον περασμένο Σεπτέμβριο τέθηκε τελικά στο τραπέζι ένα πρωτοποριακό και λίαν φιλόδοξο σχέδιο που, με την προ ημερών συμφωνία για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης-συνασπισμού στην Ολλανδία, «ξεκλείδωσε» συγκεντρώνοντας πλέον την απαραίτητη κοινοβουλευτική στήριξη, ώστε να δρομολογηθεί με τη νέα χρονιά.

Το σχέδιο

Το σχέδιο που αναμένεται να κοστίσει τουλάχιστον 25 δισ. ευρώ είναι απλό στη θεωρία, αλλά εξαιρετικά δύσκολο στην εφαρμογή. Το κράτος προτίθεται να αποζημιώσει τους κτηνοτρόφους ώστε, είτε να μετακομίσουν είτε να εγκαταλείψουν τον κλάδο, να εξαγοράσει εκατοντάδες φάρμες, να πουλήσει τα ζωντανά και να χρησιμοποιήσει κατόπιν τη γη για έτερες καλλιέργειες. Την ίδια ώρα όσοι παραμείνουν στον κλάδο θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν διαφορετικές μεθόδους κτηνοτροφίας, με πολύ λιγότερα ζώα ή πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση ανά στρέμμα και άρα η ρύπανση που παράγεται.

Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει σε εθελοντική βάση, δίδοντας έμφαση στις αποζημιώσεις, όμως σταδιακά θα οδηγήσει και σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, εφόσον δεν υπάρχει ανταπόκριση, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος. Ποιος είναι αυτός; Η μείωση του συνολικού αριθμού των αγροτικών ζώων της χώρας (ήτοι αγελάδες, κότες και γουρούνια) κατά το ένα τρίτο! Η Ολλανδία σήμερα αριθμεί περίπου 3,8 εκατ. αγελάδες, 12 εκατ. χοίρους και 102 εκατ. κότες.

Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, η επίτευξη του προγράμματος έχει φάσμα 13 ετών. Εξάλλου, μια νέα περιβαλλοντολογική νομοθεσία που επικυρώθηκε πριν λίγους μήνες ορίζει πως μέχρι το 2030 τουλάχιστον οι μισές από τις προστατευόμενες φυσικές περιοχές της χώρας θα πρέπει να παρουσιάζουν χαμηλά, ήτοι ασφαλή, επίπεδα αζώτου. Μάλιστα, για την επίτευξη του ίδιου στόχου έχει ήδη μειωθεί και το ανώτατο όριο ταχύτητας στους αυτοκινητοδρόμους, στα 100 χιλιόμετρα την ώρα!

Έρχεται… πόλεμος

Το σχέδιο προφανώς βάζει την κυβέρνηση σε τροχιά σφοδρής σύγκρουσης με τους κτηνοτρόφους, εξ ου και χρειαζόταν η δημιουργία μιας «φρέσκιας» κυβέρνησης συνασπισμού με σταθερή πλειοψηφία για να μπορέσει να απωθήσει τις αντιδράσεις. Ειδικά δε, σε ένα διάστημα αυξανόμενης έντασης με τον αγροτικό τομέα, με τους αγρότες να διαμαρτύρονται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια για την σκλήρυνση των κανόνων, τα προβλήματα του κλάδου και την έλλειψη επαρκούς κρατικής (και ευρωπαϊκής) στήριξης.

«Δεν μπορούμε να είμαστε μια μικροσκοπική χώρα που θρέφει τον πλανήτη και να ζούμε σε ένα βουνό από κοπριά» σχολίασε, μιλώντας στoν Guardian, ο βουλευτής Τιερντ ντε Γκρουτ, του κόμματος των Δημοκρατικών 66, που στηρίζει την νέα κυβέρνηση του Μαρκ Ρούτε. Μάλιστα, για όσους κτηνοτρόφους είναι εγκλωβισμένοι κάτω από ένα τεράστιο όγκο χρεών, οι αποζημιώσεις, η αναδιάρθρωση και η δεύτερη ευκαιρία που προσφέρει το κράτος μπορεί να είναι λύση.

«Τα αυτοκίνητα ρυπαίνουν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα, όμως έχουν την ευκαιρία να γίνουν λιγότερο ρυπογόνα μέσα από την πρωτοπορία. Αυτό ζητάμε και εμείς» απαντά, από το απέναντι άκρο, η βουλευτής Καρολίν βαν ντερ Πλας, του κόμματος των Ολλανδών γεωργών, που αποκηρύσσει τις απαλλοτριώσεις και κάθε ψήγμα υποχρεωτικότητας των μέτρων. Δεν είναι τυχαίο πως ειδικά στις αγροτικές περιοχές η στήριξη προς το BoerBurgerBeweging (ΒΒΒ) έχει ανέβει σημαντικά.

Πάντως, αναλυτές εκτιμούν πως αν το πρόγραμμα παραμείνει μόνο σε εθελοντική βάση είναι απίθανο, να βρει σημαντική ανταπόκριση. Μάλιστα, ως παράδειγμα προβάλουν το γεγονός πως ένα πιλοτικό πρόγραμμα που «έτρεξε» στις αρχές της χρονιάς για τη μείωση του αριθμού των χοίρων από τις φάρμες είχε ελάχιστη ανταπόκριση, με την υποβολή μόλις 278 αιτήσεων!

Ανοίγει δρόμους

Από την πλευρά των ακτιβιστών και των περιβαλλοντολογικών οργανώσεων που γνωρίζουν πως η ζωικής προέλευση ρύπανση αποτελεί τεράστιο πρόβλημα παγκοσμίως, αναλογώντας περίπου στο 14,5% των παγκόσμιων ρύπων, το σχέδιο συνιστά μια πολύ καλή λύση. Ειδικά στο πλαίσιο της επίτευξης και των νέων στόχων που έθεσε η Σύνοδος της Γλασκόβης για την πάταξη του φαινομένου του θερμοκηπίου μέχρι τα μέσα του αιώνα.

«Είναι σίγουρα ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση» ανέφερε η Friends of the Earth Netherlands, κάνοντας λόγο για την ανάγκη μετάβασης της χώρας προς μια βιώσιμη γεωργία και κτηνοτροφία.

Εξάλλου, αν το σχέδιο πετύχει, θα λειτουργήσει σαν πρότυπο και για άλλες χώρες, όπως η Δανία, το Βέλγιο και η Γερμανία (ειδικά μετά την ανάληψη της εξουσίας από την νέα κεντροαριστερή κυβέρνηση με τη συμμετοχή των Πρασίνων), που έχουν επίσης σημαντικό πρόβλημα με τις παραγόμενες ποσότητες αμμωνίας και αζώτου λόγω της ισχυρής κτηνοτροφίας τους.